در حالی که روند حذف یارانه نقدی برای خانوارهای پردرآمد با جدیت ادامه دارد، بسیاری از یارانه‌بگیران در اردیبهشت با عدم واریز مواجه شده‌اند. به نظر می‌رسد دولت با تکیه بر داده‌های جدید، دهک‌بندی‌ها را بازبینی کرده و برخی را به دهک‌های بالاتر منتقل کرده است. در این گزارش، روش‌های استعلام دهک اقتصادی، ثبت اعتراض و پیگیری یارانه‌ها را مرور می‌کنیم.

علیرغم اینکه اجرای طرح کالابرگ الزام قانونی دارد اما مرحله سوم این طرح که باید در اردیبهشت‌ماه اجرا می‌شد تاکنون اجرا نشده است.

یارانه کمک معیشتی ماه اردیبهشت ، طبق قرار هر ماه برای دهک‌های چهارم تا نهم واریز شد.

دستور صریح رئیس‌جمهور برای حذف یارانه نقدی سه دهک بالای درآمدی، بار دیگر موضوع یارانه‌ها را به صدر اخبار آورد. در شرایطی که دولت با کسری منابع مواجه است، تخصیص هزار همت (هزار هزار میلیارد تومان) برای یارانه‌های نقدی در بودجه ۱۴۰۴، چالشی بزرگ پیش روی سیاست‌گذاران قرار داده است. این تصمیم در حالی گرفته شده که بسیاری از خانوارهای پردرآمد همچنان یارانه دریافت می‌کنند، درحالی‌که این مبلغ تأثیری در زندگی آن‌ها ندارد.

دولت در بزنگاه‌های سیاسی، یارانه را به ابزار تبلیغاتی بدل می‌کند؛ کالابرگ را شارژ می‌کند، پولی به بازنشسته‌ها می‌دهد و سبد کالا توزیع می‌کند، اما همین که تب و تاب انتخاباتی یا مناسبت خاص فروکش کرد، حمایت‌ها ناگهان قطع می‌شوند و بهانه‌های همیشگی—«کسری بودجه» و «منتظر تصویب هیأت دولت»—جایگزین وعده‌ها می‌شود. توقف ناگهانی مرحله سوم کالابرگ الکترونیکی، تنها یکی از مصداق‌ های تکراری این رفتار نمایشی است؛ در حالی که معیشت مردم هر روز در حال فروپاشی‌ست، حتی همان یارانه اندک هم به سرنوشت نامعلوم دچار شده است.

یارانه نقدی دهک‌های چهارم تا نهم در اردیبهشت ۱۴۰۴ روز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت واریز می‌شود، اما برداشت آن تنها از ساعت ۲۴ همان روز آغاز می‌شود. در عین حال، حذف یارانه بیش از ۷۵۰ هزار نفر از ثروتمندان همچنان ادامه دارد.

با راه‌اندازی سامانه هوشمند یارانه‌ها، سرپرستان خانوار می‌توانند فرزندان شاغل و مستقل بالای ۱۸ سال را از ترکیب خانوار حذف کنند. این اقدام، گامی مهم در راستای اصلاح دهک‌بندی‌ها، افزایش دقت در پرداخت یارانه و کاهش نارضایتی‌هاست؛ به‌ویژه برای بازنشستگان و خانوارهایی که بار مالی فرزندان مستقل را دیگر به دوش نمی‌کشند.

در حالی که ماهانه میلیاردها تومان یارانه نقدی به جیب دهک‌های پردرآمد می‌رود، دولت چهاردهم با تاکید رئیس‌جمهور، مأموریت یافته تا مسیر پرداخت یارانه را از مسیر نابرابری خارج کرده و به سمت عدالت هدفمند سوق دهد. آیا حذف یارانه ۱۸ میلیون نفر، نقطه آغاز اصلاح این مسیر خواهد بود؟

رئیس‌جمهور با انتقاد از تعلل وزارت تعاون در اجرای قانون حذف یارانه سه دهک پردرآمد، خواستار اقدام فوری در این زمینه شد. پزشکیان تأکید کرد که کمبود داده‌های دقیق نمی‌تواند بهانه‌ای برای عمل نکردن به تکالیف قانونی باشد و دولت موظف است توان اجرایی خود را ارتقا دهد.

دهک‌بندی یارانه‌ها بار دیگر زیر تیغ انتقاد قرار گرفت. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به ناعادلانه بودن سازوکار فعلی دهک‌بندی، خواستار بازنگری فوری در شیوه تشخیص وضعیت اقتصادی خانوارها شد؛ روشی که به‌گفته او، بسیاری از مردم را به اشتباه در دهک‌های بالا قرار داده و از یارانه محروم کرده است.

حذف یارانه برخی بازنشستگان، نه به‌خاطر درآمد خودشان، بلکه به‌خاطر دارایی فرزندانشان صورت گرفته است. حالا سازمان هدفمندی یارانه‌ها راهکاری ارائه داده تا خانوارهایی که ناعادلانه حذف شده‌اند، دوباره مشمول یارانه شوند.

طرح کالابرگ الکترونیکی با هدف بهبود معیشت خانوارهای کم‌درآمد و تقویت سبد غذایی اقشار متوسط جامعه، به‌عنوان یکی از اقدامات حمایتی دولت در حال اجراست. این طرح که دهک‌های اول تا هفتم درآمدی را شامل می‌شود، با اختصاص اعتبار مشخص به هر فرد، امکان خرید کالاهای اساسی را برای خانوارها تسهیل کرده و قدرت خرید آن‌ها را تقویت می‌کند.یکی از مزایای مهم کالابرگ الکترونیکی، انعطاف‌پذیری آن در انتخاب اقلام مورد نیاز است. خانوارها می‌توانند از میان گروه‌هایی چون لبنیات، مواد پروتئینی و اقلام خوراکی ضروری، کالاهای مورد نظر خود را انتخاب کنند؛ موضوعی که آزادی عمل بیشتری در مدیریت هزینه‌های خوراکی فراهم کرده و از تحمیل الگوی مصرف یکسان جلوگیری می‌کند.

بودجه کلان یارانه‌های دولتی هر سال میلیاردها تومان است، اما سهم هر خانواده در این دریای پول به قدری کوچک است که تغییری محسوس در زندگی آنها ایجاد نمی‌کند. این تناقض بزرگ در سیاست‌های حمایتی کشور، انتخاب بین پرداخت به همه یا تمرکز بر نیازمندان واقعی را دشوار کرده است. حالا کارشناسان می‌گویند با اصلاح روش هدفمندسازی و تخصیص منابع به دهک‌های پایین، می‌توان اثرات رفاهی یارانه‌ها را به شکل چشمگیری افزایش داد.

در حالی‌که وعده آغاز مرحله سوم کالابرگ الکترونیکی برای ۲۷ اردیبهشت داده شده بود، اما همچنان هیچ اطلاع‌رسانی رسمی صورت نگرفته است. سکوت وزارت رفاه، تعلل هیأت دولت و فضای مبهم خبری باعث شده تا میلیون‌ها خانوار در بلاتکلیفی کامل قرار گیرند؛ وضعیتی که خاطره توقف ناگهانی کالابرگ در سال گذشته را زنده کرده و بار دیگر اعتماد عمومی به سیاست‌های معیشتی را زیر سؤال برده است.

در پی موج تازه اعتراض‌ها به قطع یارانه برخی خانوارها، حالا صدای انتقاد از دل مجلس هم بلند شده است. سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد تند از عملکرد سازمان هدفمندی یارانه‌ها، این نهاد را متهم کرد که با «دستکاری ناشایست دهک‌ها»، عملاً برخی خانوارها را از دریافت یارانه محروم کرده است؛ آن هم تنها به‌خاطر تراکنش‌هایی که هیچ نشانی از رفاه پایدار ندارند.

اینطور که پیداست دولت تصمیمی برای شارژ یارانه کالابرگی یارانه بگیران برای اردیبهشت ندارد.

طبق مصوبه حذف یارانه دولت ، یارانه نقدی معیشتی بخشی از مردم از این ماه قطع خواهد شد.

این ماه نیز ، یارانه اردیبهشت ماه دهک‌های اول تا سوم به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان برای هر نفر واریز شد.

یارانه نقدی اردیبهشت ۱۴۰۴ در سه مرحله به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود؛ از پرداخت مستمری مددجویان کمیته امداد و بهزیستی گرفته تا واریز یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی دهک‌های مختلف. جزئیات زمان‌بندی و مبلغ پرداختی هر گروه را در ادامه بخوانید.

در حالی که دولت سیزدهم با طرح کالابرگ الکترونیکی وعده ایجاد یک سازوکار پایدار برای حمایت معیشتی از خانوارهای دهک‌های پایین را داده بود، اکنون و پس از اجرای دو مرحله، سرنوشت ادامه این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. با وجود آنکه بیش از ۵۷ میلیون نفر از این طرح بهره‌مند شده‌اند و رئیس‌جمهور بارها بر تداوم آن تأکید کرده، اما هنوز هیچ نشانه‌ای از آغاز مرحله سوم دیده نمی‌شود. در شرایطی که گرانی کالاهای اساسی همچنان سفره مردم را کوچک‌تر می‌کند، توقف یا تعویق این طرح می‌تواند به نگرانی‌های عمومی درباره حذف تدریجی حمایت‌های یارانه‌ای دامن بزند. از سوی دیگر، عدم اطلاع‌رسانی شفاف از سوی وزارت رفاه، انتشار اخبار جعلی در فضای مجازی را تسهیل کرده و شهروندان را در برابر فریب سودجویان بی‌دفاع‌تر ساخته است. اکنون همه چیز در انتظار تصمیم نهایی هیأت دولت و تأمین اعتبار برای اجرای مرحله سوم متوقف مانده؛ تصمیمی که تا اتخاذ آن، معیشت میلیون‌ها خانوار همچنان در وضعیت تعلیق باقی خواهد ماند.