پروژه چابهار به عنوان یکی از راهبردی‌ترین پروژه‌ها برای ترانزیت کالا و توسعه اقتصادی در ایران، به ویژه برای منطقه سیستان و بلوچستان و راه‌های ارتباطی آسیای مرکزی، اهمیت بسیاری دارد. چابهار که به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران در دریای عمان قرار دارد، به دلیل موقعیت استراتژیک خود، برای کشورهای منطقه و هند به ویژه، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.

ترانزیت بین ایران و افغانستان یکی از مهم‌ترین محورهای همکاری اقتصادی میان دو کشور است که علاوه بر تأمین منافع اقتصادی، تأثیر چشمگیری بر توسعه منطقه‌ای و تقویت روابط دیپلماتیک دارد. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران و افغانستان و نیازهای اقتصادی متقابل، باعث شده این کریدور ترانزیتی اهمیت ویژه‌ای پیدا کند

روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر، با گسترش همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های مختلف، به سطحی استراتژیک و پایدار رسیده است. این دو کشور که دارای اشتراکات ژئوپلیتیکی، اقتصادی و امنیتی هستند، در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند روابط خود را در زمینه‌های انرژی، تجارت، حمل‌ونقل، دفاعی و علمی تقویت کنند.

روسیه و ایران به‌عنوان دو کشور همسایه و شریک راهبردی، در سال‌های اخیر همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف، ازجمله پروژه‌های عمرانی و زیرساختی داشته‌اند. این همکاری‌ها، که شامل توسعه حمل‌ونقل، ساخت نیروگاه‌ها، پروژه‌های راه‌سازی، خطوط ریلی و تأمین تجهیزات ساختمانی است، می‌تواند نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و صنعتی هر دو کشور ایفا کند.

همکاری‌های تجاری میان ایران و افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند به تقویت اقتصاد هر دو کشور و ایجاد فرصت‌های جدید برای رشد و توسعه کمک کند. این روابط تجاری نه تنها بر مبنای منافع اقتصادی مشترک قرار دارد بلکه به دلیل موقعیت جغرافیایی و فرهنگی مشابه، روابط تاریخی و نیازهای متقابل، دارای ابعاد گسترده‌ای است.

کریدور اقتصادی شرق-غرب، یک مسیر راهبردی است که کشورهای جنوب غرب آسیا و آسیای مرکزی از جمله افغانستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی، هند، ایران و پاکستان را به یکدیگر متصل می‌کند. این پروژه از طریق ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل فرامرزی، امکان جابه‌جایی سریع‌تر و کارآمدتر افراد، کالاها، خدمات و انرژی را فراهم کرده و نقشی کلیدی در توسعه تجارت منطقه‌ای ایفا می‌کند.

هند به عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور اقتصادی در جهان، همواره یک شریک مهم برای ایران بوده است. این کشور با جمعیت بیش از ۱.۴ میلیارد نفر، نیاز گسترده‌ای به منابع انرژی دارد و ایران به عنوان دارنده‌ی یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان، می‌تواند یک تأمین‌کننده قابل اعتماد برای دهلی‌نو باشد. از سوی دیگر، هند با سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی همچون توسعه بندر چابهار و کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC)، به دنبال تقویت روابط اقتصادی خود با ایران و ایجاد مسیرهای تجاری جایگزین برای تجارت با روسیه، آسیای مرکزی و اروپا است. در این گزارش، اهمیت چابهار، ظرفیت‌های اقتصادی آن، تأثیرات ژئوپلیتیکی، پروژه‌های توسعه‌ای و چالش‌های پیش روی این بندر بررسی خواهد شد.

مشاور سابق وزیر راه و شهرسازی در امور زیربنایی پروژه‌های ریلی بدون توجیه اقتصادی را مانع توسعه ترانزیت دانست و بر لزوم رفع گلوگاه‌ها و سرمایه‌گذاری هدفمند در کریدورها تأکید کرد.

ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی منحصربه‌فرد خود، به‌عنوان پل ارتباطی میان آسیا و اروپا، پتانسیل بالایی در حوزه ترانزیت کالا دارد. در سال‌های اخیر، ترانزیت کالا از مسیر ایران رشد قابل‌توجهی داشته است؛ به‌طوری‌که حجم ترانزیت خارجی از ۵.۵۱ میلیون تن در سال ۱۳۹۹ به ۱۶.۳۴ میلیون تن در سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است. با این حال، ظرفیت بالقوه ترانزیتی ایران بسیار بیشتر از این ارقام است. بر اساس پژوهش‌های موجود، ایران توانایی ترانزیت حداقل ۸۰ میلیون تن کالا در سال را داراست.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی و تحلیل‌گران مسائل بین‌الملل نسبت به چالش‌های پیش‌روی اقتصاد ایران در آینده نگرانی‌های جدی دارند. با بازگشت دولت جدید آمریکا به کارزار فشار حداکثری علیه ایران و ادامه سیاست‌های تحریمی، پرسش‌های زیادی پیرامون تأثیر این تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف اقتصادی کشور مطرح شده است. یکی از حوزه‌هایی که به‌شدت در معرض آسیب قرار دارد، این بخش، که وابستگی زیادی به تجارت بین‌المللی و تأمین قطعات دارد، با محدودیت‌های شدیدی روبه‌رو شده است.

جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی در یکی از حساس‌ترین نقاط جهان یعنی تنگه هرمز قرار دارند؛ مسیری که حدود یک‌سوم تجارت نفتی جهان از آن عبور می‌کند. تسلط بر این جزایر به معنای کنترل بر بخشی از مهم‌ترین آبراه بین‌المللی است که می‌تواند در شرایط بحرانی نقش کلیدی در تأمین امنیت انرژی و تجارت جهانی داشته باشد. ازاین‌رو، این جزایر برای ایران از اهمیت استراتژیک حیاتی برخوردارند.

کریدور چابهار به عنوان یک مسیر ترانزیتی استراتژیک، نقش مهمی در اقتصاد ایران و منطقه ایفا می‌کند. این کریدور از بندر چابهار در جنوب شرقی ایران به کشورهای آسیای میانه و افغانستان وصل می‌شود و به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، می‌تواند برای ایران به عنوان یک دروازه تجاری و اقتصادی مهم عمل کند.

نخستین نفتکش با برند ادعایی وابسته به بابک زنجانی در جاده‌های کشور مشاهده شد.

در سال‌های اخیر، ایران و روسیه تلاش کرده‌اند تا سطح همکاری‌های اقتصادی و عمرانی خود را گسترش دهند. با توجه به سیاست‌های راهبردی دو کشور در تقویت روابط دوجانبه، پروژه‌های عمرانی و زیرساختی به یکی از حوزه‌های کلیدی همکاری تبدیل شده است. ایران، با هدف توسعه زیرساخت‌های ملی و تسریع در اجرای طرح‌های کلان، به دنبال جلب سرمایه‌گذاری و مشارکت روسیه در بخش‌های مختلف از جمله ساخت راه‌آهن، جاده‌ها، نیروگاه‌ها، سدها و مسکن است.

روسیه طی سال های گذشته، همواره یک شریک استراتژیک برای ایران بوده است و دولت های پیشین در تهران در حوزه های مختلف به تعامل با دولت پوتین پرداختند. دولت وفاق نیز قصد دارد همان مسیر را دنبال کند و از رهگذر دوستی با روسیه، پروژه های عمرانی کشور را به پیش ببرد.

دولت وفاق با هدف دستیابی به اهداف اقتصادی و بین‌المللی خود، در حال انجام مذاکرات و رایزنی‌های گسترده با تعدادی از کشورهای خارجی است. این تلاش‌ها به منظور تقویت روابط تجاری و عمرانی با کشورها صورت می‌گیرد و به دنبال دستیابی به توافق‌های سازنده در حوزه‌های مختلف اقتصادی است. یکی از اولویت‌های اصلی دولت در این مسیر، تمرکز بر پیشبرد پروژه‌های حیاتی در حوزه زیرساخت‌های حمل و نقل، به ویژه در بخش راه‌ها، است.

ایران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای منطقه با موقعیت جغرافیایی استراتژیک، نیاز مبرمی به کاهش وابستگی به مسیرهای ترانزیتی غربی دارد. در شرایطی که تحریم‌ها و تهدیدات ژئوپلیتیکی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد و تجارت کشور بگذارند، توسعه مسیرهای ترانزیتی جایگزین، مانند کریدور شمال-جنوب و کریدور خلیج فارس-دریای سیاه، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ منافع ملی، افزایش درآمدهای ترانزیتی و کاهش فشارهای خارجی ایفا کند.

ترانزیت ریلی یکی از ارکان حیاتی تجارت جهانی است که تأثیر زیادی بر اقتصاد جهانی، کاهش هزینه‌ها، سرعت حمل‌ونقل و پایداری زیست‌محیطی دارد. این شیوه حمل‌ونقل به دلایل مختلف، از جمله ویژگی‌های منحصر به‌فرد آن، در تجارت کالا نقشی اساسی ایفا می‌کند.

وزارتخانه های مختلف دولت وفاق، روزهای شلوغی را سپری می کنند. مسعود پزشکیان در همان روزهای نخستین شروع کار دولت، بر ضرورت همکاری های اقتصادی و عمرانی با کشورهای دارای تکنولوژی برتر دنیا تاکید داشت و حالا این طور مشاهده می شود که دولت جدید روی ریل درستی در حال حرکت است.

مدیرعامل اسبق راه‌آهن ایران، گفت: تکمیل خط ریلی شلمچه - بصره به توسعه ترانزیت و اتصال ایران به بازارهای مدیترانه کمک می‌کند، اما همکاری عراق برای پیشبرد این پروژه ضروری است.