در گذشته، رم بیشتر بهعنوان یک قطعه سختافزاری برای اجرای نرمافزارها و بازیها شناخته میشد. اما امروز، با گسترش کاربردهای هوش مصنوعی، این قطعه به یک کالای استراتژیک بدل شده است. شرکتهای بزرگ فناوری برای آموزش مدلهای پیچیده به سرورهایی با دهها و حتی صدها گیگابایت رم نیاز دارند. این تغییر ماهیت مصرف، تقاضا را از سطح کاربران خانگی فراتر برده و به سطحی صنعتی و کلان رسانده است.
افزایش تقاضا در شرایطی رخ داده که ظرفیت تولید جهانی رم محدود است. کارخانههای تولیدکننده تراشه حافظه، با وجود سرمایهگذاریهای سنگین، قادر به پاسخگویی سریع به این حجم از نیاز نیستند. همین شکاف میان عرضه و تقاضا، زمینهساز جهش قیمتها شده و بازار را در وضعیت بحرانی قرار داده است.
از سوی دیگر، رقابت میان شرکتهای فناوری برای دستیابی به برتری در حوزه هوش مصنوعی، بهطور مستقیم بر شدت بحران افزوده است. هرچه مدلها بزرگتر و پیچیدهتر میشوند، نیاز به رم بیشتر میشود. این چرخه معیوب باعث شده که حتی پیشبینیها نیز از ادامه روند صعودی قیمتها خبر دهند.
پیامدهای این بحران تنها محدود به شرکتهای بزرگ نیست. کاربران عادی نیز با افزایش قیمت لپتاپها و رایانههای شخصی مواجه شدهاند. حتی بازار کنسولهای بازی و تجهیزات جانبی نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. به بیان دیگر، فشار ناشی از هوش مصنوعی بر بازار رم، بهطور غیرمستقیم زندگی روزمره مصرفکنندگان را نیز تحت تأثیر قرار داده است.
کارشناسان معتقدند که این وضعیت میتواند به شکلگیری موج جدیدی از نوآوری در حوزه سختافزار منجر شود. تلاش برای طراحی معماریهای حافظه کارآمدتر، استفاده از فناوریهای جایگزین و بهینهسازی مصرف رم در نرمافزارها، از جمله راهکارهایی است که در دستور کار قرار گرفته است. با این حال، تحقق این راهکارها زمانبر خواهد بود و در کوتاهمدت نمیتوان انتظار کاهش قیمتها را داشت.
از منظر اقتصادی، بحران رم نمونهای روشن از تأثیر مستقیم فناوریهای نوظهور بر بازارهای سنتی است. هوش مصنوعی، بهعنوان موتور محرک آینده، نهتنها صنایع نرمافزاری را دگرگون کرده، بلکه زنجیره تأمین سختافزار را نیز تحت فشار قرار داده است. این همپیوندی میان نرمافزار و سختافزار، نشان میدهد که هر تحول فناورانه میتواند پیامدهای گستردهای بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
در نهایت، آنچه امروز در بازار رم مشاهده میشود، تنها آغاز یک روند بلندمدت است. تا زمانی که هوش مصنوعی به رشد شتابان خود ادامه دهد، تقاضا برای حافظه نیز افزایش خواهد یافت. بنابراین، بحران کنونی نه یک اتفاق گذرا، بلکه بخشی از مسیر تحول فناوری است؛ مسیری که اگرچه فرصتهای عظیمی برای آینده بشر فراهم میکند، اما هزینههای سنگینی نیز بر دوش بازار و مصرفکنندگان خواهد گذاشت.
قیمت رم سربهفلک کشیده؛ مقصر اصلی این بحران، هوش مصنوعی است و ظاهراً این روند ادامه خواهد داشت.
شاید اگر تا همین یک سال پیش کسی ادعا میکرد که روزی قیمت رم برابر با قیمت لپ تاپ میشود، حرفش را باور نمیکردیم؛ اما دنیای تکنولوژی قابل پیشبینی نیست و امروز شاهد هستیم که قیمت رم ۶۴ گیگابایتی با یک مک بوک ایر مجهز به رم ۱۶ گیگابایتی برابر است.
یکی از کاربران با انتشار پستی در ایکس قیمت رم ۶۴ گیگابایتی DDR۵ از برند T-Create را با یک مکبوک ایر M۴ مقایسه کرد که هر دو در یک فروشگاه آنلاین ۷۴۹ دلار قیمت دارند.
بحران کمبود رم در سال ۲۰۲۵ تشدید شد؛ دلیلش هم چیزی نیست جز هوش مصنوعی. بسیاری از شرکتهای بزرگ برای توسعهی دیتاسنترهایشان به رم احتیاج دارند و تولیدکنندگان رم برای تغذیهی این اشتهای سیریناپذیر تمام تمرکزشان را به تولید رم برای آنها معطوف کردهاند؛ چرا که سود بیشتر در همانجا است.
خروج شرکت مهمی مثل کروشیال از بازار رم هم به این بحران دامن زد. اکنون سامسونگ، اسکی هاینیکس و سایر شرکتهای مطرح تولیدکنندهی رم بهجای اینکه تعادل را در بازار برقرار کنند، در پی سود بیشتر، رم را به شرکتهای هوش مصنوعی تحویل میدهند.
تقاضا در بازار مصرفی همچنان بالا و عرضه کم است. همین موضوع باعث شده تا قیمت رم برای مصرفکنندگان عادی سربهفلک بکشد. تحلیلگران پیشبینی میکنند که بحران رم در سال ۲۰۲۶ هم ادامه خواهد داشت.
