ماشینآلات و وسایل نقلیهای که در زمینه معدن و راهسازی استفاده میشوند عمدتا از ابعاد بزرگی برخوردار هستند اما در این میان تعدادی وجود دارند که میتوان آنها را غولآسا توصیف کرد. این وسایل هر کدام در زمینه خاصی به کار میروند و قصد داریم در این نوشتار به معرفی و بررسی مشخصات آنها بپردازیم.
گسترشنیوز: در صنایع معدنی معمولا از وسایلی استفاده میشود که دارای توان مناسب برای انجام فعالیتهای مختلف باشد. هر چه ابعاد دستگاه بزرگتر باشد عموما وظایف سنگینتری برعهده آن قرا میگیرد بنابراین نیاز به استفاده از پیشرانه قدرتمندتر دارد. بسیاری از ماشینالات معدنی آنچنان بزرگ و غولپیکر هستند که حتی ممکن است تنها آنها را در فیلمهای سینمایی دیده باشید. ماشینآلات معدنی به انواع مختلفی تقسیم میشود که از جمله آنها میتوان به بیل مکانیکی، بولدوزر، سنگشکن، دامپتراک، حفار کابلی، لودر، تراکتور و سایر موارد اشاره کرد. در این نوشتار قصد داریم به معرفی برخی از بزرگترین ماشینآلات مورد استفاده در صنعت معدن بپردازیم.
چرخ بیل مکانیکی
به این نوع وسیله نقلیه در زبان فارسی چرخ بیل مکانیکی گفته میشود که از لحاظ ابعادی بسیار غولپیکر و سنگین است. این ماشین جهت خاکبرداری و کاوش در معدن روباز استفاده میشود و دارای چرخ بزرگی است که پیرامون آن بیلهای سطلمانند قرار دارد. با چرخش چرخبیل این دستگاه زمین به مقدار قابل توجهی حفاری میشود. یک مدل آلمانی از این ماشین وجود دارد که قطر چرخ آن ۱۶ متر، وزن آن ۵۰۰۰ تن و طول آن ۱۸۰ متر است. جالب است بدانید که در این ماشین ۱۸ تسمه چرخان برای حرکت دستگاه استفاده شده است. یکی از بزرگترین مدلهای این ماشین که Bagger293 نام دارد وزنی در حدود ۱۴۲۰۰ تن دارد و توانایی حفاری ۲۴۰۰۰۰ متر مکعب به صورت روزانه را ارائه میدهد. لازم به ذکر است که بگر برای فعالیت در طول روز نیاز به ۵ اپراتور دارد تا این غول با طول ۲۹۳ متر و ارتفاع ۹۶ متر به درستی کار خود را انجام دهد.
بیل مکانیکی هیدرولیکی
بیل مکانیکی هیدرولیکی به صورت گسترده در صنایع معدنی استفاده میشود. بیل مکانیکی از ماشینهای سنگین عمرانی و مهندسی است که شامل بخشهای مختلف از جمله بازوی مفصلی، باکت و کابین گردان و زنجیر یا چرخ لاستیکی در زیر میشود. این امکان وجود دارد که به جای باکت از چکش هیدرولیکی یا پنوماتیک استفاده کرد که بدین صورت این امکان فراهم میشود تا سطوح و حجمهای سنگی یا بتنی که از طریق مواد منفجره نمیتوان تخریب کرد را به وسیله این مجموعه اعمال لازم را بر روی آنها انجام داد. به طور کلی بیلهای مکانیکی به دو دسته چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی تقسیم میشوند و انتخاب آنها به محل استفاده بستگی دارد. یکی از بزرگترین بیلهای هیدرولیکی Terex/Bucyrus RH400 نام دارد که از غولهای بزرگ صنعت معدن به شمار میرود و نزدیک ۱۰۰۰ تن وزن آن است. این غول مکانیکی ۹ متر ارتفاع و ۱۰.۱ متر عرض دارد و به دو پیشرانه ۱۶ سیلندر ۶۰ لیتری مجهز شده است. این دو پیشرانه به صورت ترکیبی میتوانند ۴۵۰۰ اسب بخار توان را تولید کنند.
دامپتراک
این نوع وسایل نقلیه که به آنها هالتراک یا دامپتراک گفته میشود نوعی کامیون برای حملونقل و جا به چایی موادی مانند شن، ماسه، سنگریزه و نخالههای معدنی و ساختمانی است. عموما این نوع وسایلنقلیه به صورت هیدرولیکی ساخته میشوند تا به خالی کردن مواد توسط کفه پشتی به راحتی صورت بگیرد. از شرکتهای مشهور در زمینه ساخت این ماشینآلات میتوان به بلاز، کوماتسو، کاترپیلار و لیبهر اشاره کرد. شرکت بلاز در این زمینه یکی از بزرگترین دستگاهها را ساخته که ۴۵۰ تن وزن دارد و سال ساخت آن به ۲۰۱۳ باز میگردد. این هیولا که مدل آن ۷۵۷۱۰ است به دو پیشرانه ۱۶ سیلندر ۶۵ لیتری مجهز شده که هریک توانایی تولید ۲۳۰۰ اسب بخار را دارند. در نهایت میتوان گفت در صورتی که هر دو پیشرانه با هم کار کنند با یک کامیون ۴۶۰۰ اسب بخاری مواجه هستیم. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که این کامیون میتواند با حداکثر سرعت ۶۴ کیلومتر بر ساعت حرکت کند.
بولدوزر
هموارساز یا بولدوزر از جمله ماشینالات ساختمانی و عمرانی است که نحوه حرکت آن به صورت خزیدن به وسیله چرخهای زنجیری است. این ماشین از تیغه فولادی در بخش جلویی بهره میبرد که توانایی جابهجایی حجم گستردهای از شن، ماسه، نخاله، خاک و مواردی از این قبیل را دارد. بد نیست بدانیم که نخستین بولدوزرها از روی تراکتورهای مزرعه الگوبرداری شد، وسایلی که از آنها برای شخم زدن زمینها استفاده میکردند. شرکت کوماتسو سازنده بزرگترین بولدوزری است که مدل آن D-575A-3 است و ارتفاع، طول و پهنای آن به ترتیب ۴.۸۸، ۱۲.۵ و ۷.۳ متر است. یکی دیگر از بولدوزرهای بسیار بزرگ و مشهور که به آن سوپربولدوزر گفته میشود توسط شرکت ACCO ساخته شده و قطعات آن را کاترپیلار تامین کرده است. این سوپربولدوزر ۱۸۳ تن وزن دارد و مجهز به دو پیشرانه ۸ سیلندر ساخت کاترپیلار با حداکثر توان ۱۳۵۰ اسب بخار است. نکته جالب اینجاست که این بولدوزر هیچگاه به تولید انبوه نرسید و تنها یک دستگاه از آن ساخته شد.
سنگشکن
استفاده از سنگشکنها در صنایع معدنی همانطور که از اسم آنها پیدا است برای خرد کردن مواد مختلف از جمله سنگ است. انتخاب نوع سنگشکن به جنس سنگها بستگی دارد چرا که برخی سنگها به راحتی خرد میشوند، برخی دیگر پودر و در نهایت تعدادی نیز به شدت در مقابل خرد شدن مقاوم هستند. سنگشکنها از دو روش مختلف برای خردایش استفاده میکنند که یکی از آنها خرد کردن به وسیله فشردن سنگها به هم و دیگری خرد کردن از طریق اعمال شوک ناگهانی است. شرکت کوماتسو در این زمینه نیز اقدام به ساخت بزرگترین سنگشکن کرده است که مدل LT200 این کمپانی ۳۶۸ تن وزن دارد و میتواند ۲۲۶۸ تن سنگ را در روز خرد کند.
