از تبریز تا تهران؛ جرقه انقلاب در اقتصاد ایران زده شد!
حرکت به سمت تولید لکوموتیوهای برقی در داخل کشور، یکی از تحولات مهم در مسیر نوسازی و بومی‌سازی صنعت حمل‌ونقل ریلی به‌شمار می‌آید. برخلاف لکوموتیوهای دیزلی که نیازمند فناوری‌های پیچیده و وابستگی سنگین به واردات قطعات هستند، ساخت لکوموتیوهای برقی با بهره‌گیری از توان مهندسی داخلی، زیرساخت‌های موجود و ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان‌پذیرتر و سریع‌تر است. این ویژگی به دولت و بخش خصوصی اجازه می‌دهد تا با صرف هزینه کمتر و زمان کوتاه‌تر، سهم بالایی از تولید را در داخل کشور محقق کنند.
به‌کارگیری فناوری برقی در سیستم حمل‌ونقل ریلی نه‌تنها از منظر فنی و اقتصادی، بلکه از دیدگاه زیست‌محیطی نیز حائز اهمیت است. حذف وابستگی به سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی هوا، همسو با سیاست‌های جهانی در جهت توسعه پایدار است. از این منظر، سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند به کاهش هزینه‌های سوخت، افزایش راندمان حمل‌ونقل و ارتقای جایگاه ایران در زنجیره فناوری‌های نوین ریلی منجر شود.
چشم‌انداز دستیابی به بیش از ۸۰ درصد خودکفایی در تولید لکوموتیوهای برقی، نشان‌دهنده بلوغ صنعتی و اعتماد به ظرفیت‌های داخلی است. تحقق این هدف می‌تواند به الگویی موفق برای سایر صنایع زیربنایی تبدیل شود؛ جایی که همکاری میان دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع مادر، مسیر توسعه فناورانه کشور را هموارتر می‌کند.
شتاب صنعتی ایران در مسیر برقی‌سازی ناوگان ریلی
کارشناس حمل‌ونقل ریلی گفت: تولید لکوموتیوهای برقی در کشور نسبت به نوع دیزلی آسان‌تر است و با تکیه بر توان داخل می‌توان در زمان کوتاهی به بیش از ۸۰ درصد خودکفایی رسید.
عباس قربانعلی‌بیک کارشناس ارشد حمل‌ونقل ریلی اظهار کرد: ساخت لکوموتیوهای برقی در مقایسه با نوع دیزلی برای کشور آسان‌تر است، چراکه در لکوموتیوهای دیزلی وابستگی شدیدی به موتورهای دیزل وجود دارد که تحت تحریم هستند و سطح خودکفایی در این حوزه هنوز به ۵۰ درصد هم نرسیده است.
وی در این باره به مثالی اشاره کرد و افزود: لکوموتیوهای برقی مسیر تبریز از فناوری ۴۰ سال پیش استفاده می‌کنند، اما با تکیه بر توان شرکت‌های داخلی و دانش‌بنیان از جمله گروه مبنا، می‌توان ظرف مدت کوتاهی به خودکفایی بیش از ۸۰ درصد در این حوزه دست یافت.
وی پیش‌تر نیز با بیان اینکه بهره‌وری بخش لکوموتیو در ایران حدود ۵۰ درصد میانگین جهانی و کمتر از ۱۰ درصد نسبت به کشورهای پیشرفته است گفته بود: در بخش واگن‌های باری نیز وضعیت مشابهی وجود دارد. هرچند دستیابی به سطح بهره‌وری کشورهای پیشرفته به‌طور کامل ممکن نیست، اما می‌توان با تلاش و برنامه‌ریزی به درصد بالایی از آن نزدیک شد.
ساخت لکوموتیوهای برقی در ایران هموار شد
وی تأکید کرد: ارتقای بهره‌وری باید به مطالبه‌ای جدی از سوی وزارت راه و شهرسازی و مجلس شورای اسلامی از شرکت راه‌آهن تبدیل شود. مشکل پایین بودن بهره‌وری تنها مختص بخش ریلی نیست و در حوزه‌های هوایی و جاده‌ای نیز دیده می‌شود، اما راه‌آهن فرصت ویژه‌ای برای افزایش بهره‌وری دارد که تاکنون چندان جدی گرفته نشده است.
وی یکی از راهکارهای کلیدی در افزایش بهره‌وری قطارهای مسافری را افزایش سرعت متوسط دانست و گفت: این موضوع مستلزم بهبود خطوط، ناوگان و بهره‌برداری است. دوخطه کردن مسیرها و برقی‌سازی شبکه ریلی از دیگر اقدامات مؤثر است که سال‌ها از آن عقب مانده‌ایم.
وی یادآور شد: برقی‌سازی خطوط می‌تواند بهره‌وری واگن‌های مسافری را در گام نخست تا ۱۰۰ درصد و در گام دوم با تعویض واگن تا ۳۰۰ درصد افزایش دهد. به‌عنوان مثال، واگنی که اکنون سالانه ۱۲۰ هزار مسافر-کیلومتر جابه‌جا می‌کند، با برقی‌سازی، تبدیل به واگن اتوبوسی و افزایش سرعت، عملکرد آن تا ۴ برابر وضعیت فعلی خواهد رسید.
کارشناس ارشد حمل‌ونقل ریلی با اشاره به توان داخلی در این بخش گفت: خوشبختانه کشور توان احداث خطوط ریلی با سرعت ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت را دارد. برای خطوط ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت تنها حدود ۲۰ درصد از تجهیزات نیاز به واردات دارد که این رقم نیز اغراق‌آمیز است.
