در نگاه نخست، سکوت شورای شهر در برابر تصمیم کارگروه اضطرار، پرسشهای جدی درباره جایگاه و نقش این نهاد در مدیریت بحرانهای شهری ایجاد میکند. وقتی نهادی که باید صدای مردم و نماینده منافع عمومی باشد، در برابر تصمیمی با اثر مستقیم بر زندگی روزمره شهروندان سکوت اختیار میکند، طبیعی است که اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی آن زیر سؤال برود.
از سوی دیگر، تأکید رئیس شورای شهر بر نقش گازوئیل کمکیفیت و خودروهای دیزلی در آلودگی هوا، زاویه تازهای به بحث میافزاید. این سخنان نشان میدهد که حتی اگر طرحهای محدودکننده ترافیک بهطور کامل اجرا شوند، باز هم ریشه بحران آلودگی در جای دیگری است؛ در کیفیت سوخت و در سیاستهای صنعتی که سالهاست بدون اصلاح جدی ادامه یافتهاند.
این تضاد میان تصمیم کارگروه اضطرار و تحلیل رئیس شورا، عملاً به یک شکاف سیاستی تبدیل میشود. از یکسو، شهروندان با محدودیتهای ترافیکی مواجه میشوند و از سوی دیگر، عامل اصلی آلودگی در صنایع و نیروگاهها همچنان بدون تغییر باقی میماند. چنین وضعیتی نهتنها بحران را حل نمیکند، بلکه میتواند به بیاعتمادی و نارضایتی اجتماعی دامن بزند.
در این میان، پرسش کلیدی آن است که چرا شورای شهر بهعنوان نهادی منتخب، در برابر تصمیمی با این سطح از اهمیت سکوت کرده است. آیا این سکوت ناشی از ملاحظات سیاسی است یا نتیجه ضعف نهادی در برابر کارگروههای دولتی؟ پاسخ به این پرسش میتواند مسیر آینده مدیریت شهری را روشنتر کند.
از منظر زیستمحیطی، تمرکز بر کیفیت سوخت و اصلاح ناوگان دیزلی، راهکاری پایدارتر از محدودیتهای مقطعی ترافیکی است. تجربه کشورهای دیگر نشان داده که کاهش گوگرد در گازوئیل و نوسازی خودروهای سنگین، تأثیر مستقیم و چشمگیری بر کاهش آلایندهها دارد. در ایران نیز بدون چنین اصلاحاتی، هر طرح ترافیکی تنها نقش مُسکن موقت خواهد داشت.
در نهایت، سکوت شورای شهر و تضاد میان تصمیمات اجرایی و تحلیلهای کارشناسی، تصویری از بحران مدیریت شهری در تهران ارائه میدهد. بحرانی که نهتنها به آلودگی هوا محدود نمیشود، بلکه به اعتماد عمومی، کارآمدی نهادهای شهری و آینده زیستپذیری پایتخت گره خورده است.
کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران از ابتدای آذر امسال نسبت به اجرای طرح زوج و فرد از درب منزل با هدف مهار آلودگی هوا اقدام کرد، این تصمیم به همینجا ختم نشد و در ادامه از نیمه آذر امسال کارگروه اضطرار اعلام کرد؛ خودروهایی که به شکل سالانه و ماهانه نسبت به خرید طرح ترافیک اقدام کردهاند نیز ملزم به رعایت طرح زوج و فرد بوده و در غیراینصورت مشمول جریمه میشوند، درحالیکه شورایشهر نهاد بالادست تصویب قوانین مربوط به عوارض طرح ترافیک است، انتظار میرفت که اعضای شورایشهر در جلسه علنی روز سهشنبه هجدهم آذر ماه به این تصمیم کارگروه اضطرار انتقاد کنند، اما چنین نشد و خبری از اعتراض به تضییع حقوق شهروندانی که طرح خریداری کردهبودند، در صحن شورا نشد.
البته رئیس شورایشهر تهران در این جلسه تاکید کرد؛ کیفیت پایین گازوئیل مصرفی در نیروگاهها، صنایع و خودروهای دیزلی در بروز آلودگی هوای تهران دخیل است. وی ادامهداد: طبق گزارش اعلامی در هفته گذشته متاسفانه میانگین مرگ و میر ناشی از آلودگی از ۱۸۰ نفر به ۲۲۰ نفر افزایش داشته و این اتفاق یک فاجعه عظیم است. اگرچه وزارت نفت ادعای توزیع سوخت باکیفیت را دارد، اما گزارشهای محیطزیستی حاکی از آلودگی قابلتوجه سوختهای دیزلی است.
چمران گفت: وزارت نفت میگوید گازوئیل با استاندارد یورو۵ و گوگرد زیر ppm ۵۰ تحویل میدهد، اما کارشناسان محیطزیست و دانشگاهها میگویند واقعیت چیز دیگری است و سوخت گازوئیل تحویلی وزارت نفت بالای ppm ۵۰۰۰ است و آلودگی همچنان باقی است.چمران همچنین تاکید کرد: ما زمانی میتوانیم آلودگی را به شکل جدی کاهش دهیم که از سوخت پاک استفاده کنیم؛ مترو را گسترش دهیم، ناوگان اتوبوسرانی را نوسازی کنیم، اتوبوسهای برقی و گازسوز وارد کنیم و مصرف سوخت خودروهای شخصی را از بیش از ۱۲ لیتر در ۱۰۰کیلومتر به زیر ۵ لیتر برسانیم (همانطور که جناب آقای دکتر پزشکیان توصیه کردند و دنیا هم به آن رسیدهاست) و باید به خودروهای کممصرف و پاک امتیاز ویژه بدهیم.
رئیس شورا با اشاره به ضرورت توسعه حملونقل پاک در پایتخت، از صنعتگران داخلی خواست تا با تولید دوچرخه و موتورسیکلت برقی، به کاهش آلودگی هوای تهران کمک کنند.وی با بیان اینکه ۲۲درصد آلودگی هوای تهران ناشی از موتورسیکلتهاست، گفت: اخیرا فیلمی مشاهده کردم که در آن دوچرخه برقی با روش «تولید بدون کارخانه» و با استفاده از ظرفیتهای پراکنده تولید، مونتاژ و عرضه میشد. این یک الگوی قابلتأمل است. این کار بسیار خوبی است.چمران افزود: میتوانیم بهجای جولان موتورسیکلتهای آلاینده، از دوچرخه برقی که هم کمخطرتر، هم سادهتر و هم کاملا پاک است، استفاده کنیم. این قطعا به نفع شهر و سلامت مردم خواهد بود.
رئیس شورایشهر تهران خطاب به سازندگان موتورسیکلت در کشور گفت: بهجای رقابت سنتی و تبلیغات پرهزینه، بخشی از این منابع را به سمت تولید موتورسیکلت برقی سوق دهید. قطعا شورا و شهرداری تهران از این امر حمایت میکنند و برنامههای تشویقی برای آن پیشبینی خواهند کرد. وی تاکید کرد: از دولت نیز میخواهیم در این زمینه همکاری کرده و سیاستهای حمایتی اتخاذ کند. اگر صنعتگران پا به میدان بگذارند، ما آماده حمایت از آنها هستیم.
