گسترش نیوز: فیبر نوری در ایران حالا از مرحله شعار و برنامهریزی عبور کرده و روی کاغذ به یکی از بزرگترین پروژههای زیرساختی ارتباطی کشور تبدیل شده است؛ پروژهای که با پوشش بیش از ۹.۱ میلیون نفر و پیشرفت ۴۶ درصدی، قرار بود کیفیت اینترنت ثابت را متحول کند، اما واقعیت مصرف کاربران و آمارهای اتصال، تصویر پیچیدهتری از این تحول ترسیم میکند.
بر اساس آخرین دادهها، بیش از ۹ میلیون و ۱۱۹ هزار نفر در کشور تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفتهاند؛ عددی که در نگاه نخست امیدوارکننده به نظر میرسد و نشان از گسترش فیزیکی شبکه دارد. با این حال، پوشش لزوماً به معنای استفاده واقعی نیست. تجربه سالهای اخیر نشان داده که فاصله میان «دسترسی بالقوه» و «اتصال فعال» در بازار اینترنت ایران، بهویژه در حوزه اینترنت ثابت، قابل توجه است.
از نظر فنی، فیبر نوری مزایایی دارد که هیچیک از فناوریهای مسی یا بیسیم توان رقابت جدی با آن را ندارند. سرعت بسیار بالا، تاخیر نزدیک به صفر و پایداری سرویس، این فناوری را به گزینهای ایدهآل برای کاربردهایی مانند بازی آنلاین، خدمات ابری، هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء تبدیل کرده است. همچنین کاهش هزینه نگهداری شبکه و مصرف انرژی پایینتر، فیبر نوری را از منظر اقتصادی برای اپراتورها جذاب میکند.
با وجود این مزایا، آمار اتصال کاربران خانگی به فیبر نوری همچنان پایین است. تنها حدود ۶۹۱ هزار نفر از بیش از ۸.۲ میلیون خانوار تحت پوشش، بهطور واقعی از این سرویس استفاده میکنند. این شکاف آماری نشان میدهد که چالش اصلی دیگر توسعه فیزیکی شبکه نیست، بلکه مسئله به رفتار مصرفکننده، قیمتگذاری، تجهیزات و تجربه کاربری بازمیگردد.
یکی از نقاط اصطکاک اصلی، ورود فیبر نوری به ساختمانها و آپارتمانهاست. در بسیاری از مجتمعهای مسکونی، زیرساخت داخلی برای عبور کابل فیبر یا نصب تجهیزات مشترک وجود ندارد یا با مخالفت مدیران ساختمان و ساکنان روبهرو میشود. این موضوع باعث شده حتی در مناطقی که پوشش فیبر برقرار است، اتصال نهایی به واحدهای مسکونی به کندی انجام شود.
از سوی دیگر، استفاده از مودمهای فیبر نوری برای بخشی از کاربران یک مانع ذهنی و اقتصادی محسوب میشود. قیمت بالاتر این مودمها نسبت به تجهیزات ADSL یا TD-LTE، نیاز به نصب تخصصی و وابستگی کامل به اپراتور ارائهدهنده، باعث میشود برخی کاربران ترجیح دهند همچنان به سراغ گزینههای قدیمیتر اما آشناتر بروند؛ حتی اگر کیفیت پایینتری داشته باشند.
در این میان، اینترنت همراه همچنان نقش ستون فقرات اتصال کاربران ایرانی را بازی میکند. ضریب نفوذ ۱۴۰ درصدی و استفاده بیش از ۹۴ درصد کاربران موبایل از ۴G، نشان میدهد که برای بسیاری از خانوارها، اینترنت موبایل جایگزین عملی اینترنت ثابت شده است. وقتی کاربر با یک بسته موبایلی به نیازهای روزمره خود پاسخ میدهد، انگیزه کمتری برای تغییر به فیبر نوری احساس میکند.
رقابت شدید میان اپراتورهای موبایل و توسعه تدریجی ۵G نیز معادله را پیچیدهتر کرده است. هرچند تنها حدود ۲ درصد کاربران به ۵G دسترسی دارند، اما همین چشمانداز توسعه، انتظارات کاربران را به سمت اینترنت بیسیم سوق داده است. در چنین فضایی، فیبر نوری باید نهتنها سریعتر، بلکه سادهتر و مقرونبهصرفهتر از گزینههای همراه باشد تا بتواند سهم واقعی از بازار بگیرد.
در مجموع، فیبر نوری در ایران بیش از آنکه با مانع فنی روبهرو باشد، با چالشهای اقتصادی، فرهنگی و ساختاری دستوپنجه نرم میکند. توسعه شبکه بدون سیاستهای تشویقی مؤثر، کاهش هزینه تجهیزات، تسهیل ورود به ساختمانها و ایجاد تمایز ملموس برای کاربر نهایی، نمیتواند به رشد مصرف منجر شود. آینده فیبر نوری نه در تعداد کیلومترهای کابل، بلکه در تصمیم روزمره کاربران برای اتصال یا عدم اتصال رقم خواهد خورد.
بررسی قیمت مودمهای فیبر نوری در فروشگاههای آنلاین ایرانی نشان میدهد که مدلهای خانگی مانند هواوی HG۸۳۴۶M با قیمت حدود ۱.۵ میلیون تومان، در کنار مدلهای پیشرفتهتر مانند TP-Link XC۲۲۰-G۳v با قیمت نزدیک به ۴ میلیون تومان، بیشترین تقاضا را در میان کاربران خانگی دارند. در مقابل، مودمهای صنعتی و سازمانی مانند Huawei MA۵۶۷۵M با ۸ پورت تلفن یا کارتهای GPON مدل C، با قیمتهایی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون تومان عرضه میشوند و عمدتاً توسط شرکتهای مخابراتی یا سازمانهای بزرگ خریداری میشوند.
این اختلاف قیمت و کاربری، نشاندهنده دوگانگی در بازار ارتباطات ایران است؛ جایی که کاربران خانگی با بودجه محدود به دنبال اتصال پایدار هستند، در حالی که زیرساختهای سازمانی با تجهیزات گرانقیمت، مسیر متفاوتی را طی میکنند. نبود سیاستهای حمایتی برای کاهش قیمت تجهیزات خانگی و گسترش واقعی فیبرنوری، میتواند این شکاف را در سالهای آینده عمیقتر کند. در تصویر می توانید آخرین قیمت انواع مودم های فیبر نوری و مخابراتی راه مشاهده کنید.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه فناوری اطلاعات و آخرین تحولات قیمتی در بازار موبایل کشور، سرویس فناوری پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
