حرکت بزرگ چین در ایران؛ غول آسیا نقشه‌های جذابی دارد
رئیس انجمن چینی‌های مقیم ایران با اشاره به ظرفیت‌های گسترده اقتصادی و ژئوپولیتیکی ایران تأکید می‌کند که حجم تجارت دو کشور می‌تواند تا چند برابر افزایش یابد؛ اما موانعی مانند نبود شناخت متقابل، دشواری‌های مالی و بروکراسی اداری هنوز بزرگ‌ترین گلوگاه‌های همکاری اقتصادی تهران–پکن هستند.
با گذشت بیش از سه هزار سال از نخستین مراودات تجاری ایران و چین، روابط اقتصادی دو کشور همچنان یکی از محورهای مهم در منطقه اوراسیا به‌شمار می‌رود. در سال‌های اخیر و هم‌زمان با سیاست «نگاه به شرق» ایران و اجرای «برنامه همکاری جامع ایران و چین»، گفت‌وگو درباره آینده این روابط اهمیت بیشتری یافته است.
انجمن چینی‌های مقیم ایران، که به‌تازگی فعالیت رسمی خود را در تهران آغاز کرده، یکی از نهادهایی است که تلاش می‌کند با افزایش تعاملات مردمی، تسهیل ارتباطات تجاری و ارتقای شناخت متقابل، مسیر همکاری‌های اقتصادی را هموار کند.
حجم تجارت دوجانبه چین و ایران
انجمن چینی‌های مقیم ایران تحت راهنمایی و حمایت سفارت جمهوری خلق چین در ایران و با همکاری انجمن‌های مرتبط ایرانی، پس از شش ماه برنامه‌ریزی و آماده‌سازی، در تاریخ ۲ ژانویه ۲۰۲۴ (۱۲ دی ۱۴۰۲) به‌طور رسمی در پایتخت ایران، تهران، آغاز به کار کرد. اعضای این اتحادیه از میان مقامات و بازرگانان چینیِ مقیم و فعال در ایران انتخاب شده‌اند و هدف آن تبدیل شدن به پلی مهم برای تعاملات مردمی و همکاری‌های تجاری و بازرگانی میان ایران و چین است.
در حوزه بازرگانی، حجم تجارت دوجانبه چین و ایران در سال ۲۰۲۴ به ۱۳٫۳۷۲ میلیارد دلار رسید؛ از این میزان، صادرات چین به ایران ۸٫۹۲۸ میلیارد دلار و واردات چین از ایران ۴٫۴۴۴ میلیارد دلار بوده است. اگر به داده‌های تاریخی نگاه کنیم، حجم تجارت دوجانبه میان دو کشور در سال ۲۰۲۱ به ۱۴٫۸۵ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۲ به ۱۶٫۲۸ میلیارد دلار افزایش یافته بود، اما در سال‌های اخیر این ارقام تا حدی کاهش یافته است.
در سال‌های گذشته، چین همواره در جایگاه نخستِ شرکای تجاری ایران قرار داشته است، بااین‌حال حجم کلی تجارت میان دو کشور روندی کاهشی را نشان می‌دهد. در مقایسه با تجارت جهانی چین، در سال ۲۰۲۱ مجموع تجارت خارجی چین ۵۹۹۵.۴ میلیارد دلار و مازاد تجاری آن ۶۳۶ میلیارد دلار بود، در سال ۲۰۲۳ این رقم به ۶۰۳۷.۶ میلیارد دلار با مازاد ۸۳۸.۲ میلیارد دلار رسید، در سال ۲۰۲۴ نیز، یعنی سال گذشته، حجم کل تجارت چین ۶۱۶۰ میلیارد دلار و مازاد تجاری آن ۹۹۲ میلیارد دلار بوده است.
تجارت چین و ایران در سال ۲۰۲۴، با رقم ۱۳٫۳ میلیارد دلار، تنها ۰٫۲۱۸ درصد از حجم کل تجارت جهانی چین را تشکیل می‌دهد. برای مقایسه، در همان سال حجم تجارت چین با کشورهای همسایه یا دارای جمعیت مشابه با ایران چنین بوده است:
با قزاقستان: ۴۳٫۸ میلیارد دلار،
با ترکیه: ۴۲٫۸ میلیارد دلار،
با عراق: ۵۴٫۲ میلیارد دلار،
با عربستان سعودی: ۱۰۷٫۵ میلیارد دلار،
با پاکستان: ۲۳ میلیارد دلار،
و با ویتنام: ۲۶۰٫۶ میلیارد دلار.
جمعیت ویتنام حدود ۱۰۰ میلیون نفر است که تفاوت چندانی با ایران ندارد، اما حجم تجارت آن با چین تقریباً ۲۰ برابر بیشتر از ایران است.
جایگاه خاص ایران در تجارت جهانی
ایران با وسعتی حدود ۱٫۶۵ میلیون کیلومترمربع و جمعیتی در حدود ۹۲ میلیون نفر، از دید ما شرایط طبیعی بسیار مساعدی برای گسترش تجارت با چین دارد. اگر دولت‌ها و مردم دو کشور سیاست‌ها و اقدامات مناسبی اتخاذ کنند، حجم تجارت دوجانبه به‌راحتی می‌تواند به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد، رشدی چهار تا پنج برابری، حتی تا ده برابری نیز کاملاً ممکن است.
دلایل من برای این باور چنین است:
۱. ایران کشوری پهناور با جمعیتی زیاد و دارای منابع غنی نفت، گاز و معادن است.
۲. ایران از زیرساخت‌های صنعتی نسبتاً کاملی برخوردار است و تقریباً تمام شاخه‌های صنعتی را داراست؛ ویژگی‌ای که در سطح جهانی کم‌نظیر است.
۳. نظام آموزشی ایران منسجم است و سطح سواد عمومی بالاست، به‌ویژه درصد بالایی از جوانان تحصیلات عالی دارند، که این امر پشتوانه‌ای ضروری برای توسعه اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود.
۴. ایران در محل تلاقی اروپا، آسیا و آفریقا و در مرکز ناحیه‌ای واقع است که دربرگیرنده دریای خزر، دریای سیاه، مدیترانه، دریای سرخ، خلیج فارس و دریای عرب است؛ موقعیتی ژئوپولیتیکی منحصربه‌فرد که مزیت چشمگیری برای توسعه تجارت بین‌المللی فراهم می‌کند.
ایران به‌عنوان کشوری با تمدنی کهن، از دیرباز دارای سنت‌های دیرینه در تجارت بین‌المللی بوده است و بر اساس شواهد باستان‌شناسی، روابط تجاری آن با چین به بیش از سه‌هزار سال پیش بازمی‌گردد. ایران همواره در تعامل دوستانه با جامعه جهانی مهارت داشته و توانایی ایجاد نظام‌های قدرتمند علمی، صنعتی و اقتصادی را داراست.
با توجه به این مزیت‌ها، چشم‌انداز همکاری میان ایران و چین در زمینه‌های اقتصادی، علمی، تجاری و فرهنگی بسیار گسترده است، حتی اگر حجم تجارت دوجانبه ده برابر شود، تنها معادل پنجاه درصد تجارت کنونی چین با ویتنام خواهد بود، که باعث تعجب نیست، ازاین‌رو من نسبت به گسترش روابط تجاری میان ایران و چین اطمینان و امیدواری فراوانی دارم.
۱. بسیاری از فعالان اقتصادی با توجه به سیاست نگاه به شرق ایران در سنوات اخیر و همچنین انعقاد قرارداد همکاری ۲۵ساله میان دو کشور بر این باورند که روابط تجاری و فرهنگی میان دو کشور نیازمند بازنگری و بروزرسانی است، نظر شما در این زمینه چیست؟ اگر مشکلی وجود دارد به‌نظر شما مهمترین گلوگاه در این زمینه چیست؟
سیاست «نگاه به شرق ایران« و «برنامه همکاری جامع ایران و چین» چارچوبی بسیار مهم برای روابط دوجانبه فراهم کرده است، به‌عنوان نماینده تجاری بخش خصوصی، به‌نظر من نکته کلیدی کنونی آن است که بایستی چشم‌انداز سیاسی به پروژه‌های همکاری مشخص و عملی تبدیل شود. چالش‌های اصلی در این مسیر شامل عدم تقارن در شناخت و آمار متقابل، دشواری در مسیرهای تسویه مالی، و درک ناکافی شرکت‌های دو طرف از ویژگی‌های بازار یکدیگر است. پیشنهاد من این است که از طریق تشکیل کارگروه‌های ویژه همکاری، گسترش تسویه حساب با ارزهای ملی و سازمان‌دهی بیشتر بازدیدهای هیئت‌های تجاری، این موانع را به‌تدریج برطرف کنیم.
۲. بخش خصوصی در اقتصاد کشورها به‌خصوص چین در ایجاد رشد تجارت خارجی بسیار اثرگذار است به‌نظر شما بخش خصوصی در ایران چه‌جایگاهی دارد و چقدر می‌تواند در بهبود شرایط تجاری میان دو کشور نقش‌آفرینی کند؟
پیش از هر چیز، باید بگویم من خودم یک کارآفرین بخش خصوصی هستم و بیشترِ شرکای تجاری من در ایران نیز شرکت‌های خصوصی هستند. از دید من، بخش خصوصی ایران بسیار پویـا است و در حوزه‌های تولید، خدمات و نوآوری عملکردی درخشان دارد. در مقایسه، چین دارای حدود ۵۸ میلیون شرکت خصوصی ثبت‌شده است که بسیاری از آن‌ها در زمینه تحقیق و توسعه فناوری و گسترش بازار، دارای مزیت‌های منحصربهفردی هستند.
این شرکت‌های خصوصی و همچنین شرکت‌های دولتی در سطح استانی چین، نسبت به شرکت‌های دولتی مرکزی انعطاف‌پذیری بیشتری دارند و توان سازگاری بالاتری در برابر تحریم‌ها از خود نشان می‌دهند. پیشنهاد من برای ایران این است که بر همکاری با شرکت‌های دولتی استانی چین و شرکت‌های بزرگ خصوصی متمرکز شود و کانال‌های ویژه همکاری ایجاد کند. من بسیار به همکاری بین شرکت‌های خصوصی ایران و چین خوش‌بین هستم و آن را راهی برای عبور از محدودیت‌های کنونی می‌دانم.
۳. کشور چین برای ایجاد بازار صادراتی برای تجار خود سیاست‌های ویژه‌ای دارد سیاست کشور شما در ایران برای رشد و توسعه تجارت خارجی چیست؟ و اگر امکان هست مقایسه‌ای با ایران داشته باشید.
دولت چین توجه زیادی به گسترش صادرات شرکت‌ها دارد و برای آن سیاست‌ها و برنامه‌های راهبردی متعددی تدوین کرده است. چین از طریق اقداماتی چون ابتکار کمربند و جاده، ضمانت اعتبار صادرات و تسهیل تجارت، از شرکت‌ها برای ورود به بازارهای بین‌المللی حمایت می‌کند.
در بازار ایران، ما بیشتر بر نقش دولت‌های محلی و انجمن‌های صنعتی چین تأکید داریم. بسیاری از استان‌های چین مناطق همکاری اقتصادی و تجاری برون‌مرزی ایجاد کرده‌اند تا بستری یکپارچه برای توسعه شرکت‌ها فراهم کنند. من معتقدم این الگوی همکاری در سطح محلی می‌تواند برای ایران بسیار آموزنده باشد و در عین حال، به کاهش ریسک‌های نظام‌مند کمک کند.
۴. شما خودتان علاوه بر مسئولیت فعلی به‌عنوان یک سرمایه‌گذار خارجی و تولیدکننده در ایران فعالیت دارید، در زمینه سرمایه‌گذاری و تولید مهمترین مشکلی که دارید چیست، به‌نظر شما قوانین موجود در ایران برای حمایت از تولید شکل گرفته شده یا بروکراسی و اداری مشکل‌ساز شده است؟
در واقع، چالش‌هایی که من در ایران تجربه کرده‌ام، مشابه مشکلات سایر بازرگانان است. مراحل اداری پیچیده و تغییرات سریع سیاست‌ها از مهمترین چالش‌ها هستند که بر تداوم سیاست‌ها تأثیر می‌گذارند. من معتقدم نظام حقوقی ایران در کل حامی سرمایه‌گذاری خارجی است، اما در سطح اجرایی هنوز جای بهبود و ساده‌سازی وجود دارد. پیشنهاد من این است که ایران با الگو گرفتن از تجربه «خدمات یکپارچه» چین، یک پلت‌فرم تخصصی خدمات سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد کند، این اقدام می‌تواند به‌طور چشمگیری سهولت سرمایه‌گذاری را افزایش دهد و سرمایه‌گذاران خارجی بیشتری را جذب کند.
۵. به‌نظر شما سیستم تأمین مالی برای تولید در ایران منطقی شکل گرفته است؟
من فکر می‌کنم نظام تأمین مالی تولید در ایران در حمایت از شرکت‌های داخلی نقش بسیار مهمی ایفا کرده است، و خود من نیز از سیاست‌های مربوطه بهره‌مند بوده‌ام. با توجه به شرایط فعلی، پیشنهاد می‌کنم مدل‌های نوآورانه تأمین مالی مورد بررسی قرار گیرد. در آینده می‌توانیم با مؤسسات مالی محلی چین همکاری کنیم و صندوق‌های مشترک ویژه‌ای برای حمایت از پروژه‌های صنعتی مشترک ایران و چین ایجاد کنیم.
۶. براساس نیاز بازار ایران هم‌اکنون صنایع و معادن ما در بخش ماشین‌آلات نیاز بالایی به نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات دارند، نکته مهم این است که زیرساخت صنایع ایران و ماشین‌آلات مربوطه براساس ساختار اروپایی شکل گرفته است، آیا تولیدکنندگان چینی در این زمینه قابلیت ورود دارند یا خیر؟
ابتدا باید بگویم که توسعه علمی و صنعتی چین در سال‌های اخیر بسیار سریع بوده است. امسال، چین در چارچوب پانزدهمین برنامه پنج‌ساله خود، در زمینه‌های ارتباطات کوانتومی، زیست‌دارو، واسط‌های مغز و رایانه، هوش مصنوعی تجسم‌یافته و دیگر فناوری‌های پیشرفته پیشرفت چشمگیری داشته است.
در زمینه تجهیزات صنعتی، باید بگویم که صنایع تولیدی چین از مرحله «دنباله‌روی» به مرحله «هم‌پایی» با کشورهای پیشرفته رسیده‌اند، و در برخی فناوری‌ها حتی پیشتاز جهان هستند، به‌عنوان نمونه، در استان «هونان»، شرکت‌های ماشین‌آلات مهندسی مانند صنایع سنگین SANY و Zhonglian نه‌تنها استانداردهای اروپایی را به‌طور کامل برآورده می‌کنند، بلکه در حوزه‌های برقی‌سازی و هوشمندسازی نیز پیشگام جهان‌اند. این شرکت‌ها همگی خصوصی هستند و از انعطاف‌پذیری بالایی در همکاری برخوردارند و می‌توانند به‌سرعت خود را با نیازهای بازار ایران تطبیق دهند.
۷. در جامعه ایران بعضاً مطرح می‌شود که کالای چینی دارای کیفیت مناسبی نیست، شما با توجه به حضورتان در ایران احتمالاً با این نکته مواجه شده‌اید، به‌نظر شما مشکل از کجا آغاز شده است؟
این برداشت‌ها عمدتاً از عدم تقارن اطلاعات بازار ناشی می‌شود، در واقع، تولیدات چین دارای نظام عرضه چندلایه است. پیشنهاد من این است که برندسازی تقویت شود و شرکت‌های باکیفیت‌تری مانند هواوی و شیائومی وارد بازار ایران شوند، کنار آن، باید نظام استانداردسازی و گواهی کیفیت کامل‌تری ایجاد شود تا برداشت بازار نسبت به محصولات چینی به‌تدریج تغییر کند.
۸. درباره اختلافات میان تجار ایرانی و چینی چه‌مواردی بیشتر به شما یا مقامات مسئول ارجاع داده شده است؟ در این زمینه توضیح دهید.
اختلافات رایج معمولاً در اجرای قراردادها و تفاوت در شناخت استانداردهای کیفی رخ می‌دهد که باعث بروز اختلافات زیادی شده است. ما اکنون در حال ایجاد سازوکار میانجی‌گری مسائل تجاری میان ایران و چین، با الهام از تجربه اتاق‌های بازرگانی محلی چین هستیم تا خدمات تخصصی حل اختلافات تجاری ارائه دهیم و بدین وسیله به توسعه همکاری‌های بازرگانی دو کشور کمک کنیم.
۹. نقش نمایشگاه‌های بازرگانی در توسعه روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بسیاری از دوستان من در زمینه برگزاری نمایشگاه‌های تجاری ایران و چین فعالیت می‌کنند. هرساله تعداد زیادی از شرکت‌های چینی و نیز بازرگانان ایرانی در نمایشگاه واردات چین و سایر رویدادهای مشابه شرکت می‌کنند. به‌نظر من، نمایشگاه‌های تجاری بستری بسیار مهم برای بازرگانی هستند. من در اینجا پیشنهاد می‌کنم علاوه بر نمایشگاه‌های ملی، نمایشگاه‌های تخصصی در سطح استانی با چین نیز برگزار شود؛ برای مثال، نمایشگاه ماشین‌آلات مهندسی هونان ـ تهران.
ازآن‌جایی که صنایع مرتبط با هر استان از استان‌های دیگر مستثنی است، چنین رویدادهایی باعث می‌شود صنایع برتر هر استان چین به‌طور دقیق با نیازهای ایران تطبیق یابد و زمینه‌ساز همکاری‌های هدفمندتر گردد.
۱۰. مدت‌هاست که تحریم‌های برخی کشورها بر اقتصاد ایران ایجاد شده است، به‌نظر شما چقدر این تحریم‌ها تجارت ایران و چین را تحت تأثیر قرار داده است؟
تحریم‌ها بدون شک چالش‌هایی ایجاد کرده‌اند و ما نیز هر روز تا حدی با اثرات آن مواجه می‌شویم، اما در عین حال فرصت‌های جدیدی برای همکاری نیز پدید آمده است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که شرکت‌های دولتی در سطح استانی و بخش خصوصی چین کمتر تحت تأثیر تحریم‌ها هستند، زیرا ساختار تصمیم‌گیری آن‌ها چابک‌تر و سازگارتر است، نمونه‌های موفق سرمایه‌گذاری برخی شرکت‌های خودروسازی و معدنی چین در ایران گواه همین امر است. من پیشنهاد می‌کنم ایران تمرکز جذب سرمایه‌گذاری خود را به این نوع شرکت‌ها معطوف کند و کانال‌های همکاری ویژه‌ای با آن‌ها ایجاد کند.
۱۱. یکی از درگاه‌های صادراتی کشور چین به اروپا که مدتی است فعال شده مرز زمینی و خط ریلی است که از طریق قزاقستان به‌سمت اروپا ایجاد شده است (مرز خورگاس)، این مرز چقدر می‌تواند در توسعه همکاری‌های میان ایران و چین اثرگذار باشد (با درنظر گرفتن تحریم‌های دریایی و کشتیرانی ایران)؟
اولاً گذرگاه مرزی «خورگوس» (Khorgos) در منطقه «شین‌جیانگ» چین قرار دارد. به‌تازگی، رئیس‌جمهور چین، آقای شی جین‌پینگ، از این منطقه بازدید کرده و دستور داده است که استان شین‌جیانگ درهای خود را بیش از پیش به‌روی جهان باز کند و روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای دوست اطراف را گسترش دهد.
من معتقدم گذرگاه زمینی خورگوس می‌تواند گزینه‌ای جدید برای دسترسی به آسیای مرکزی فراهم کند. پیشنهاد من این است که ایران به‌طور فعال با این مسیر ارتباط برقرار کند و سیستم حمل‌ونقل چندوجهی (Multimodal Transport) را توسعه دهد تا بتواند از مزیت جغرافیایی خود به بهترین شکل بهره‌برداری کند، این دیدگاه من است.
۱۲. همان‌طور که می‌دانید مدتی است که موضوع جنگ کریدورها برای دسترسی به بازارهای هدف بیشتر با هزینه کمتر ایجاد شده است و ایران نیز دارای موقعیتی استراتژیک میان شرق آسیا و اروپاست و در عین حال موقعیت استراتژیک بالایی هم برای دسترسی به بازار آفریقا دارد، به‌نظر شما آیا دوباره می‌توان به شکل‌گیری جاده ابریشم فکر کرد یا اینکه چین به‌طورکلی از مسیر ایران کریدوری طراحی نکرده است؟
من معتقدم که ایران در «ابتکار کمربند و جاده» یا همان جاده ابریشم نوین دارای جایگاهی بی‌بدیل است. چین همواره به همکاری‌های ترانزیتی و کریدوری با ایران اهمیت زیادی داده است و همکاری‌های اخیر در سطح محلی بهترین گواه آن است. تا آنجا که من اطلاع دارم، در همین روزها آقای حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، به‌دعوت دولت منطقه خودمختار «شین‌جیانگ» در حال بازدید از این منطقه است، که این امر نیز نشان‌دهنده اهمیت و توجه دولت چین به ایران است.
۱۳. به‌نظر شما قرارداد ۲۵ساله تجاری میان دو کشور ایران و چین چقدر پیشرفت داشته است و چه مشکلاتی در اجرایی شدن آن وجود دارد؟
این توافق‌نامه چارچوبی برای همکاری بلندمدت فراهم کرده است، در روند اجرای آن، پیشنهاد می‌کنم نقش دولت‌های محلی و شرکت‌های خصوصی بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا از طریق پروژه‌های مشخص بر تجربیات عملی افزوده شود و همکاری‌ها به‌تدریج در عمق و کیفیت گسترش یابد.
۱۴. چرا ایران بیشتر صادرکننده مواد خام به کشور چین است، آیا واقعاً ایران کالای دیگری برای صادرات به کشور چین ندارد یا اینکه درست بازاریابی نکرده است؟
به‌درک من، امروزه سطح فناوری در همه صنایع به‌طور فزاینده‌ای بالا می‌رود و زنجیره‌های صنعتی نیز روزبه‌روز قدرتمندتر می‌شوند، این مسئله‌ای که شما مطرح کردید در واقع بازتابی از کمبود همکاری‌های صنعتی میان ایران و چین است. پیشنهاد می‌کنم ایران از تجربه برخی استان‌های چین، مانند استان هونان در ارتقای صنایع فلزات غیرآهنی، الگو بگیرد تا بتوانیم کنار هم ظرفیت فرآوری عمیق صنعتی را توسعه دهیم، این پیشنهاد من است.
۱۵. نقش مناطق آزاد تجاری ایران در توسعه سرمایه‌گذاری تجار چین و توسعه تجارت میان دو کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به‌نظر من، مناطق آزاد تجاری نه‌تنها برای ایران، بلکه در سراسر جهان در تسهیل تجارت نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند، با این حال، تنها داشتن منطقه آزاد تجاری کافی نیست؛ باید دید چگونه در این مناطق برنامه‌ریزی، مدیریت و خدمات‌رسانی انجام می‌شود. من معتقدم ایران می‌تواند از تجربه چین در مدیریت و خدمات پارک‌های صنعتی و تجاری بهره بگیرد یا حتی با استان‌های چین برای ایجاد پارک‌های صنعتی مشترک همکاری کند. اجرای چنین پروژه‌های نمونه‌ای می‌تواند نتایجی باورنکردنی و مؤثر به‌همراه داشته باشد.
۱۶. شما خودتان در ایران به‌عنوان یک فعال اقتصادی و تولیدکننده و سرمایه‌گذار خارجی شناخته می‌شوید، به‌نظر شما آیا ایران کشوری ارزان برای تولید است و کالای تولیدشده در ایران آیا قدرت رقابت با سایر کشورها را دارد؟
من معتقدم که ایران در هزینه عوامل تولید از مزیت آشکاری برخوردار است، به‌علاوه، من بشخصه از کیفیت نیروی انسانی و سطح آموزش جوانان ایرانی بسیار خرسندم. به‌باور من، با انتقال فناوری‌های پیشرفته و تجربیات مدیریتی، ایران کاملاً توانایی تولید کالاهای دارای رقابت‌پذیری بین‌المللی را خواهد داشت. من به آینده ایران امید و اعتماد زیادی دارم.
۱۷. بیشترین فرصت تجاری میان دو کشور را در کدام بخش از تولید می‌دانید؟ (در ایران و در چین جداگانه معرفی کنید).
از منظر چین، تولید تجهیزات صنعتی، انرژی‌های نو، و فناوری‌های کشاورزی از حوزه‌های اصلی و واقع‌بینانه برای همکاری با ایران هستند. تأکید من بر این است که در چین، نظام‌های اقتصادی محلی، مانند استان «هونان»، در این زمینه‌ها مزیت‌های منحصربهفردی دارند.
در استان هونان شرکت‌های پیشروی جهانی مانند SANY و Zhonglian فعالیت می‌کنند که همگی سهامی یا خصوصی هستند و از انعطاف‌پذیری بالایی در همکاری برخوردارند.
از دیدگاه ایران نیز می‌توان همکاری را بر محورهایی همچون فرآوری مواد معدنی، کشاورزی مدرن، و ایجاد مراکز لجستیکی منطقه‌ای توسعه داد. پیشنهاد من ایجاد مکانیسم «هم‌استانی» میان استان‌های چین و ایران است تا همکاری‌ها هدفمند و دقیق انجام شود.
