گسترش نیوز: اینترنت و موبایل که زمانی در رده هزینههای جانبی خانوار قرار داشت، امروز به یکی از اقلام ثابت و غیرقابل حذف تبدیل شده است. رشد آموزش آنلاین، خدمات بانکی دیجیتال، تاکسیهای اینترنتی و حتی خرید روزمره، وابستگی خانوارها به اینترنت را به سطحی رسانده که قطع یا کاهش آن عملاً به معنای اختلال در زندگی روزمره است.
بررسیهای میدانی از بازار خدمات ارتباطی نشان میدهد متوسط هزینه ماهانه اینترنت ثابت و همراه برای یک خانوار شهری چهار نفره، در آذر ۱۴۰۴ به بازه ۸۰۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. این عدد در مقایسه با سه سال قبل، بیش از دو برابر افزایش یافته و سرعت رشد آن از نرخ تورم رسمی نیز پیشی گرفته است.
در کنار اینترنت، هزینه بستههای مکالمه و پیامک نیز سهم قابل توجهی از هزینه ارتباطی را به خود اختصاص دادهاند. با وجود گسترش پیامرسانها، تماس تلفنی همچنان برای بسیاری از مشاغل و ارتباطات ضروری است و همین موضوع باعث شده خانوارها ناچار به خرید بستههای ترکیبی شوند.
نکته قابل تأمل اینجاست که برخلاف تصور عمومی، بخش عمده فشار هزینهای متوجه دهکهای متوسط است. خانوارهای پردرآمد، سهم اینترنت از سبد هزینهشان کمتر به چشم میآید و دهکهای پایینتر نیز اغلب مصرف خود را به حداقل ممکن کاهش دادهاند؛ این طبقه متوسط است که بیشترین آسیب را میبیند.
در عمل، اینترنت دیگر یک کالای لوکس محسوب نمیشود، اما سیاستگذاریها همچنان با آن مثل یک خدمت قابل افزایش قیمت برخورد میکنند. افزایش تعرفهها، تغییر حجم بستهها و کاهش زمان اعتبار، همه به شکل غیرمستقیم باعث رشد هزینه نهایی برای مصرفکننده شدهاند.
کارشناسان معتقدند نبود رقابت واقعی میان اپراتورها، یکی از عوامل اصلی این وضعیت است. وقتی انتخاب مصرفکننده محدود باشد، حتی افزایشهای جزئی تعرفه نیز به سرعت در کل بازار تسری پیدا میکند و راه گریزی برای کاربر باقی نمیماند.
از سوی دیگر، کیفیت خدمات ارتباطی همپای افزایش هزینهها رشد نکرده است. قطعیهای مکرر، افت سرعت در ساعات اوج مصرف و نارضایتی از پوشش شبکه، باعث شده بسیاری از کاربران احساس کنند هزینه بیشتری میپردازند، اما خدمات بهتری دریافت نمیکنند.
همین شکاف میان قیمت و کیفیت، باعث تغییر الگوی مصرف شده است. برخی خانوارها استفاده از اینترنت ثابت را کاهش داده و به بستههای محدود موبایلی روی آوردهاند، در حالی که برخی دیگر ناچار شدهاند از سایر هزینههای فرهنگی و رفاهی خود بزنند تا اینترنت را حفظ کنند.
رسیدن سهم اینترنت و موبایل به ۹ درصد سبد هزینه خانوار، تنها یک عدد ساده نیست؛ این شاخص هشداری جدی برای سیاستگذاران است. در بسیاری از کشورها، این سهم معمولاً بین ۳ تا ۵ درصد در نوسان است و عبور از این سطح، نشانه فشار مضاعف بر معیشت دیجیتال شهروندان تلقی میشود.
اگر این روند ادامه پیدا کند، شکاف دیجیتال نهتنها میان فقیر و غنی، بلکه در دل طبقه متوسط نیز عمیقتر خواهد شد. دسترسی محدودتر به اینترنت پرسرعت میتواند به کاهش فرصتهای شغلی، آموزشی و حتی مشارکت اجتماعی منجر شود.
برخی تحلیلگران پیشنهاد میکنند بازنگری در مدل تعرفهگذاری، حمایت هدفمند از مصرفکنندگان پرمصرف آموزشی و شغلی، و ایجاد رقابت واقعی در بازار ارتباطات میتواند بخشی از این فشار را کاهش دهد. در غیر این صورت، اینترنت به تدریج به کالایی پرهزینه و تبعیضآمیز تبدیل خواهد شد.
واقعیت این است که اینترنت امروز شریان حیاتی اقتصاد و زندگی اجتماعی است. نادیده گرفتن بار مالی آن برای خانوارها، میتواند هزینههای پنهان و بلندمدتی به جامعه تحمیل کند؛ هزینههایی که شاید در آمارهای رسمی دیده نشوند، اما در زندگی روزمره مردم کاملاً محسوساند.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه فناوری اطلاعات و آخرین تحولات قیمتی در بازار موبایل کشور، سرویس فناوری پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
