ایران طی سالهای گذشته تجربه قابلتوجهی در طراحی، اجرا و بهرهبرداری از خطوط مترو در کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز به دست آورده است. این انباشت دانش فنی، نیروی انسانی متخصص و توان ساخت داخل در حوزه واگن، سیگنالینگ و تونلسازی، زمینه را برای حضور ایران در پروژههای حملونقل ریلی شهری خارج از مرزها فراهم کرده است.
کشورهای متحد یا همسو با ایران، بهویژه در منطقه غرب آسیا و برخی کشورهای در حال توسعه، با چالشهای مشابهی در حوزه ترافیک، آلودگی هوا و رشد سریع شهرنشینی روبهرو هستند. در چنین فضایی، مدل متروسازی ایران که متکی بر کاهش هزینهها، استفاده از توان بومی و اجرای پروژهها در شرایط پیچیده اقتصادی بوده، برای این کشورها جذابیت عملیاتی پیدا کرده است.
ورود ایران به پروژههای مترویی خارجی، صرفا یک قرارداد عمرانی نیست؛ بلکه ابزاری برای تعمیق روابط اقتصادی و راهبردی بهشمار میرود. اجرای این پروژهها میتواند زنجیرهای از همکاریها در حوزه تامین تجهیزات، آموزش نیروی انسانی، انتقال دانش فنی و حتی مشارکت در بهرهبرداری را فعال کند و پیوندی بلندمدت میان طرفین بسازد.
مترو بهعنوان یک زیرساخت حیاتی شهری، حساسیت سیاسی و اجتماعی بالایی دارد و واگذاری آن به پیمانکاران خارجی بدون اعتماد متقابل ممکن نیست. از این منظر، حضور ایران در ساخت مترو در کشورهای متحد نشاندهنده سطحی از اعتماد سیاسی است که میتواند به حوزههای دیگر همکاری نیز تسری پیدا کند و جایگاه ایران را بهعنوان شریک فنی قابل اتکا تقویت کند.
در عین حال، این مسیر بدون چالش نیست. محدودیتهای مالی، نقلوانتقال پول، تحریمها و ریسکهای اجرایی در برخی کشورها، ضرورت طراحی مدلهای مالی خلاقانه مانند تهاتر، فاینانس مشترک یا استفاده از ارزهای محلی را برجسته میکند. موفقیت ایران در عبور از این موانع میتواند الگوی تازهای برای صادرات خدمات مهندسی در شرایط فشار خارجی ارائه دهد.
از منظر داخلی نیز، حضور در پروژههای مترویی خارجی میتواند به پایداری اشتغال مهندسان، افزایش بهرهوری شرکتهای پیمانکاری و جلوگیری از مهاجرت نیروهای متخصص کمک کند. زمانی که بازار داخل با محدودیت منابع مواجه است، پروژههای برونمرزی میتوانند نقش ضربهگیر رکود را برای صنعت حملونقل ریلی شهری ایفا کنند.
در مجموع، ساخت مترو در کشورهای متحد توسط ایران را میتوان فراتر از یک فعالیت عمرانی صرف دانست؛ این پروژهها بخشی از راهبرد کلان برای تبدیل توان فنی به ابزار نفوذ اقتصادی و سیاسی هستند. اگر این مسیر با برنامهریزی دقیق، شفافیت قراردادی و مدیریت ریسک همراه شود، مترو میتواند به یکی از نمادهای موفق دیپلماسی اقتصادی ایران در دهه پیشرو بدل شود.
فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء گفت: از پروژه ساخت مترو در ونزوئلا خارج شدیم. برای ساخت این پروژه توافق اولیه انجام شد اما با توجه به شرایط، پروژه را تحویل دادیم تا خودشان آن را ادامه دهند.
سردار عبدالرضا عابد، فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا با بیان اینکه قرارگاه رقیب بخش خصوصی نیست و در پروژههایی که بخش خصوصی توان اجرای آن را داشته باشد، ورود نمیکنیم، اظهار داشت: حداکثر همکاری را با پیمانکاران بخش خصوصی داریم و در تمام پروژههای قرارگاه از توان بخش خصوصی استقاده میشود.
وی با اشاره به پروژههای فرامرزی قرارگاه خاتم الانبیاء و صادرات خدمات فنی و مهندسی از جمله ساخت مترو در کاراکاس ونزوئلا گفت: از پروژه ساخت مترو در ونزوئلا خارج شدیم.
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء ادامه داد: با ونزوئلا برای ساخت این پروژه توافق اولیه انجام شد اما با توجه به شرایطی که ایجاد شد پروژه را تحویل دادیم تا خودشان این پروژه را ادامه دهند.
سردار عابد تاکید کرد: قرارگاه در پروژههای فرامرزی حضور دارد اما این پروژهها محدود هستند و پس از اینکه این پروژهها به نتیجه رسیدند درباره آن اطلاع رسانی خواهیم کرد.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که علت تعلل در اجرای پروژه پل خلیج فارس در قشم که پایان سال ۱۳۸۹ کلنگ زنی شده چیست، گفت: ساخت پروژه پل خلیج فارس دوباره آغاز شده است و در بخشی از تامین مالی که هنوز انجام نشده، سعی میکنیم طرفهای مقابل را به همکاری ترغیب کنیم تا این پروژه راهبردی به اجراء برسد.
فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا افزود: در دو هفته گذشته از این پروژه بازدیدی انجام دادیم و همه تجهیزات برای ساخت این پروژه آماده است و تنها مانع همان تامین مالی بوده که در این باره هم توافقاتی انجام شده است.
