خروج گسترده و فوری اتباع غیرمجاز از ایران، به‌ویژه پس از تحولات اخیر، تأثیرات مشخص و قابل‌توجهی بر ساماندهی و بهبود بازار مسکن به‌جای گذاشته است. این روند، که به شکل ناگهانی و در ابعاد وسیعی آغاز شده، از چند زاویه بازار را تحت تأثیر قرار داده است.

در قلب تهران، جایی که صدای چرخ خیاطی‌ها و بوی چرم داغ، نبض یک بازار قدیمی را زنده نگه می‌داشت، حالا سکوتی سنگین حکم‌فرماست؛ کرکره‌های نیمه‌باز، مغازه‌های خالی و راهروهایی که روزگاری مملو از مشتری و چمدان‌های رنگارنگ بود، امروز نشانی از رونق گذشته ندارند. خروج هزاران کارگر افغانستانی که ستون فقرات تولید و فروش کیف و چمدان در راسته مصطفی خمینی و چهارراه سیروس بودند، نه‌تنها کارخانه‌ها و کارگاه‌ها را زمین‌گیر کرده، بلکه بسیاری از فروشندگان را نیز در بلاتکلیفی رها کرده است. برخی این اتفاق را فرصتی برای بازسازی بازار و بازگشت قدرت به تولیدکنندگان داخلی می‌دانند؛ برخی دیگر اما با نگرانی به آینده نگاه می‌کنند و از روزهایی می‌گویند که کیف، چمدان و کوله‌پشتی در تهران فقط کالایی برای فروش نبود، بلکه نمادی از جنب‌وجوش یک اقتصاد محلی بود که حالا نفس‌هایش به شماره افتاده است.

با پایان جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی، دولت مسعود پزشکیان رویکردی تازه نسبت به حضور اتباع غیرمجاز در کشور در پیش گرفت. این تغییر سیاست به خروج سریع‌تر و هدفمندتر مهاجران غیرقانونی، به‌ویژه اتباع افغان، منجر شده است. در روزهای اخیر، موج بازگشت این افراد به کشورهای مبدأ شدت گرفته و تبعات آن در بخش‌هایی از اقتصاد، به‌ویژه بازار مسکن، نمود پیدا کرده است. کارشناسان اقتصادی این روند را گامی مثبت ارزیابی کرده‌اند که می‌تواند بر کاهش فشار تقاضا در بازار اجاره مؤثر باشد. برخی تحلیل‌ها حتی از آغاز افت نسبی قیمت مسکن در برخی مناطق شهری حکایت دارند، مسئله‌ای که می‌تواند برای دهک‌های پایین جامعه و متقاضیان واقعی مسکن، نویدبخش باشد.

خیابان مصطفی خمینی و حوالی چهارراه سیروس تا چشم کار می‌کند، مغازه است؛ مغازه‌هایی که کرکره آنها یکی‌درمیان بسته یا نیمه‌باز است؛ راسته‌ای که تا چندی پیش یکی از شلوغ‌ترین و پرهیاهوترین بازارهای تهران بود.

گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که هم‌زمان با شعله‌ور شدن آتش جنگ ۱۲ روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، بازار مسکن نیز دچار شوک شد و روند خرید و فروش به‌طور محسوسی کاهش یافت. کاهش سطح تقاضا باعث شده تا برخی مالکان در مناطق مختلف تهران، برای جلوگیری از رکود بیشتر، قیمت‌های پیشنهادی خود را تا حدود ۸.۵ درصد پایین بیاورند. این افت قیمتی، بازتابی از نگرانی‌های عمومی، نااطمینانی اقتصادی و انتظار برای ثبات پس از تنش‌های اخیر در منطقه است.

سما جهانباز، دختری که چهار سال پیش در شیراز ناپدید شده بود، طبق گفته پدرش، در همان زمان ربوده و به افغانستان منتقل شده است.

در یک سال گذشته، مهم‌ترین نشانه بازار مسکن، رکود سنگین و طولانی آن بوده است؛ اما با وقوع جنگ ۱۲ روزه و پیامدهای پس از آن، نشانه‌هایی از تغییر و تحولات تازه در این بازار نمایان شده است. فعالان حوزه مسکن بر این باورند که تأثیرات این رویداد به‌تدریج در ماه‌های آینده در بخش مسکن به‌طور ملموس قابل مشاهده خواهد بود. در حال حاضر، افت قیمت‌ها به‌عنوان بارزترین اتفاق روزهای اخیر در بازار مسکن شناخته می‌شود؛ کاهش نرخ‌ها در برخی مناطق پایتخت و شهرهای بزرگ به وضوح دیده می‌شود. با این حال، این ریزش قیمتی هنوز نتوانسته یخ معاملات را بشکند. بازار همچنان در وضعیت سکون قرار دارد و از تحرک خرید و فروش خبری نیست؛ چرا که تقاضای مؤثر، غایب اصلی این روزهای بازار مسکن است.

ساماندهی اتباع غیرمجاز در بازار مسکن، نه‌تنها یک ضرورت اجتماعی و امنیتی، بلکه یک اقدام حیاتی برای حفظ نظم اقتصادی، جلوگیری از سوداگری و مدیریت بهتر منابع شهری است. حضور گسترده اتباع فاقد مجوز اقامت در بخش اجاره‌نشینی، به‌ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران، موجب شکل‌گیری یک بازار موازی و غیررسمی شده که به دور از نظارت نهادهای قانونی و بدون رعایت استانداردهای ثبت و شفافیت، به فعالیت ادامه می‌دهد. این پدیده، فضا را برای بروز تخلفات، افزایش بی‌ثباتی قیمتی، و سوءاستفاده سودجویان فراهم می‌کند.

در پی درگیری نظامی اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی، و به دنبال حساسیت‌های اطلاعاتی و امنیتی که در هفته‌های گذشته اوج گرفته، دولت ایران گام‌های تازه‌ای برای مدیریت حضور اتباع غیرمجاز در کشور برداشته است. تمرکز ویژه‌ای روی اتباع افغانستانی صورت گرفته و موج خروج آن‌ها از ایران شتاب چشمگیری به خود گرفته است. مشاهدات میدانی و گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که مسیر بازگشت این افراد به کشور خود با هماهنگی دستگاه‌های مختلف تسهیل شده و این روند با جدیت بیشتری دنبال خواهد شد.

در آستانه شکل‌گیری یکی از جدی‌ترین طرح‌های ساماندهی مهاجرت در تاریخ معاصر ایران، دولت چهاردهم با اجرای برنامه‌ای فراگیر برای بازگرداندن مهاجران غیرقانونی، به‌ویژه اتباع افغانستانی فاقد مدارک اقامتی، نه‌تنها امنیت مرزها را هدف گرفته، بلکه چشم به بازتعریف نقش نیروی کار ایرانی در اقتصاد ملی دوخته است. این طرح که با انگیزه‌های چندوجهی از جمله ملاحظات امنیتی، فشار افکار عمومی و دغدغه‌های اقتصادی تدوین شده، نویدبخش گشایش‌هایی جدی برای کارگران ایرانی است؛ گشایشی که اگر با عزم ملی، آموزش مهارت و سیاست‌گذاری هوشمندانه همراه شود، می‌تواند مسیر اشتغال را متحول و استانداردهای کاری کشور را دگرگون کند. اکنون، ایران در نقطه‌ای سرنوشت‌ساز ایستاده؛ نقطه‌ای که تصمیم‌ها و کنش‌های امروز، فردای کار و تولید ملی را رقم خواهد زد.

کارشناس بازار مسکن با تاکید بر ماهیت مصرفی بازار مسکن گفت: خریداران واقعی نباید فریب تحلیل‌های هیجانی را بخورند؛ کاهش قیمت اگر هم رخ دهد، تدریجی و غیرقابل لمس خواهد بود.

در پی انتشار خبر بازداشت پدر همسر نوید محمدزاده (همسر فرشته حسینی، بازیگر افغانستانی) واکنش های متعددی در فضای مجازی شکل گرفت.

آغاز فصل پرتکاپوی جابه‌جایی مستأجران در تهران همزمان با پایان جنگ ۱۲ روزه و برقراری آتش‌بس، شرایط خاصی را در بازار اجاره مسکن رقم زده است. هم‌زمانی این دو رویداد، اکنون به شکل‌گیری نوعی واکنش فعالانه از سوی مالکان و مستأجران منجر شده؛ تلاشی دو‌سویه برای یافتن راهکارهایی به‌منظور عبور از وضعیت پیچیده و ناپایدار فعلی بازار اجاره.

در پی جنگ ۱۲ روزه و آشکار شدن ابعاد امنیتی حضور مهاجران غیرقانونی در کشور، مسئله ساماندهی اتباع افغانستانی بار دیگر به کانون توجه افکار عمومی و تصمیم‌گیران بازگشته است.

مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران از ساماندهی دستفروشان پایتخت با اولویت متروی تهران خبر داد و گفت: اتباع دستفروش از مترو و سطح شهر طرد می شوند.

بر اساس قوانین جاری، اجاره ملک به اتباع خارجی‌ای که به صورت قانونی در کشور حضور دارند و دارای مدارک معتبر اقامت هستند، منعی ندارد و این اقدام کاملاً مجاز تلقی می‌شود. اما موضوع زمانی پیچیده می‌شود که پای مهاجران غیرقانونی به میان می‌آید؛ افرادی که بدون ثبت رسمی و بدون مدارک اقامتی در کشور ساکن هستند.

معاون اموراتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور در مورد دریافت اقامت اتباع در ازای دریافت هزینه توضیح داد.

مسئله ساماندهی اتباع افغانستانی بار دیگر به کانون توجه افکار عمومی و تصمیم‌گیران بازگشته؛ از طرفی نگرانی هایی از بابت کمبود نیروی کار در زمینه های ساختمانی و کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است.

در پی تحولات اخیر و جنگ ۱۲ روزه، خروج کارگران غیرقانونی افغانستانی از بازار کار ایران، هم‌زمان فرصتی برای بازتعریف نظم اقتصادی و هم زنگ خطری برای خلأ نیروی کار به‌صدا درآورده است. آیا اقتصاد ایران آماده این جراحی بزرگ است؟

یکی از پیامدهای این بی‌نظمی، شکل‌گیری یک «بازار زیرزمینی اجاره» است که در آن معاملات بدون رعایت ضوابط قانونی و بدون پرداخت مالیات انجام می‌شود. این مسأله نه‌تنها موجب فرار مالیاتی قابل توجه در بخش املاک شده، بلکه امکان رصد دقیق تحولات بازار از سوی نهادهای نظارتی و آماری را از بین می‌برد. در چنین فضایی، سودجویان نیز میدان بیشتری برای افزایش خودسرانه نرخ اجاره پیدا کرده‌اند و مستأجران ایرانی بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند.