بحران نیروی کار ماهر در ایران؛ زمان اقدام فرا رسیده است
ایران با چالش جدی «فقر مهارتی» روبه‌روست؛ وضعیتی که بنا بر گزارش کارشناسان موجب شده حدود ۷۰ درصد نیروی کار کشور برای ورود مؤثر به بازار کار یا ارتقای شغلی نیازمند آموزش‌های تازه باشند. ضعف در سیاست‌گذاری‌های آموزشی و فاصله میان دانشگاه و بازار کار، این بحران را تشدید کرده و ضرورت سرمایه‌گذاری در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را بیش از پیش نمایان ساخته است.
کارشناسان هشدار می‌دهند ایران با پدیده‌ای جدی به نام «فقر مهارتی» مواجه است؛ وضعیتی که باعث شده حدود ۷۰ درصد نیروی کار کشور برای ورود مؤثر به بازار کار یا ارتقای شغلی، نیازمند آموزش‌های تازه باشند. یکی از علل اصلی بیکاری در جامعه، فقدان مهارت‌های مورد نیاز بازار کار در میان فارغ‌التحصیلان و جویندگان کار عنوان می‌شود. به باور کارشناسان، ارائه آموزش‌های مهارتی متناسب با نیاز بازار کار و رشته دانشگاهی فارغ‌التحصیلان، نقشی کلیدی در ایجاد فرصت‌های شغلی دارد.
امروزه مهارت‌های فنی و حرفه‌ای از ضروریات رشد و توسعه اقتصادی کشورها محسوب می‌شوند؛ چراکه این آموزش‌ها امکان بهره‌برداری مناسب از منابع انسانی را فراهم کرده و توانایی لازم برای ورود به بازار کار و ایجاد اشتغال پایدار را به وجود می‌آورند. در حال حاضر حدود ۷۰ درصد جمعیت فعال اقتصادی کشور نیازمند به‌روزرسانی مهارت‌ها و فراگیری مهارت‌های پایه هستند.
رتبه پایین ایران در شاخص مهارت فارغ‌التحصیلان
طبق اعلام سازمان فنی و حرفه‌ای، ایران در شاخص میانگین سال‌های تحصیلی رتبه ۶۱ از میان ۱۴۰ کشور را دارد، اما در شاخص مهارت فارغ‌التحصیلان رتبه ۱۳۶ را کسب کرده است؛ موضوعی که نشان‌دهنده ضعف جدی در کسب مهارت است. فاطمه منصوری، معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و سنجش مهارت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، در یک گفت‌وگوی رادیویی «فقر مهارتی» و «کمبود نیروی کار ماهر» را از مهم‌ترین مشکلات پیش‌روی بنگاه‌های اقتصادی کشور دانست و بر ضرورت هم‌افزایی میان دستگاه‌های متولی مهارت‌آموزی تأکید کرد.
آموزش سالانه دو میلیون نفر و برنامه هفتم توسعه
منصوری با اشاره به گستره جامعه هدف آموزش‌های مهارتی، از آموزش سالانه دو میلیون نفر توسط سازمان فنی و حرفه‌ای خبر داد و گفت: حدود ۷۰ درصد جمعیت فعال اقتصادی کشور نیازمند آموزش‌های مهارتی هستند. در برنامه هفتم توسعه نیز آموزش ۵۰۰ هزار نیروی کار ماهر در حوزه اقتصاد دیجیتال و رساندن سهم آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در آموزش و پرورش به ۵۰ درصد پیش‌بینی شده است. وی افزود: همه دستگاه‌های مرتبط باید سهم خود را در این حوزه بر عهده بگیرند و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای نیز فعالیت‌های خود را در چارچوب طرح «رفاه برای ایران ماهر» ساماندهی کرده است.
ضرورت توجه به فناوری‌های نوظهور و تغییر مهارت‌ها تا ۲۰۳۰
پیش‌تر محمدرضا عارف، معاون رئیس‌جمهور، در جلسه شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی بر ضرورت توجه جدی به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و آشنایی با فناوری‌های پیشرفته و نوظهور تأکید کرده بود. او گفت: دولت باید در مدارس ضوابط و مقرراتی برای آشنایی نسل جدید با فناوری‌های نوین و مهارت‌آموزی تدوین و اجرایی کند. بر اساس گزارش سازمان فنی و حرفه‌ای، از هر ۱۰ نفر نیروی کار، ۶ نفر نیاز به ارتقای مهارت دارند. همچنین تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰ درصد از مهارت‌های فعلی منسوخ و ۴۴ درصد مهارت‌ها دستخوش تغییر خواهند شد.
امروزه مهارت‌آموزی مؤثرترین راه ایجاد اشتغال به شمار می‌رود. سرمایه‌گذاری در آموزش‌های مهارتی ضمن تربیت افراد متخصص و ماهر، نیاز واحدهای اقتصادی به نیروی کار ماهر را برطرف می‌کند. بنابراین ارائه آموزش‌های مهارتی و برگزاری دوره‌های فنی و حرفه‌ای برای نیروهای کار، ضرورتی انکارناپذیر در مسیر رشد و پویایی اقتصاد و افزایش بهره‌وری بنگاه‌هاست.
