ترانزیت ریلی یکی از ارکان حیاتی توسعه اقتصادی است، زیرا امکان جابه‌جایی حجم بالای کالاها با هزینه کمتر نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای را فراهم می‌کند. دولت ایران با توجه به حجم واردات و صادرات، می‌تواند از طریق سرمایه‌گذاری در خطوط ریلی و بهبود زیرساخت‌ها، هزینه حمل کالا را کاهش دهد و در نتیجه فشار بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داخلی کمتر شود. این امر همچنین مزیت رقابتی برای کالاهای ایرانی در بازارهای خارجی ایجاد می‌کند.

حمل و نقل ریلی یکی از ستون‌های حیاتی زیرساخت اقتصادی هر کشور است و نقش بسزایی در انتقال کالاهای اساسی، کاهش هزینه‌های لجستیکی و تضمین امنیت غذایی دارد. توجه به ترانزیت ریلی، به‌ویژه برای کالاهای حساس و پرمصرف، می‌تواند به کاهش فشار بر جاده‌ها و بهبود توزیع اقلام ضروری در سراسر کشور کمک کند.

توسعه همکاری‌های عمرانی با کشورهای متحد و استراتژیک همچون روسیه و چین، می‌تواند تحولی اساسی در حوزه حمل‌ونقل ریلی و ترانزیتی ایران ایجاد کند. ایران با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود در قلب کریدورهای بین‌المللی، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان برای بهبود و تکمیل زیرساخت‌های ریلی است. توافقات مشترک با این کشورها، فرصت مناسبی برای جذب سرمایه، فناوری و تجربه فراهم می‌کند.

توافقات ایران با کشورهایی که دارای اقتصاد بزرگ و فناوری پیشرفته هستند، می‌تواند تحول عظیمی در بخش حمل‌ونقل ریلی ایجاد کند. این همکاری‌ها امکان دسترسی به فناوری‌های نوین در حوزه طراحی واگن‌ها، لوکوموتیوها و سیستم‌های مدیریت حمل‌ونقل را فراهم می‌کند، که نتیجه آن افزایش ایمنی، سرعت و ظرفیت جابجایی بار و مسافر خواهد بود. با به‌کارگیری فناوری‌های مدرن، ایران قادر خواهد بود شبکه ریلی خود را به استانداردهای بین‌المللی نزدیک کند و هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهد.

ایجاد و تقویت ارتباطات حمل‌ونقلی با کشورهای همسایه، برای ایران از اهمیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بالایی برخوردار است. این ارتباطات می‌تواند به افزایش تجارت منطقه‌ای کمک کرده و هزینه‌های حمل‌ونقل کالا را کاهش دهد، به‌طوری که کالاها سریع‌تر و با صرفه‌تر به بازارهای هدف برسند. کاهش هزینه‌ها و زمان حمل‌ونقل، رقابت‌پذیری کالاهای ایرانی را در سطح منطقه افزایش می‌دهد و فرصت‌های صادراتی بیشتری ایجاد می‌کند.

با وجود امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد در دولت‌های مختلف، پروژه احداث خط ریلی کوتاه شلمچه–بصره پس از گذشت چند دهه همچنان به نتیجه نرسیده است.

دولت به‌عنوان سیاست‌گذار اصلی حوزه حمل‌ونقل، نقشی کلیدی در بهبود شرایط سفرهای ریلی و ارتقای سطح رفاه مسافران بر عهده دارد. برنامه‌ریزی برای توسعه خطوط ریلی، نوسازی واگن‌ها و افزایش خدمات رفاهی در ایستگاه‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند تجربه سفر را برای مردم مطلوب‌تر سازد. توجه به استانداردهای بین‌المللی در این بخش نیز موجب ارتقای کیفیت خدمات و افزایش اعتماد عمومی خواهد شد.

همکاری‌های ریلی ایران با کشورهای همسایه به عنوان یکی از راهبردهای مهم توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، نقش کلیدی در تقویت روابط اقتصادی و تجاری ایفا می‌کند. اتصال خطوط ریلی میان ایران و کشورهای پیرامون، امکان جابه‌جایی سریع‌تر و ارزان‌تر کالاها را فراهم کرده و موانع ناشی از محدودیت‌های جاده‌ای را کاهش می‌دهد. این امر نه تنها ظرفیت صادرات و واردات را افزایش می‌دهد، بلکه فرصت‌های تازه‌ای برای حضور ایران در بازارهای جدید ایجاد می‌کند.

گسترش همکاری‌های حمل‌ونقل ریلی با کشورهای همسایه، برای ایران مزیت‌های اقتصادی، تجاری و ژئوپلیتیکی چشمگیری به همراه دارد. ایران با قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی ممتاز میان آسیای مرکزی، قفقاز، خلیج فارس و شبه‌قاره هند، می‌تواند از مسیرهای ریلی به‌عنوان پل ارتباطی شرق و غرب بهره ببرد. اتصال شبکه ریلی کشور به خطوط بین‌المللی همسایگان، ظرفیت عبور کالا و مسافر را چندین برابر می‌کند و به جایگاه ایران به‌عنوان یک کریدور ترانزیتی کلیدی، استحکام بیشتری می‌بخشد.

همکاری ایران با کشورهای همسایه در زمینه حمل و نقل ریلی اهمیت ویژه‌ای دارد، چرا که می‌تواند تجارت منطقه‌ای را تسهیل کند، هزینه‌های حمل و نقل را کاهش دهد، زیرساخت‌های حمل و نقل را توسعه دهد و امنیت و پایداری آن را افزایش بخشد. همچنین، این همکاری‌ها به کاهش آلودگی محیط زیست کمک کرده و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران را در منطقه تقویت می‌کنند. به علاوه، ایجاد شبکه‌های ریلی هماهنگ و جذب سرمایه‌گذاری‌های مشترک از دیگر دستاوردهای مهم این تعاملات است.

رئیس کمیسیون عمران مجلس با انتقاد از نحوه مدیریت منابع کشور، بر ضرورت هدف‌گذاری درست برای توسعه زیرساخت‌های حیاتی مانند شبکه ریلی تأکید کرد.

ایران در سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای برای توسعه همکاری‌های حمل‌ونقل ریلی با کشورهای همسایه انجام داده و این همکاری‌ها به دلایل اقتصادی، ترانزیتی و ژئوپلیتیکی از اهمیت بالایی برخوردارند.

همکاری‌های ایران با کشورهای متحد در حوزه حمل‌ونقل ریلی، از جنبه‌های گوناگون دارای اهمیت راهبردی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی است. در شرایطی که توسعه زیرساخت‌های ریلی به یکی از اولویت‌های کشورهای منطقه تبدیل شده، ایران با موقعیت ژئواستراتژیک خاص خود، می‌تواند به حلقه‌ای حیاتی در زنجیره حمل‌ونقل بین‌المللی تبدیل شود.

ایران و عراق در چند سال اخیر همکاری قابل‌توجهی در حوزه حمل‌ونقل ریلی داشته‌اند که مهم‌ترین آن پروژه‌ی راه‌آهن شلمچه–بصره است. این پروژه با هدف تسهیل جابجایی مسافری—به‌ویژه زائران اربعین—و کالا بین دو کشور طراحی شده و نقش اساسی در توسعه ترانزیتی و دیپلماسی منطقه‌ای ایفا می‌کند

در شرایط پرتنش فعلی که ایران با تهدیدهای امنیتی و فشارهای سیاسی از سوی رژیم صهیونیستی و متحدان غربی آن روبه‌روست، برقراری و تقویت روابط با کشورهای دوست و همسو اهمیتی راهبردی و حیاتی دارد. در چنین فضایی، کشورهایی که مواضعی مستقل از غرب دارند و درک مشترکی از فشارها و تهدیدات بین‌المللی علیه ایران دارند، می‌توانند شریکانی قابل اتکا در حوزه‌های کلیدی همچون حمل‌ونقل ریلی، انرژی، تجارت و امنیت منطقه‌ای باشند. ایجاد اعتماد متقابل، همکاری‌های چندجانبه، و سرمایه‌گذاری مشترک در پروژه‌های زیربنایی مانند کریدورهای ترانزیتی، نه تنها ظرفیت اقتصادی کشور را ارتقا می‌دهد، بلکه به‌عنوان سپری در برابر تحریم‌ها و تهدیدهای ژئوپلیتیکی عمل می‌کند.

مدیر اجرایی کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان گفت: نخستین واگن‌های باری اروپایی حامل محموله‌های سازمان ملل متحد(سازمان جهانی غذا)، از مسیر ایران وارد خاک افغانستان شدند.

همکاری ایران با کشورهای بزرگ در حوزه ترانزیت ریلی، به‌ویژه با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خاص کشور در کریدورهای بین‌المللی، از اهمیت راهبردی بسیار بالایی برخوردار است. ایران در قلب مسیرهایی قرار دارد که شرق را به غرب و شمال را به جنوب متصل می‌کند و همین موقعیت می‌تواند آن را به یک پل ارتباطی حیاتی در شبکه حمل‌ونقل جهانی تبدیل کند. توسعه زیرساخت‌های ریلی، هماهنگی‌های گمرکی، تسهیل مقررات و انعقاد توافق‌نامه‌های چندجانبه با قدرت‌های اقتصادی منطقه‌ای و جهانی، می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران اصلی ترانزیت کالا در سطح اوراسیا تبدیل کند.

ایران می‌تواند به یکی از شاهراه‌های اصلی ترانزیت کالا در مسیر «طرح کمربند و راه» چین تبدیل شود. اتصال ریلی مستقیم به چین باعث می‌شود کالاهای چینی با عبور از ایران به ترکیه، اروپا، خاورمیانه و حتی آفریقا برسند. عبور این حجم از بار از خاک ایران، درآمدهای ترانزیتی پایداری ایجاد می‌کند.

خطوط ریلی بین‌المللی، به‌ویژه برای کشوری چون ایران که در چهارراه ژئوپلیتیکی و ترانزیتی منطقه واقع شده، نه‌تنها یک ابزار حمل‌ونقل، بلکه ابزاری استراتژیک برای توسعه اقتصادی، گسترش نفوذ منطقه‌ای و کاهش وابستگی به مسیرهای ناپایدار دیگر است. اهمیت توسعه خطوط ریلی در چند محور اصلی قابل بررسی است.

ضرورت توجه به حمل‌ونقل ریلی برای زائران اربعین، از چند جهت اهمیت حیاتی دارد. هر سال با نزدیک شدن به ایام اربعین، موج عظیمی از مشتاقان زیارت حرم امام حسین (ع) از سراسر ایران به سمت مرزهای غربی کشور روانه می‌شوند. این حجم بالای تردد، نیازمند یک شبکه حمل‌ونقل قوی، ایمن، ارزان و مستمر است؛ ویژگی‌هایی که حمل‌ونقل ریلی به‌طور طبیعی در اختیار دارد.