کلانشهرهایی مانند تهران، مشهد، اصفهان و اهواز سالهاست با آلودگی شدید هوا دستوپنجه نرم میکنند. افزایش ذرات معلق و گازهای آلاینده، روزهای ناسالم را به یک واقعیت تکراری بدل کرده است. این وضعیت نهتنها کیفیت زندگی را کاهش داده، بلکه هزینههای درمانی و اجتماعی را نیز بالا برده است.
دولت بهعنوان متولی اصلی سیاستگذاری و مدیریت کلان، وظیفه دارد راهکارهای پایدار برای کاهش آلودگی ارائه دهد. اقدامات مقطعی مانند تعطیلی مدارس یا محدودیت ترافیکی تنها مُسکنهای کوتاهمدت هستند و نمیتوانند ریشههای بحران را درمان کنند. مردم انتظار دارند برنامهای جامع و بلندمدت تدوین شود.
یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا، تردد خودروهای فرسوده و استفاده گسترده از سوختهای بیکیفیت است. نوسازی ناوگان حملونقل عمومی و جایگزینی خودروهای قدیمی با وسایل نقلیه پاک میتواند تأثیر چشمگیری در کاهش آلایندهها داشته باشد. این اقدام نیازمند حمایت مالی و سیاستهای جدی دولت است.
کارخانهها و صنایع بزرگ در حاشیه شهرها سهم قابل توجهی در تولید آلایندهها دارند. نبود نظارت سختگیرانه و استانداردهای زیستمحیطی باعث شده این واحدها بدون توجه به سلامت عمومی فعالیت کنند. دولت باید با وضع قوانین سختگیرانه و اجرای دقیق آنها، صنایع را ملزم به رعایت استانداردهای زیستمحیطی کند.
آلودگی هوا تنها سلامت جسمی را تهدید نمیکند؛ بلکه بر روان شهروندان، بهرهوری اقتصادی و حتی مهاجرت داخلی اثر میگذارد. بسیاری از خانوادهها به دلیل شرایط ناسالم به فکر ترک کلانشهرها افتادهاند. این روند میتواند ساختار جمعیتی و اقتصادی کشور را دچار تغییرات جدی کند.
بحران آلودگی هوا دیگر قابل چشمپوشی نیست. اگر دولت امروز تصمیمات جدی و عملی اتخاذ نکند، فردا با هزینههای سنگینتر و بحرانهای عمیقتر مواجه خواهد شد. آینده شهرهای ایران به میزان جدیت و سرعت اقدام دولت در حل این معضل وابسته است
متوسط شاخص کیفیت هوا در ۱۷۱ ایستگاه سازمان حفاظت محیطزیست برابر ۷۷ واحد در عصر روز گذشته (شنبه ۲۲ آذر ماه) بود. در همین زمان متوسط شاخص کیفیت هوا در شهر تهران براساس دادههای ایستگاههای سازمان محیطزیست ۹۹ واحد شد.
قرارگیری شاخص کنترل کیفیت هوا در محدوده ۵۰ تا ۱۰۰واحدی نشان از وضعیت قابلقبول دارد، درحالیکه بارش باران و وزش باد هوای نقاط مختلف کشور را طی روزهای اخیر سالم و قابلقبول کرده، اما همچنان کیفیت هوا در برخی مناطق کشور در وضعیت ناسالم قرار دارد.
دهدشت در استان کهگیلویه و بویراحمد با ثبت شاخص ۲۶۰واحدی، آبیک در استان قزوین با ثبت داده ۱۶۳واحدی، نظرآباد در استان البرز با ثبت شاخص ۱۵۹واحدی، اردکان استان یزد با ثبت داده ۱۵۸واحدی و باقرشهر در استان تهران با ثبت داده ۱۵۷واحدی در زمره آلودهترین نقاط کشور در عصر روز شنبه ۲۲ آذر بودند.
