نظام مالیاتی ایران وارد عصر جدید شفافیت شد
نظام مالیاتی ایران با اجرای کامل طرح هوشمندسازی و استقرار صورت‌حساب الکترونیک وارد دوره‌ای جدید از شفافیت و انضباط اقتصادی شده است. این تحول ساختاری، با حذف فاکتورهای جعلی، اصلاح پرداخت مالیات معاملات نسیه و افزایش دقت در اعتبارسنجی بنگاه‌ها، نه‌تنها فرار مالیاتی را مهار کرده، بلکه فضای کسب‌وکار را برای فعالان اقتصادی شفاف و منصفانه‌تر کرده است. جزئیات این انقلاب مالیاتی را در ادامه بخوانید.
نظام مالیاتی ایران در سال‌های اخیر شاهد یکی از بزرگ‌ترین تحولات ساختاری خود بوده است. با محوریت هوشمندسازی فرآیند اخذ مالیات بر ارزش افزوده و اجرای فراگیر «صورت‌حساب الکترونیک»، این سیستم نه‌تنها شفافیت و دقت در وصول مالیات را افزایش داده، بلکه با حذف فاکتورهای جعلی، معاملات صوری و ابهامات زنجیره تأمین و فروش، گامی بزرگ در جهت انضباط اقتصادی برداشته است.
سازوکار صورت‌حساب الکترونیک
در این نظام جدید، فرآیند صدور، تأیید و ثبت فاکتورها به‌صورت برخط و در لحظه انجام می‌شود. هر فاکتور در زمان صدور در سامانه جامع مالیاتی ثبت شده و اطلاعات آن از طریق تقاطع داده با نهادهایی مانند بانک مرکزی، گمرک، شبکه بانکی، بیمه و شهرداری‌ها راستی‌آزمایی می‌شود. این فرآیند، امکان صدور فاکتورهای جعلی یا اسناد غیرواقعی را عملاً از بین برده است.
علاوه بر این، شرکت‌ها بر اساس سوابق عملکردی و معاملاتی خود رتبه‌بندی و اعتبارسنجی می‌شوند. این اعتبارسنجی، ظرفیت صدور فاکتور هر واحد اقتصادی را بر اساس اعتبار واقعی آن تنظیم می‌کند و از فعالیت‌های غیرشفاف جلوگیری می‌کند.
پایان معضل فاکتورهای جعلی
علیرضا کلاهی، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران، در این باره اظهار داشت: «یکی از ریشه‌دارترین مشکلات اقتصاد ایران، رواج فاکتورهای جعلی و شرکت‌های صوری بود. با استقرار نظام جدید، شرکت‌ها بر اساس رتبه و سابقه خود محدودیت‌هایی در صدور فاکتور دارند که از شکل‌گیری زنجیره‌های جعلی و کاذب جلوگیری می‌کند.»
اصلاح پرداخت مالیات معاملات نسیه
یکی از دستاوردهای کلیدی این طرح، تغییر در شیوه پرداخت مالیات برای معاملات نسیه است. در گذشته، مؤدیان مالیاتی حتی پیش از دریافت وجه معامله، ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بودند که این امر فشار نقدینگی سنگینی بر بنگاه‌های تولیدی و خدماتی وارد می‌کرد و گاه به رکود سرمایه در گردش منجر می‌شد. اکنون، با اتصال صورت‌حساب الکترونیکی به سامانه تسویه، پرداخت مالیات به زمان دریافت وجه معامله موکول شده است.
این تغییر، نوعی تنفس مالیاتی برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده و به آن‌ها امکان می‌دهد سرمایه در گردش خود را حفظ کنند. همچنین، ثبت دقیق اطلاعات به نفع مؤدیان است و انگیزه آن‌ها را برای درج واقعی معاملات افزایش داده است.
تأثیرات مثبت بر فضای کسب‌وکار
به گفته کارشناسان مانند صالحی، این اصلاحات نه‌تنها مشکلات حقوقی مؤدیان را کاهش داده، بلکه گام مهمی در بهبود فضای کسب‌وکار به شمار می‌رود. صورت‌حساب الکترونیکی، حلقه‌های ناقص نظام مالیات بر ارزش افزوده را تکمیل کرده و با حذف فاکتورهای جعلی و اصلاح سازوکار پرداخت مالیات نسیه، نظامی شفاف‌تر، کارآمدتر و منصفانه‌تر ایجاد کرده است.
پایان دوران معاملات کاغذی
هوشمندسازی نظام مالیاتی با اجرای کامل صورت‌حساب الکترونیک، نقطه پایانی بر معاملات کاغذی و فاکتورهای ساختگی گذاشته است. ثبت لحظه‌ای تمام تراکنش‌ها در سامانه جامع مالیاتی، امکان صدور فاکتور صوری یا اعلام معاملات غیرواقعی را از بین برده و با اتصال به پایگاه‌های اطلاعاتی بانک مرکزی، گمرک و بیمه، اعتبارسنجی دقیق فعالان اقتصادی را ممکن ساخته است. این تحول، ضمن جلوگیری از رانت، تبانی و فرار مالیاتی، نظامی مالیاتی ایجاد کرده که هم به نفع دولت در وصول عادلانه مالیات است و هم به سود بنگاه‌های شفاف و قانون‌مدار.
