شاید بتوان یکی از معروف ترین خودروهای ایران را پیکان دانست، خودرویی که اگر نام آن را ببرید بعید است کسی نشناسد. این خودرو از سال ۱۳۴۶ وارد خط تولید شد و برای مدت زمان طولانی یعنی ۳۸ سال تولید آن ادامه داشت. اما بالاخره پس از کش و قوس های فراوان، پیکان در سلا ۸۴ به خط پایان رسید.
تقریبا ماجرایی همانند توقف تولید پراید برای پیکان نیز وجود داشت. با وجود این که پیکان مشکلات فراوانی داشت اما عده ای اعتقاد داشتند که تولید این خودرو همچنان باید ادامه داشته باشد. به نوعی میتوان گفت اصرار برای تولید خودروهای قدیمی در ایران از گذشته تا به امروز وجود داشته و همچنان نیز بسیاری از افراد هستند که ترجیح میدهند هنوز باید این خودروها تولید شوند. شاید بتوان یکی از دلایل عدم پیشرفت خودروسازی ایران را نیز در همین طرز تفکر جست و جو کرد.
در ادامه قصد داریم گوشه ای از صحبت های، داوود میرخانی رشتی مدیرعامل پیشین ایران خودرو درباره توقف تولید پیکان را بخوانیم. این گفت و گو در سال ۸۷ با خبرگزاری ایسنا انجام شد و به نوعی پرده برداری از گذشته پیکان است.
میرخانی رشتی درباره توقف تولید پیکان گفت: از دو سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی قصد توقف تولید پیکان وجود داشت. چندین بار اقداماتی هم شد که همه ناموفق ماندند تا در نهایت در پایان سال ۸۳ پس از ۴ سال که از توافق بین مسوولان وقت، آقایان جهانگیری - وزیر اسبق صنایع و معادن، غروی - مدیرعامل پیشین ایران خودرو، و ویسه - رییس اسبق سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران - در سال ۱۳۷۹ میگذشت، تولید پیکان متوقف شد. پیکان خیلی دیر از چرخه تولید خارج شد. این خودر در اردیبهشت سال ۸۴ از خط تولید ایرانخودرو خارج شد. این در حالی است بحث خروج آن از سال ۵۵ پیگیری میشد...
وی ادامه داد: از سال ۵۵ تا ۶۷ چند بار تصمیم بر عوض کردن پیکان بود. البته تا سال ۶۷ استانداردهای آلایندگی و مصرف سوخت در کشور اصلا وجود نداشت. ولی با این حال و به دلیل کمبود ارز ناشی از جنگ تحمیلی، خروج پیکان از خط تولید با مشکل روبهرو شد. حتی در سال ۶۱ یک مناقصه جهانی گذاشته شد که یکی از محصولات مزدا، فیات پژو یا فولکس واگن جایگزین پیکان شود، اما هیچ کدام به ثمر نرسید. بعدا قرار شد لااقل موتور پر مصرف و پرآلاینده و کمقدرت پیکان را با موتور یکی از ۴ شرکت یادشده عوض کنیم و ببینیم کدامیک از نظر فنی بهتر و اقتصادیتر است. پس از دو سال کوشش چهار مدل پیکان با موتورهای مختلف را به نمایشگاه بینالمللی تهران بردیم و تقدیرنامه هم گرفتیم.
مدیرعامل پیشین ایران خودرو درباره جایگزینی پیکان با پژو ۴۰۵ و سمند گفت: سال ۶۷ دوباره با چهار کشور یاد شده وارد مذاکره شدیم که حدود شش ماه نیز این کار به طول انجامید و پژو حاضر شد که خودروی روز اروپای خود یعنی پژو ۴۰۵ را که یک سال بود به بازار عرضه شده بود را به ایران بدهد تا ایران خودرو آن را جایگزین پیکان کند. اما در آن زمان موجی سیاسی علیه این اقدام به راه افتاد. مثل موج سیاسی بر علیه قرارداد تندر ۹۰. آن موقع شعار دادند که پیکان خودرو ملی است و نباید پژو به بازار ایران بیاید.
در سال ۷۴ فکر جایگزینی پیکان مطرح شد و از کشورهای خارجی برای طراحی اتاق جدید برای نصب بر روی پلت فرم ۴۰۵ کمک گرفته شد. ولی در طول ساخت این خودرو با دو مشکل روبهرو شدیم؛ یکی اینکه قطعهسازان داخلی امکان تولید قطعات جدید آن را در تیراژ بالا نداشته و کار را خیلی طولانی کردند. دیگر اینکه قیمت تمام شده نسبت به آنچه که پیشبینی شده بود بالاتر رفت. به طوری که قیمت آن حدود ۸ تا ۹ میلیون تومان تمام شد. بنابراین این خودرو نیز نمیتوانست از نظر رده قیمتی به عنوان جایگزینی برای پیکان باشد. از طرف دیگر سالها طول کشید تا تیراژ تولید سمند به ۱۰۰ هزار دستگاه در سال برسد. خلاصه اینکه سمند ضایع شد.
میرخانی رشتی درباره پیشنهاد هندی های برای جایگزین پیکان اظهار کرد: وقتی ایرانخودرو فهمید که با قیمت بالای سمند نمیتواند پیکان را جایگزین کند با شرکت تاتا هند برای ورود خودرو ایندیکا وارد مذاکره شد. قرار بر این بود که سمند به هند صادر شود و هندیها نیز خودروی ایندیکای خود را در اختیار ما قرار دهند. به نوعی یک تهاتر ایجاد شود. این خودرو گازوئیلسوز بود و در آن زمان ورود سواری گازوئیلی به ایران ممنوع بود. به همین دلیل قرار شد نوع بنزینسوز ایندیکا در اختیار ایرانخودرو قرار بگیرد ولی پس از یک سال مذاکره این پروژه نیز منتفی شد.
میرخانی رشتی درباره تولید پیشرانه جدید برای پیکان نکاتی گفت: از سال ۶۸ تا ۷۲ حدود ۴۰ هزار دستگاه پیکاژو (موتور ۵۰۴ روی اتاق پیکان) تولید کردند و پس از آن به تولید موتور پیکان ادامه دادند. در سال ۶۷ نامهای به آقای غروی نوشتم که برای پیکان یک موتور جدید کم مصرف خارجی بگیرید که بتوانید تولید پیکان را ادامه دهید، اما وی معتقد بود که مرکز تحقیقات موتور ایرانخودرو قادر خواهد بود موتور پیکان را بهینهسازی و مصرف و آلایندگی آن را کم کند.
وی ادامه داد: پس از اینکه موتور ملی طراحی شد و مهندسین ما خیلی چیزها یاد گرفتند تازه فهمیدند در بهینهسازی موتور پیکان چه اشتباهاتی مرتکب شدهاند. یاد گرفتند مجددا از طریق و روش مهندسی (و نه مانند گذشته براساس روش سعی و خطا) موتور پیکان را بهینهسازی کرده و مصرف سوخت آن را تقریبا به نصف برسانند.
وقتی موتور بهینهسازی شده پیکان به بازار آمد که پیکان از خط تولید ایران خودرو خارج شده بود. موتور جدید به نام OHV که مصرف سوخت ۸ لیتری (به جای ۱۶ لیتر) و آلایندگی کمتری داشت را روی وانت پیکان و پژو RD گذاشتند و به نام روآ روانه بازار کردند.
حال ۱۶ سال از توقف تولید پیکان میگذرد. خودرویی که تا حدودی با سرنوشت آن در این نوشتار آشنا شدیم. دیگر کمتر این خودرو را در سطح شهرها به خصوص تهران میبینیم اما دیدن آن به شدت خاطره برانگیز است. شاید جالب باشد بدانید که این خودروی خاطره برانگیز همچنان خرید و فروش میشود. برخی از مدل های پیکان تا قیمت بیش از ۸۰ میلیون تومان نیز معامله میشوند. اما میتوان قیمت های پایین تر نیز پیدا کرد. به عنوان مثال یک پیکان سدان دو گانه سوز مدل ۸۲ با ۱۰۰ هزار کیلومتر کارکرد در حال حاضر قیمتی در حدود ۲۳ میلیون تومان دارد.
کنار گذاشتنش بخاطر این بود که نمی تونستن 250000000 به خلق الله قالبش کنن