توافق تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، تجارت دوجانبه تهران و مسکو را در ماه‌های مه تا جولای ۲۰۲۵ با رشدی ۳۵ درصدی تقویت کرده است. این همکاری، که با محوریت حذف تعرفه‌های گمرکی و توسعه کریدور شمال-جنوب پیش می‌رود، نویدبخش تعمیق روابط اقتصادی و تجاری ایران در منطقه اوراسیا است.

با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ایران به شرکای اصلی خود، به‌ویژه چین متکی خواهد شد تا در شرایط دشوار اقتصادی از این کشور حمایت کنند. حجم تجارت غیرنفتی ایران و چین که به بیش از ۳۰ میلیارد دلار رسیده، است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در سفر به روسیه با معاون نخست‌وزیر این کشور دیدار کرد و با تأکید بر روابط استراتژیک تهران-مسکو، از پتانسیل‌های کلان دو کشور برای ایجاد قطب اقتصادی در منطقه اوراسیا سخن گفت. این دیدار که بر اجرایی شدن تفاهمات دوجانبه و افزایش چند برابری تبادلات تجاری متمرکز بود، گامی مهم در راستای تقویت همکاری‌های راهبردی دوجانبه ارزیابی می‌شود.

سید‌طه حسین مدنی، با اشاره به همگرایی ایجادشده میان کشورهای منطقه در پی تجاوزات رژیم صهیونیستی، از لزوم بهره‌برداری اقتصادی ایران از این فرصت‌ها سخن گفت. او با تأکید بر استفاده از ابزارهای هوشمند، خواستار رصد لحظه‌ای بازارهای جهانی و افزایش سهم ایران از تجارت منطقه‌ای شد تا در سایه ناپایداری‌های جهانی، اقتصاد کشور تقویت شود.

صادرات ایران به عراق در ماه‌های اخیر با افت چشمگیری روبه‌رو شده است؛ موضوعی که به گفته مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران، هم ریشه در مشکلات داخلی کشور دارد و هم در شرایط سیاسی و اقتصادی عراق. انتخابات پیش‌روی بغداد، سیاست‌های حمایتی عراق از تولید داخل و همچنین چالش بازگشت ارز صادراتی از جمله عوامل اصلی این کاهش عنوان می‌شوند.

سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، با هدف تقویت روابط تجاری ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به مسکو سفر کرد. این سفر که با محوریت توافق بر نقشه راه همکاری‌های اقتصادی و توسعه موافقت‌نامه تجارت آزاد انجام می‌شود، نویدبخش افزایش چشمگیر تبادلات تجاری و تحکیم روابط اقتصادی با کشورهای عضو این اتحادیه است.

با رأی شورای امنیت سازمان ملل به بازگشت تحریم‌ها و نزدیک شدن به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اقتصاد ایران در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ خود قرار گرفته است. کاهش مداوم شاخص شامخ، هشدارهای فعالان اقتصادی و محدودیت‌های پیش‌رو در تجارت خارجی، زنگ خطر را برای بنگاه‌های صنعتی و تجاری به صدا درآورده است. آیا ایران می‌تواند با دیپلماسی فعال و بازنگری استراتژیک در هزینه‌ها و بهره‌وری، از این طوفان اقتصادی عبور کند؟

گمرک ایران اعلام کرد اجرای موافقتنامه و تفاهم‌نامه‌های کلیدی با عراق آغاز شده است تا تردد کامیون‌ها و خودروهای سواری بین دو کشور بدون تشریفات گمرکی، سریع‌تر و ارزان‌تر شود. این اقدامات نه تنها تجارت ایران و عراق را تسهیل می‌کند، بلکه عبور خودروها برای جست‌وجوی مفقودین جنگ تحمیلی و حمل تجهیزات را نیز سرعت می‌بخشد.

۴۰ درصد ارز صادراتی فولاد، پتروشیمی و مس به کشور بازنگشته است؛ موضوعی که به گفته یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، به دلیل ضعف نظارت و تأخیر در اجرای آیین‌نامه بازگشت ارز، موجب رانت، قاچاق و بحران ارزی شده است.

نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با هشدار درباره بحران سوءمدیریت در حوزه انرژی و پروژه‌های نیمه‌تمام، این عوامل را ریشه اصلی تورم در ایران دانست. هادی قوامی تأکید کرد که سیاست‌های ناکارآمد، از هدررفت منابع نفت و گاز تا قاچاق سوخت و تأمین مالی پرهزینه، اقتصاد کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده و آینده صنایع را تهدید می‌کند.

آمارهای تجاری سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که نقش اروپا در اقتصاد ایران به شدت کمرنگ شده و در مقابل، چین و روسیه به شرکای اصلی و تعیین‌کننده تهران بدل شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که حجم مبادلات ایران با این دو کشور بیش از ۱۵ برابر کل تجارت با اتحادیه اروپا برآورد می‌شود.

مدیرکل دفتر غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرد که صادرات ایران به عراق (بدون احتساب گاز) در پنج ماهه نخست سال جاری با کاهش ۷ درصدی به ۲ میلیارد و ۷۹۷ میلیون دلار رسیده است. ناترازی گاز و مشکلات ارزی به‌عنوان عوامل اصلی این افت معرفی شده‌اند، در حالی که چشم‌انداز تجارت ۲۰ میلیارد دلاری با عراق نیازمند اصلاح سیاست‌ها و رفع موانع است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران از برنامه‌های دولت چهاردهم برای تقویت روابط تجاری با افغانستان خبر داد. محمد اتابک با تأکید بر پیوندهای تاریخی و فرهنگی دو کشور، در سفر آتی خود به کابل، به دنبال گسترش همکاری‌های دوجانبه و افزایش حجم تجارت با این همسایه شرقی است.

نشست اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی در دوحه، با حضور رئیس‌جمهور ایران و سخنرانی امیر قطر، به بررسی تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی پرداخت. این نشست نشان‌دهنده چرخشی تاریخی در منطقه است؛ جایی که اسرائیل دیگر نه‌تنها حامی ثبات نیست، بلکه به‌عنوان تهدید اصلی امنیت خاورمیانه شناخته می‌شود. این تحول، فرصتی بی‌سابقه برای ایران و کشورهای عربی فراهم کرده تا با تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی، آینده‌ای باثبات‌تر برای منطقه رقم بزنند.

وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در دیدار با همتای پاکستانی خود از هدف‌گذاری دو کشور برای افزایش حجم تجارت به ۱۰ میلیارد دلار خبر داد. با تأسیس شرکت مشترک و امکان تهاتر کالا، تهران و اسلام‌آباد در تلاشند تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی و مرز مشترک طولانی، روابط تجاری خود را به سطح جدیدی برسانند.

در شرایطی که روابط ایران با اروپا یکی پس از دیگری با گسست و محدودیت روبه‌رو می‌شود و کشورهایی همچون هلند، فرانسه، آلمان و انگلستان سطح روابط تجاری خود را به پایین‌ترین حد رسانده‌اند، تازه‌ترین تصمیم پارلمان اروپا مبنی بر توقف ارتباطات مستقیم با تهران، نمادی روشن از تعمیق فاصله سیاسی و اقتصادی دو سوی ماجراست. این روند نه‌تنها شرکای سنتی ایران در غرب را از صحنه خارج کرده، بلکه حتی کشورهایی مانند روسیه و ترکیه نیز سطح مبادلات خود با تهران را کاهش داده‌اند. همزمان، داده‌های رسمی از تجارت خارجی نشان می‌دهد که با وجود حجم ۷۶ میلیون‌تنی و ارزش بیش از ۴۳ میلیارد دلاری تجارت غیرنفتی در پنج‌ماهه نخست امسال، ایران همچنان به شدت به چند بازار محدود متکی است؛ بازاری که چین، عراق و امارات در صدر آن قرار دارند.

توسعه روابط اقتصادی ایران و پاکستان در حوزه‌های کشاورزی، انرژی و صنایع، نویدبخش تجارت چند میلیارد دلاری و تقویت امنیت غذایی و اشتغال در هر دو کشور است. با این حال، تحریم‌ها، ضعف زیرساخت‌های مرزی و قاچاق، موانعی جدی پیش روی این همکاری‌های رو به رشد هستند که نیازمند راهکارهای فوری‌اند.

نشست مشترک هیئت‌های اقتصادی سیستان و بلوچستان و ولایت نیمروز افغانستان در پایانه مرزی میلک، نویدبخش توسعه همکاری‌های تجاری، رفع موانع مرزی و تحول اقتصادی منطقه است. این گذرگاه کلیدی، با پتانسیل تبدیل شدن به موتور محرکه رونق اقتصادی شرق ایران، می‌تواند آینده‌ای روشن برای مرزنشینان دو کشور رقم بزند.

در حالی که رهبر انقلاب بر لزوم غلبه فضای کار و امید بر شرایط «نه جنگ، نه صلح» تأکید دارند، ایران با گسترش روابط تجاری با چین، در مسیر کسب سهمی بزرگ‌تر از بازار جهانی گام برمی‌دارد. از تکمیل کریدورهای اقتصادی تا تقویت معیشت مردم، این همکاری می‌تواند آینده اقتصادی منطقه را دگرگون کند.

در حالی که فهرست کالاهای مجاز وارداتی از کشورهای اوراسیا خبرساز شده و نام «سگ و گربه» در آن به چشم می‌خورد، موجی از بحث‌ها در فضای مجازی به راه افتاده است. اما آیا واقعاً کشتی‌های پر از سگ و گربه در راه ایران هستند؟ یا ماجرا به ورود چند توله همراه مسافران هواپیما خلاصه می‌شود؟ در این گزارش، نگاهی به جزئیات این موضوع و توافقات تجاری پشت پرده آن می‌اندازیم.