ایران در قلب نقشه ترانزیت منطقه‌ای قرار گرفته و این موقعیت به معنای حضور مستقیم در مسیرهای حیاتی تجارت بین شرق و غرب است. اتصال دریای عمان و خلیج فارس به مسیرهای دریایی بین‌المللی، به ویژه از طریق بنادر چابهار، قشم و کیش، ایران را به یک هاب استراتژیک برای عبور کالاهای آسیا به خلیج فارس و فراتر از آن تبدیل کرده است. این مسیرها نه‌تنها زمان حمل و نقل را کاهش می‌دهند، بلکه ایران را به یک نقطه اتصال کلیدی برای پروژه‌های لجستیکی بزرگ، از جمله طرح کمربند-راه چین، مبدل می‌کنند.

بازار مسکن ایران در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های اصلی اقتصادی کشور بدل شده است. جهش‌های پی‌درپی قیمت در دهه گذشته، توان خرید مردم را به شدت کاهش داده و حجم معاملات را به حداقل رسانده است. هم‌زمان، شتاب تورم عمومی از رشد دستمزدها پیشی گرفته و فشار معیشتی سنگینی بر دوش خانوارها، به‌ویژه اجاره‌نشینان، گذاشته است. در سوی دیگر اما، تجربه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که شرایط بازار مسکن می‌تواند به شکلی متفاوت و متعادل‌تر مدیریت شود.

تاریخ گواهی می‌دهد که پس از هر تنش ژئوپلیتیک، شرایط ویژه‌ای برای بازآفرینی و بازسازی ساختارهای اقتصادی پدید می‌آید.

حتی پیش از آنکه مکانیسم ماشه فعال شود، نامش کافی است تا سایه‌ای از التهاب بر بازار ایران بیفکند؛ بندی حقوقی در برجام که به غرب امکان می‌دهد بدون قطعنامه‌ای تازه، تحریم‌های شورای امنیت را بازگردانند. اما کارشناسانی چون فواد ایزدی این ابزار را بیش از آنکه اقتصادی بدانند، روانی و سیاسی می‌خوانند؛ سلاحی برای ایجاد هراس در افکار عمومی و تکانه در بازار ارز و طلا. با این حال، همان‌گونه که تجربه سال ۲۰۲۰ نشان داد، ایران می‌تواند با بهره‌گیری از شکاف‌های میان آمریکا و اروپا، همراهی چین و روسیه، و استفاده از ظرفیت نهادهای غیرغربی چون شانگهای و بریکس، این تهدید را به فرصتی برای بازتعریف موقعیت خود بدل سازد.

نوسازی ناوگان هوایی یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که می‌تواند صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران را به سطح استانداردهای بین‌المللی برساند. بسیاری از هواپیماهای فعال در خطوط داخلی و بین‌المللی ایران قدیمی هستند و بهره‌وری پایین، مصرف سوخت بالا و هزینه‌های نگهداری زیاد، باعث فشار مالی بر شرکت‌های هواپیمایی می‌شود. علاوه بر این، ناوگان فرسوده، ایمنی پروازها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و رقابت‌پذیری ایرلاین‌های ایرانی در بازارهای بین‌المللی را محدود می‌کند.

ترانزیت ریلی یکی از ارکان حیاتی توسعه اقتصادی است، زیرا امکان جابه‌جایی حجم بالای کالاها با هزینه کمتر نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای را فراهم می‌کند. دولت ایران با توجه به حجم واردات و صادرات، می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری در خطوط ریلی و بهبود زیرساخت‌ها، هزینه حمل کالا را کاهش دهد و در نتیجه فشار بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داخلی کمتر شود. این امر همچنین مزیت رقابتی برای کالاهای ایرانی در بازارهای خارجی ایجاد می‌کند.

صنعت هوایی ایران نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارد و توجه به آن می‌تواند مزایای متعددی به همراه داشته باشد. توسعه ناوگان هوایی و بهبود زیرساخت‌های فرودگاهی، امکان جابه‌جایی سریع‌تر مسافران و کالاها را فراهم می‌کند و موجب افزایش ارتباطات داخلی و بین‌المللی می‌شود. این امر به تسهیل تجارت، گردشگری و تبادلات فرهنگی کمک می‌کند و نقش موثری در رشد اقتصادی کشور دارد.

شکاف عمیق میان دستمزد کارگران و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، نه‌تنها سفره کارگران را کوچک کرده، بلکه انگیزه ماندن در مشاغل رسمی را از آن‌ها گرفته است. فعالان کارگری هشدار می‌دهند که بدون بازنگری پویا در دستمزدها، اقتصاد ایران با کاهش بهره‌وری، گسترش اقتصاد زیرزمینی و افزایش آسیب‌های اجتماعی مواجه خواهد شد.

در حالی که تورم و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، سفره کارگران را هر روز کوچک‌تر می‌کند، یک فعال کارگری با انتقاد از ناکافی بودن دستمزدهای فعلی، خواستار بازنگری چندباره مزد در طول سال شد. او تأکید دارد که تنها با در نظر گرفتن هزینه‌های واقعی سبد معیشت می‌توان به کارگران امیدی برای زندگی آبرومندانه داد.

در حالی که رهبر انقلاب بر لزوم غلبه فضای کار و امید بر شرایط «نه جنگ، نه صلح» تأکید دارند، ایران با گسترش روابط تجاری با چین، در مسیر کسب سهمی بزرگ‌تر از بازار جهانی گام برمی‌دارد. از تکمیل کریدورهای اقتصادی تا تقویت معیشت مردم، این همکاری می‌تواند آینده اقتصادی منطقه را دگرگون کند.

اقتصاد دریامحور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌های توسعه‌ای ایران، می‌تواند منبعی پایدار برای رشد و پیشرفت کشور باشد. دسترسی گسترده ایران به آب‌های آزاد و موقعیت جغرافیایی استراتژیک آن در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر، زمینه‌ای فراهم کرده تا دولت بتواند از این ظرفیت برای رونق تجارت، افزایش صادرات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بهره‌برداری کند.

محمدرضا تاجیک، نماینده کارگران در شورای عالی کار، با انتقاد شدید از تأخیر در برگزاری جلسات این شورا، نسبت به فروپاشی معیشتی کارگران به دلیل کاهش قدرت خرید و گرانی‌های افسارگسیخته هشدار داد. او با استناد به تأکیدات رهبر انقلاب بر اولویت معیشت مردم، خواستار برگزاری فوری جلسات شورای عالی کار برای به‌روزرسانی دستمزد متناسب با تورم و هزینه‌های زندگی شد.

دولت چهاردهم، در راستای منویات رهبر انقلاب برای اولویت‌بخشی به معیشت مردم، ستادی متشکل از وزرای کلیدی و روسای سازمان‌های اقتصادی تشکیل داده تا ظرف دو هفته آینده، سازوکارهای لازم برای تثبیت قیمت کالاهای اساسی و تقویت ذخایر راهبردی تدوین شود. این اقدام با هدف کاهش فشارهای معیشتی و مقابله با گران‌فروشی و احتکار، در جلسه ستاد تنظیم بازار به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور اعلام شد.

صدور مجوز بهره‌برداری از فضاهای شهری در «ساعات پایانی شب تا بامداد» برای شهروندان، سه دستاورد مهم اقتصادی و اجتماعی به همراه داشته است. شکل‌گیری نسل جدیدی از «زندگی شبانه» در شهرهای ۲۴ساعته، فراتر از صرف گردش و تفریح، تجربه‌های تازه‌ای را ایجاد کرده است. به همین دلیل، شمار شهرهای «شب‌زنده» در سطح جهان به‌طور پیوسته در حال افزایش است.

در سال‌های اخیر، ایران تلاش کرده است تا با تکیه بر همکاری‌های راهبردی با کشورهای همسو و متحد، روند توسعه زیرساخت‌های ملی خود را شتاب ببخشد. این قراردادها نه تنها در حوزه انرژی و حمل‌ونقل، بلکه در بخش‌های کلیدی همچون فناوری اطلاعات، مسکن، و صنایع مادر نیز گسترش یافته‌اند. چنین همکاری‌هایی امکان انتقال دانش فنی و بهره‌گیری از تجربه‌های موفق بین‌المللی را برای تهران فراهم می‌آورد و در نهایت موجب ارتقای کیفیت پروژه‌های داخلی می‌شود.

کسب‌وکارهای خرد به‌عنوان ستون‌های اقتصاد محلی، نقش بی‌بدیلی در ایجاد اشتغال و کاهش وابستگی به واردات ایفا می‌کنند، اما چالش‌هایی مانند کمبود منابع مالی و ضعف در بازاریابی همچنان مانع شکوفایی این بخش است. صندوق کارآفرینی امید با رشد ۱۰۴ درصدی پرداخت تسهیلات در سال ۱۴۰۴، گام‌های مؤثری برای حمایت از این مشاغل برداشته است.

ایران با پروژه اتصال مستقیم گازی به روسیه و هند، در آستانه خلق یک ظرفیت اقتصادی و ژئوپلیتیک بی‌سابقه قرار دارد؛ ابتکاری که نه تنها به توسعه اقتصادی کشور کمک می‌کند، بلکه پاسخی راهبردی به فشارها و دخالت‌های آمریکا در منطقه است. این خط گازی می‌تواند ایران را به پلی حیاتی در قلب آسیا تبدیل کند و نقش ژئوپلیتیک آن را از یک کشور استراتژیک به یک بازیگر ژئواکونومیک و امنیت‌ساز ارتقا دهد.

مناطق آزاد در بسیاری از کشورها به عنوان سکوی پرتاب اقتصادی عمل کرده‌اند. این مناطق با حذف یا کاهش محدودیت‌های گمرکی و مالیاتی، بستری را فراهم می‌کنند که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بتوانند بدون مانع‌تراشی‌های رایج به فعالیت بپردازند. چنین فضایی نه تنها جریان سرمایه را روان‌تر می‌کند بلکه امکان خلق فرصت‌های شغلی گسترده و جذب فناوری‌های نو را نیز به دنبال دارد.

حضور اتباع افغانستانی در بازار کار ایران که از چهار دهه پیش آغاز شده، امروز به نقطه‌ای رسیده است که بیش از ۲.۷ میلیون نفر از آنان در بخش‌های مختلف صنعت، خدمات و کشاورزی مشغول به کارند؛ حضوری که هم فرصت‌هایی چون تأمین نیروی کار ارزان برای کارفرمایان ایجاد کرده و هم چالش‌هایی همچون رقابت فشرده با کارگران ایرانی و فشار بر دستمزدها را به همراه آورده است.

اعتراض‌های مکرر رئیس مجلس به عدم اجرای کالابرگ الکترونیکی، بار دیگر فاصله بین فلسفه اولیه این طرح و مدل فعلی دولت را روشن کرد؛ هدفی که تثبیت قیمت حداقل ۱۰ قلم کالای اساسی و تضمین امنیت غذایی اقشار کم‌درآمد بود، اما امروز به پرداخت یارانه نقدی و اعتباری تبدیل شده است که کارشناسان آن را «یارانه مضاعف بدون اثر واقعی» می‌نامند. قالیباف تأکید کرده است تنها اجرای کامل فلسفه اولیه کالابرگ، توان خرید مردم را در برابر تورم حفظ می‌کند و مدل فعلی دولت، این هدف را محقق نمی‌کند.