بر اساس آمارهای جهانی، تهران از نظر زیستپذیری میان ۱۷۳ شهر دنیا رتبه ۱۶۳ را دارد. بحران نظافت پایتخت از زمانی آغاز شد که اتباع افغان فاقد مجوز از کشور اخراج شدند و ۲۵ درصد ظرفیت پاکبانهای تهران خالی ماند. پیش از سال ۱۴۰۳ حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد نیروهای خدماتی تهران افغان بودند و خروج ناگهانی آنان شهرداری را با کمبود شدید نیرو، بهویژه در مناطق مرکزی و جنوبی، روبهرو کرد.
مشاهدات میدانی نشان میدهد مخزنهای زباله در ساعات ابتدایی روز و غروب در مناطق پرجمعیت تهران مملو از زبالهاند و بیشتر توسط زبالهگردها تخلیه میشوند تا نیروهای خدماتی شهرداری. این وضعیت علاوه بر نازیبا کردن چهره شهر، سلامت شهروندان را تهدید کرده و معضل دیرینه حضور موشها در خیابانها و جویها را دوباره برجسته کرده است.
محمد میراحمدی، کارشناس مدیریت شهری، معتقد است مشکل اصلی نظافت تهران در سیاستگذاری است نه صرفاً نبود کارگر. او میگوید شهرداری هیچ طرح جایگزینی برای خروج کارگران افغان نداشت و واگذاری پیمانهای خدماتی به پیمانکاران غیرمتخصص بحران را تشدید کرده است.
به گفته او، روند استخدام نیروی خدماتی از سال ۱۴۰۱ تاکنون نزولی بوده؛ تعداد نیروها از ۱۲ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ به ۸ هزار و ۵۰۰ نفر در پایان ۱۴۰۳ کاهش یافته است. میراحمدی تأکید میکند وابستگی به نیروی کار ارزان، نبود برنامه جایگزین و کمتوجهی به شأن پاکبانها، تهران را به چهرهای خاکستری و ناپاک رسانده است.
