در ماههای اخیر، بازار اجاره مسکن در بسیاری از شهرهای ایران دستخوش نوسانات شدید شده است. مالکان با استناد به تورم عمومی و افزایش هزینههای نگهداری ملک، نرخ اجاره را بالا بردهاند، در حالی که درآمد خانوارها با چنین سرعتی رشد نکرده است. این شکاف، فشار مضاعفی بر مستأجران وارد کرده و بسیاری را به فکر جابهجایی یا حتی مهاجرت به مناطق کمبرخوردارتر انداخته است.
از سوی دیگر، نبود یک سازوکار شفاف برای کنترل نرخ اجاره، باعث شده که قراردادهای اجاره به توافقات شخصی و گاه ناعادلانه محدود شود. مستأجران در بسیاری موارد با افزایشهای ناگهانی و غیرمنطقی مواجه میشوند، بدون آنکه مرجعی برای رسیدگی به اعتراضاتشان وجود داشته باشد.
در حالی که دولت وعدههایی درباره حمایت از اجارهنشینها داده بود، اجرای این سیاستها با کندی و ابهام همراه بوده است. طرحهایی مانند وام ودیعه مسکن، به دلیل سختگیریهای بانکی و محدودیت منابع، نتوانستهاند بهطور مؤثر به نیازهای واقعی پاسخ دهند. بسیاری از متقاضیان یا از دریافت این وامها محروم ماندهاند یا با شرایطی مواجه شدهاند که عملاً امکان استفاده از آن را از بین برده است.
همزمان، نبود برنامهای جامع برای افزایش عرضه مسکن اجارهای، به کمبود واحدهای مناسب دامن زده است. در برخی مناطق، مستأجران مجبورند با هزینه بالا در واحدهایی با کیفیت پایین زندگی کنند، چرا که گزینههای جایگزین وجود ندارد. این وضعیت، بهویژه برای خانوارهای کمدرآمد، به یک بحران جدی تبدیل شده است.
در کنار این مسائل، رشد بازار غیررسمی اجاره نیز به نگرانیها افزوده است. قراردادهای دستی، اجارههای بدون ثبت رسمی و نبود ضمانت اجرایی، مستأجران را در معرض آسیبهای حقوقی قرار داده است. این بازار غیرشفاف، نهتنها امنیت سکونت را تهدید میکند، بلکه زمینهساز اختلافات و بیاعتمادی میان طرفین قرارداد شده است.
در مجموع، اجارهنشینها بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایتهای عملی، سیاستگذاری شفاف و نظارت مؤثر هستند. اگر این روند ادامه یابد، بحران اجارهنشینی میتواند به یکی از چالشهای اجتماعی بزرگ در سال آینده تبدیل شود؛ بحرانی که نهتنها معیشت خانوارها را تهدید میکند، بلکه اعتماد عمومی به سیاستهای مسکن را نیز تضعیف خواهد کرد.
نایب رئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران گفت: قیمت اجاره در مناطق جنوبی تهران ۴۴ درصد افزایش یافته این درحالیست که در مناطق شمال تهران این رشد قیمتی کمتر بوده است.
داود بیگی نژاد، نایبرئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران اظهار داشت: در حال حاضر بازار مسکن با روند رکود تورمی مواجه است که همین امر خود باعث میشود بازار تا پایان سال تحت تأثیر نوسانات بازارهای موازی قرار گیرد.
وی با اشاره به بازار اجاره مسکن گفت: بازار اجاره مسکن هم تحت تاثیر بازار خريد و فروش قرار گرفته و همین امر زمینه ساز افزایش قیمت در این بخش شده است.
بیگی نژاد با اشاره به روند ۱۴ ساله رشد اجارهبها در پایتخت گفت:افزایش مداوم اجارهبهای مسکن طی سالهای اخیر، رشد قیمتی شمال و جنوب تهران را تحت تاثیر قرار داده و همین امر خود زمینه ساز تشدید قیمتی در این بخش شده است.
وی افزود: تورم اجاره مسکن در تهران بهویژه از سال ۱۳۹۷ و در پی جهش شدید قیمت مسکن و افزایش سطح تورم عمومی، به شکل چشمگیری تشدید شد. این روند افزایشی تا سال ۱۴۰۰ ادامه داشت و در نهایت از سال ۱۴۰۱ منجر به شکلگیری پدیده مهاجرت بینمنطقهای در میان مستأجران تهرانی شد.
بیگی نژاد تصریح کرد: نتیجه این تحولات آن بوده که برخلاف رفتار اجارهبها در منطقه یک تهران، رشد اجاره در مناطق ۴ و ۵ بهعنوان مناطق متوسطنشین با شیب ملایمتری اتفاق افتاده، اما در مناطق جنوبی شهر، به دلیل تبدیل شدن این مناطق به مقصد مهاجرت مستأجران مناطق بالاتر، تورم اجارهبها حتی از مناطق میانی نیز پیشی گرفته است.
نایبرئیس اول اتحادیه مشاوران املاک تهران با اشاره به آمارهای بلندمدت بازار اجاره گفت: از سال ۱۳۹۰ تاکنون، میانگین اجارهبها در شهر تهران حدود ۵۰ برابر افزایش یافته است؛ این رقم در مناطق شمالی شهر به ۵۶.۲ برابر میرسد.
وی با اشاره به اینکه در همین بازه زمانی، اجارهبها در مناطق ۴ و ۵ حدود ۴۳ برابر و در مناطق ۹ تا ۲۰، یعنی مناطق جنوبی پایتخت، حدود ۴۴ برابر شده است افزود:در حال حاضر میانگین اجارهبها در مناطق ۴ و ۵ با متوسط اجارهبهای کل شهر برابر شده و عملاً فاصله قیمتی میان این مناطق و میانگین تهران از بین رفته است.
بیگی نژاد تأکید کرد: با وجود این همگرایی در مناطق میانی، فاصله اجارهبها میان شمال و جنوب تهران نسبت به سال ۱۳۹۰ افزایش یافته و شکاف قیمتی که ۱۴ سال پیش حدود ۲ برابر بود، اکنون به حدود ۲.۶ برابر رسیده است.
