بر اساس تازهترین رتبهبندیهای جهانی که ارزش منابع طبیعی کشورها را مورد سنجش قرار دادهاند، جمهوری اسلامی ایران موفق شده است جایگاه هفتم را در میان کشورهای ثروتمند از نظر منابع طبیعی از آن خود کند. ارزش تقریبی این ذخایر عظیم طبیعی در ایران حدود ۲۷ تریلیون دلار برآورد شده است. با این حال، در مقایسه سرانه، این ثروت بین جمعیت کنونی کشور که نزدیک به ۹۰ میلیون نفر است تقسیم شده و ثروت سرانه هر ایرانی حدود ۲۹۲ هزار دلار محاسبه میشود؛ رقمی که نشاندهنده پتانسیل عظیمی است که نیازمند مدیریت هوشمندانه برای تبدیل شدن به رشد اقتصادی پایدار است.
در صدر این جدول ارزشمند، عربستان سعودی قرار دارد که به لطف ذخایر عظیم نفت و گاز و از سوی دیگر، جمعیت نسبتاً کمتر خود، ثروت سرانهای نزدیک به یک میلیون دلار برای هر شهروند محاسبه کرده است. این مقایسه روشن میسازد که با وجود قرارگیری ایران در جایگاه هفتم جهانی از نظر کل منابع (شامل نفت، گاز، مواد معدنی، زمینهای کشاورزی و آب)، هنوز شکاف قابل توجهی در بخش تبدیل منابع بالقوه به ثروت بالفعل وجود دارد. این وضعیت بر اهمیت حیاتی اجرای طرحهای توسعهای متمرکز بر افزایش ارزش افزوده منابع تأکید میکند.
ایران از تنوع گستردهای از منابع معدنی، از جمله ذخایر قابل توجه مس، آهن، طلا و فلزات استراتژیک برخوردار است که پتانسیل ایجاد صنایع تبدیلی و صادراتی پرشتابی را فراهم میسازد. علاوه بر مواد معدنی، منابع عظیم نفت و گاز، ظرفیتهای بخش کشاورزی با وجود چالشهای آبی، و ذخایر معدنی غیرفلزی، همگی سهمی در این رقم ۲۷ تریلیون دلاری دارند. کارشناسان اقتصادی معتقدند که بزرگترین چالش ایران نه در کمیت منابع، بلکه در فرآیند اکتشاف، استخراج بهینه، و زنجیره ارزش است.
برای جهش در این رتبهبندی سرانه و افزایش رفاه عمومی، کشور باید استراتژی تبدیل منابع خام به محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا را به طور جدی دنبال کند. این امر مستلزم سرمایهگذاریهای کلان در تکنولوژیهای نوین فرآوری مواد معدنی، توسعه صنایع پتروشیمی پیشرفته، و بهرهبرداری پایدار از منابع آب است. در حقیقت، جایگاه هفتم جهانی در منابع، یک پایگاه قدرتمند برای مذاکرات اقتصادی و جذب سرمایهگذاری خارجی است، به شرطی که ثبات سیاستی و شفافیت در حوزه معادن و انرژی تضمین شود. با توجه به این پتانسیل عظیم، تبدیل این ثروت بالقوه به یک موتور رشد اقتصادی قوی، اصلیترین مأموریت اقتصادی دولتهای آینده خواهد بود تا فاصله سرانه با کشورهای پیشرو در این زمینه کاهش یابد.
