ایران با ۲ همسایه وفادار پیمان طلایی بست
درآمدهای ترانزیتی در شرایط کنونی اقتصاد ایران، نقشی راهبردی و تعیین‌کننده ایفا می‌کنند. با توجه به موقعیت جغرافیایی کم‌نظیر کشور که ایران را به پلی میان شرق و غرب و شمال و جنوب جهان تبدیل کرده، بهره‌برداری حداکثری از مسیرهای ترانزیتی می‌تواند به یکی از پایدارترین منابع درآمدی کشور بدل شود. این ظرفیت نه‌تنها به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل کمک می‌کند، بلکه به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ایجاد اشتغال و افزایش تعاملات اقتصادی با کشورهای منطقه نیز منجر خواهد شد.
افزایش همکاری و توافقات ترانزیتی با کشورهای همسایه می‌تواند جایگاه ایران را در شبکه حمل‌ونقل بین‌المللی تثبیت کند. توافق‌های دو یا چندجانبه با کشورهایی نظیر روسیه، ترکیه، آذربایجان، عراق، افغانستان و پاکستان، به ایران این امکان را می‌دهد که سهم بیشتری از بازار ترانزیت کالا را در دست بگیرد و از مسیرهای زمینی، ریلی و دریایی خود برای عبور کالاهای بین‌المللی بهره‌برداری مؤثر کند.
توسعه کریدورهای ترانزیتی از طریق توافقات منطقه‌ای، تنها منبع درآمدی جدیدی برای کشور ایجاد نمی‌کند، بلکه ابزاری برای افزایش نفوذ اقتصادی و سیاسی ایران نیز به شمار می‌رود. هرچه همکاری‌های ترانزیتی با همسایگان بیشتر شود، وابستگی متقابل کشورها نیز افزایش می‌یابد؛ موضوعی که می‌تواند در ثبات روابط سیاسی و کاهش تنش‌های منطقه‌ای نقش‌آفرین باشد.
در نهایت، تکیه بر ظرفیت‌های ترانزیتی به‌جای منابع ناپایدار همچون نفت، راهی هوشمندانه برای تنوع‌بخشی به اقتصاد ملی است. ایران در صورت برنامه‌ریزی منسجم، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و تسهیل فرایندهای گمرکی و قانونی، قادر خواهد بود جایگاهی ممتاز در تجارت جهانی به دست آورد و از مسیر عبور کالاها، ثروتی پایدار برای نسل‌های آینده خلق کند.
مسیر همگرایی اقتصادی با همسایگان
وزیر راه و شهرسازی گفت: نشست سه‌جانبه ایران، آذربایجان و روسیه گامی برای تقویت کریدور شمال–جنوب و توسعه همکاری‌های ترانزیتی و انرژی سه کشور است
فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان نشست سه‌جانبه ایران، آذربایجان و روسیه، این نشست را ابتکاری مهم برای تقویت اتصالات حمل‌ونقلی، ترانزیتی و همکاری‌ها در حوزه انرژی و همگرایی سه کشور دانست و از تلاش‌های جمهوری آذربایجان در میزبانی شایسته این رویداد قدردانی کرد.
وی افزود: اطمینان دارم نتایج مثبت این نشست می‌تواند به‌مثابه یک نقشه راه، به توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی و تقویت اتصالات حمل‌ونقلی و انرژی سه کشور منجر شود.
وی با اشاره به اهمیت کریدور شمال – جنوب به عنوان یکی از مهم‌ترین چارچوب‌های همکاری سه کشور، گفت: توسعه زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این کریدور باید همواره در دستور کار مشترک قرار داشته باشد.
وی با اشاره به ضرورت تضمین بار در کریدور شمال – جنوب، تصریح کرد: بر اساس هدف‌گذاری انجام‌شده میان سه کشور در بیانیه نخستین نشست سه‌جانبه باکو، لازم است برای تحقق هدف ترانزیت ۱۵ میلیون تن کالا تا سال ۲۰۳۰، زمینه افزایش تردد ناوگان حمل‌ونقل به‌ویژه در بخش جاده‌ای فراهم شود.
نقشه راه جدید برای ترانزیت ۱۵ میلیون تنی
وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر ضرورت تضمین پایداری انتقال بار میان سه کشور و کاهش حداکثری موانع تردد، پیشنهاد کرد ظرف سه ماه آینده، برنامه اقدام برای رسیدن به هدف ۱۵ میلیون تن ترانزیت توسط سه کشور تهیه شود و سند آن نشست آتی سران سه کشور به امضاء برسد.
وزیر راه و شهرسازی در ادامه به پروژه‌های توسعه زیرساختی کریدور شمال – جنوب اشاره کرد و گفت: در حوزه ریلی، پروژه خط‌آهن رشت – آستارا به طول ۱۶۰ کیلومتر با همکاری دولت فدراسیون روسیه در حال اجراست. تاکنون ۸۰ کیلومتر از اراضی مورد نیاز این پروژه تملک و تسطیح شده و بقیه مسیر نیز تا پایان سال جاری تکمیل و به پیمانکار روس برای عملیات اجرایی واگذار خواهد شد.
رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان همچنین درباره پایانه ریلی آستارا گفت: بر اساس توافق با طرف آذربایجانی، مقرر شده اقدامات لازم برای تکمیل و بهره‌برداری کامل از این پروژه تا پایان سال ۲۰۲۵ انجام شود.
وی به توسعه مسیر جاده‌ای ارس برای اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق قلمرو ایران اشاره کرد و گفت: روند تعریض جاده ۱۰۷ کیلومتری جلفا – کلاله و ساخت پل کلاله – آقبند در حال پیشرفت است و طبق توافق دو کشور، عملیات اجرایی پل جدید مرزی تا پایان سال جاری به پایان خواهد رسید.
ایران، آذربایجان و روسیه در مسیر همگرایی تاریخی
صادق گفت: جلوگیری از ازدحام و توقف ناوگان در مرزهای سه کشور اهمیت زیادی دارد و افزایش ظرفیت پذیرش مرزها و رفع موانع فرآیندی ما را به اهداف تعیین‌شده نزدیک‌تر خواهد کرد.
رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان همکاری‌های گمرکی را از عوامل مهم توسعه ترانزیت دانست و افزود: پیشنهاد می‌کنم یادداشت تفاهم همکاری‌های گمرکی میان ایران، آذربایجان، روسیه و هند که پیش‌تر تهیه و ارسال شده است، هرچه سریع‌تر نهایی و به امضا برسد. همچنین تبادل الکترونیکی اطلاعات کالا و وسایل نقلیه بین گمرکات سه کشور در چارچوب کریدور شمال – جنوب از موضوعات مهمی است که باید برای آن تدابیر لازم اتخاذ شود. در همین راستا پیشنهاد می‌کنم کارگروه فنی مشترکی برای تدوین سازوکار تبادل داده‌ها میان سه کشور ظرف ماه آینده تشکیل شود.
صادق بیان کرد: حوزه انرژی یکی از زمینه‌های راهبردی همکاری سه کشور است. باید کریدور شمال – جنوب را به محور انرژی نیز بسط دهیم و یک «کریدور انرژی» تعریف کنیم. وی افزود: همان‌گونه که آقای مصطفی‌یف در نشست اخیر تهران بر آمادگی جمهوری آذربایجان برای برگزاری نشست سه‌جانبه برق تأکید کردند، پیشنهاد می‌کنم سه کشور با برگزاری نشست‌های فنی مستمر، سنکرون‌سازی شبکه برق خود را هرچه سریع‌تر عملیاتی کنند.
وی یادآور شد: کریدور ترانزیتی شمال – جنوب چارچوبی منحصربه‌فرد برای توسعه مناسبات اقتصادی، حمل‌ونقلی و انرژی سه کشور است. باید با تدوین سازوکارهای مناسب برای مدیریت این کریدور، از این فرصت مهم اقتصادی به نحو مؤثری بهره ببریم و با اتخاذ رویکردهای منعطف، چالش‌های موجود را به حداقل برسانیم.
