سقوط مسکن ملی رسماً و شرعاً اعلام شد (۱۸ شهریور ۱۴۰۴)

یکی از اصلی‌ترین انتقادات متقاضیان به روند طولانی و پیچیده اداری برمی‌گردد. وعده‌ها در زمینه زمان‌بندی تحویل واحدها، تأمین زمین و همچنین پرداخت تسهیلات بانکی، اغلب به تأخیر افتاده و همین امر باعث بی‌اعتمادی گسترده شده است. بسیاری از ثبت‌نام‌کنندگان سال‌ها منتظر تخصیص واحد مانده‌اند، در حالی که هیچ چشم‌انداز روشنی از پایان پروژه‌ها ارائه نمی‌شود.

از سوی دیگر، موضوع تأمین مالی نیز یکی از گره‌های اساسی طرح به شمار می‌رود. بانک‌ها که موظف به پرداخت تسهیلات بودند، اغلب به بهانه‌های مختلف از اعطای وام خودداری کرده یا با سخت‌گیری‌های فراوان، مسیر را برای متقاضیان دشوار کرده‌اند. در کنار آن، افزایش شدید هزینه‌های ساخت و تورم، باعث شده تعهدات اولیه دولت از نظر تأمین منابع با چالش جدی مواجه شود.

بخش دیگری از نارضایتی‌ها به کیفیت و مکان‌یابی پروژه‌ها بازمی‌گردد. بسیاری از واحدهای در حال احداث در مناطق حاشیه‌ای و فاقد زیرساخت‌های مناسب شهری ساخته شده‌اند. این مسئله یادآور تجربه‌های تلخ مسکن مهر است که ساکنان آن سال‌ها با کمبود امکانات رفاهی، آموزشی و حمل‌ونقل دست و پنجه نرم کردند.

تکرار چرخه ناکامی در طرح‌های مسکن دولتی

در کنار این مشکلات، عدم شفافیت در اطلاع‌رسانی نیز نارضایتی‌ها را تشدید کرده است. متقاضیان اغلب دسترسی کافی به جزئیات پروژه، زمان تحویل و وضعیت پیشرفت ساخت ندارند. این فضای مبهم باعث شده گمانه‌زنی‌ها و شایعات مختلفی در جامعه شکل بگیرد و اعتماد عمومی نسبت به طرح کاهش یابد.

در نهایت می‌توان گفت نهضت ملی مسکن که می‌توانست فرصتی برای بازسازی اعتماد مردم به سیاست‌های مسکن باشد، امروز به یکی از کانون‌های اصلی گلایه‌مندی تبدیل شده است. اگر اصلاحات اساسی در حوزه تأمین مالی، مدیریت پروژه و شفافیت اطلاع‌رسانی صورت نگیرد، این طرح نیز همانند پروژه‌های پیشین به تجربه‌ای نیمه‌تمام و ناکام تبدیل خواهد شد.

عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با انتقاد از روند اجرای طرح‌ های مسکن مهر و نهضت ملی مسکن، تأکید کرد که بی‌توجهی به کیفیت و مکان‌یابی واحدهای مسکونی، نارضایتی مردم را افزایش داده و می‌تواند در آینده مشکلات بزرگ‌تری ایجاد کند.

بارها هشدار دادم که در بیابان برای مردم مسکن نسازید 

حمیدرضا گودرزی در ارزیابی تجربه مسکن مهر گفت: ساخت‌وساز انبوه مسکن ذاتاً کار بدی نیست، اما مشکل آنجاست که در اجرای مسکن مهر مکان‌یابی نادرستی صورت گرفت. من همان زمان که مدیرکل شهری بودم، بارها هشدار دادم که در بیابان برای مردم مسکن نسازید. نتیجه آن امروز روشن است؛ بعد از گذشت سال‌ها، ساکنان پردیس با مشکلات جدی مواجهند و می‌توان گفت مسکن مهر عملاً با شکست روبه‌رو شد.

نماینده مردم الیگودرز در مجلس دوازدهم ادامه داد: بحث نهضت ملی مسکن هم جدا از همان تجربه نیست. متأسفانه موفقیت قابل توجهی در این طرح نداشتیم. در قانون جهش تولید مسکن نیز به‌خوبی عمل نشد، چرا که بدون برطرف کردن مشکلات و حواشی مسکن مهر، همان الگو به نام نهضت ملی مسکن ادامه پیدا کرد.

این عضو کمیسیون عمران با اشاره به نارضایتی عمومی در این حوزه افزود: هرچند در برخی استان‌ها پیشرفت‌هایی گزارش شده، مثل ساخت ۱۱ هزار واحد در استان همدان، اما این موارد استثنا هستند و دلیل موفقیت آنها هم روشن نیست. آنچه باعث نارضایتی مردم شده، مشکلات جدی در کمیت، کیفیت، زمان تحویل و به‌ویژه جانمایی واحدهاست.

گودرزی همچنین به لزوم نگاه جامع به مقوله مسکن تأکید کرد و گفت: نه فقط در نهضت ملی مسکن، بلکه در حوزه بازآفرینی بافت‌های فرسوده هم باید اقدامات جدی صورت گیرد. ما باید به نیازمندی‌ها و بسترهای اساسی مانند فضای سبز، مدرسه و محل بازی کودکان توجه کنیم. صرفاً ساخت واحدهای مسکونی بدون فراهم‌کردن این زیرساخت‌ها نمی‌تواند رضایت مردم را جلب کند.