گسترش نیوز: بر اساس برآوردهای نهادهای بینالمللی، رشد عرضه نفت در سالهای ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ از رشد تقاضا پیشی گرفته است. افزایش تولید از سوی کشورهای غیرعضو اوپک، بهویژه آمریکا، برزیل و کانادا، در کنار بازگشت تدریجی برخی ظرفیتهای غیرفعال، زمینهساز شکلگیری مازاد عرضه در بازار جهانی شده است.
در این میان، تقاضای جهانی نفت با آهنگی کندتر رشد میکند. تداوم سیاستهای کاهش مصرف سوختهای فسیلی، رشد خودروهای برقی و بهبود بهرهوری انرژی در اقتصادهای بزرگ، باعث شده رشد تقاضا دیگر توان جذب عرضه جدید را نداشته باشد. همین شکاف، بازار را وارد فاز جدیدی از عدمتعادل کرده است.
برآوردها نشان میدهد که مازاد عرضه جهانی نفت تا سال ۲۰۲۶ میتواند به بیش از ۲ میلیون بشکه در روز برسد؛ رقمی که در صورت نبود مدیریت عرضه، فشار مستقیمی بر قیمتها وارد خواهد کرد. این شرایط، یادآور دورههایی است که رقابت بر سر سهم بازار، جایگزین تمرکز بر حفظ قیمت شده بود.
نتیجه طبیعی این روند، کاهش حاشیه امنیت قیمتی برای تولیدکنندگان نفت است. در بازاری که عرضه از تقاضا جلوتر حرکت میکند، کوچکترین شوک منفی در سمت تقاضا میتواند به افت سریع قیمتها منجر شود؛ موضوعی که برنامهریزی بودجهای کشورهای نفتمحور را با چالش جدی مواجه میکند.
اوپکپلاس در چنین فضایی با تصمیمات دشواری روبهرو است. از یکسو، کاهش بیشتر تولید میتواند به حمایت از قیمتها کمک کند و از سوی دیگر، این سیاست خطر از دست رفتن سهم بازار را به همراه دارد. اختلاف منافع میان اعضا نیز اتخاذ تصمیمهای هماهنگ را پیچیدهتر کرده است.
کشورهای تولیدکننده بزرگ خاورمیانه، که هزینه تولید پایینی دارند، ممکن است در برابر افت قیمتها مقاومتر باشند. اما حتی برای این کشورها نیز تداوم قیمتهای پایینتر از سطح هدف بودجهای، به معنای فشار بر منابع مالی و کاهش توان سرمایهگذاری در پروژههای آینده است.
در چنین شرایطی، بازار بیش از گذشته به اخبار و سیگنالهای سیاستی واکنش نشان میدهد. هرگونه نشانه از اختلاف در اوپکپلاس یا افزایش ناگهانی تولید از سوی بازیگران بزرگ، میتواند بهسرعت انتظارات منفی را تشدید کرده و قیمتها را وارد مسیر نزولی کند.
همزمان، بازار نفت بیش از گذشته کوتاهمدت و نوسانی شده است. معاملهگران به جای تمرکز بر روندهای بلندمدت، به دادههای هفتگی ذخایر و تولید چشم دوختهاند؛ وضعیتی که خود میتواند دامنه نوسانات قیمتی را افزایش دهد.
برای ایران، مازاد عرضه جهانی نفت یک چالش مضاعف ایجاد میکند. در بازاری که رقابت برای فروش شدیدتر شده، جذب مشتریان جدید یا حفظ بازارهای موجود نیازمند انعطاف قیمتی و لجستیکی بالاتر است. این موضوع میتواند حاشیه سود صادرات نفت ایران را محدودتر کند.
از سوی دیگر، مازاد عرضه جهانی ممکن است به تخفیفهای بیشتر از سوی رقبا منجر شود؛ مسئلهای که فشار رقابتی را بر نفت ایران افزایش میدهد. در چنین فضایی، مزیتهایی مانند نزدیکی جغرافیایی به بازارهای آسیایی و تنوع سبد مشتریان اهمیت دوچندان پیدا میکند.
با این حال، این شرایط صرفاً تهدیدآمیز نیست. کاهش قیمت جهانی نفت میتواند فرصتهایی برای تثبیت یا حتی افزایش صادرات در برخی بازارها ایجاد کند؛ بهویژه اگر ایران بتواند با مدیریت هوشمندانه فروش، سهم خود را در بازارهای کلیدی حفظ کند.
همچنین، تمرکز بر صادرات فرآوردههای نفتی و توسعه زنجیره ارزش میتواند راهی برای کاهش وابستگی به فروش نفت خام باشد. در بازاری که نفت خام با مازاد عرضه مواجه است، محصولات با ارزش افزوده بالاتر معمولاً انعطافپذیری بیشتری در برابر نوسانات قیمتی دارند.
در مجموع، مازاد عرضه جهانی نفت تا سال ۲۰۲۶ میتواند به یکی از تعیینکنندهترین عوامل بازار انرژی تبدیل شود. برای ایران، عبور از این دوره نیازمند ترکیبی از واقعبینی، تنوعبخشی به مسیرهای فروش و تقویت دیپلماسی انرژی است؛ مسیری که اگر بهدرستی طی شود، میتواند مازاد عرضه را از یک تهدید صرف به فرصتی برای بازآرایی جایگاه نفت ایران در بازار جهانی تبدیل کند.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه انرژی و آخرین تحولات بازار نفت، سرویس انرژی پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
