افشاگری هواشناسی ؛ ال‌نینو و بارش‌های سیل‌ آسا در ایران ؟

در روزهای اخیر، شایعاتی در شبکه‌های اجتماعی و محافل عمومی در ایران رواج یافته که ادعا می‌کند برخی کارشناسان هواشناسی از روئیت پدیده ال‌ نینو و دو قطبی مثبت Iod اقیانوس هند از اواخر زمستان طبق سرویس Cansips خبر داده‌اند که معنای آن وقوع بارش‌های سیل‌آسیا در آینده نزدیک در ایران خواهد بود.این شایعه، که ریشه در نگرانی‌های اقلیمی و خشکسالی‌های اخیر ایران دارد، می‌تواند امیدبخش به نظر برسد، اما بررسی داده‌های دقیق هواشناسی جهانی و محلی نشان می‌دهد که این ادعا فاقد پایه علمی است. در این مطلب، بر اساس گزارش‌های معتبر سازمان‌های بین‌المللی و پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی ایران، به تحلیل این موضوع می‌پردازیم.

ال‌نینو چیست؟

 ال‌نینو بخشی از نوسانات اقیانوسی-جوی ENSO (ال‌نینو-جنوبی نوسان) است که با گرم شدن غیرعادی سطح آب‌های اقیانوس آرام مرکزی و شرقی همراه است. این پدیده معمولاً بارش‌های شدید در بخش‌هایی از آسیا و خاورمیانه، از جمله ایران، به همراه دارد، در حالی که لانینا (فاز مخالف) اغلب با خشکی و بارش کمتر مرتبط است.

در حال حاضر نوسانات اقیانوسی-جوی ENSO در چه وضعیتی است؟

طبق گزارش اخیر مرکز پیش‌بینی آب و هوا (CPC) وابسته به NOAA، در نوامبر ۲۰۲۵، شرایط لانینا برقرار است. شاخص نیو ۳.۴ (Niño 3.4) که معیار اصلی ENSO است، به -۰.۵ درجه سلسیوس رسیده و دمای سطح دریا در بخش‌های مرکزی و شرقی اقیانوس آرام پایین‌تر از حد نرمال است.

پیش‌بینی‌های مدل‌های چندگانه نشان می‌دهد لانینا ضعیف تا پایان زمستان ۲۰۲۵-۲۰۲۶ (دسامبر تا فوریه) ادامه خواهد یافت. احتمال وقوع ال‌نینو در این دوره صفر تا یک درصد است و تنها از بهار ۲۰۲۶ به بعد، احتمال آن به تدریج افزایش می‌یابد (تا ۳۰ درصد در تابستان). گزارش‌های دیگر، مانند پیش‌بینی WMO، نیز بر بازگشت احتمالی لانینا در اکتبر-دسامبر ۲۰۲۵ با احتمال ۶۰ درصد تأکید دارند و شانس ال‌نینو را ناچیز توصیف می‌کنند.

این وضعیت چه تاثیری بر ایران  دارد؟

ال‌نینو در گذشته (مانند سال‌های ۲۰۲۳-۲۰۲۴) با افزایش بارش‌های رگباری و سیل‌آسا در ایران همراه بوده، اما لانینا برعکس عمل می‌کند. بر اساس پیش‌بینی‌های فصلی، برای زمستان ۲۰۲۵-۲۰۲۶، احتمال بارش بالای نرمال در خاورمیانه و ایران پایین است و روند کلی به سمت خشکی تمایل دارد. سایت mkweather نیز در outlook زمستانی آسیا، ایران و شبه‌جزیره عربستان را خشک‌تر از متوسط توصیف کرده، با بارش‌های نزدیک به نرمال یا کمتر در شمال خاورمیانه.

سازمان هواشناسی ایران در گزارش‌های اخیر، برای پاییز و زمستان ۱۴۰۴-۱۴۰۵، بارش‌های متوسط تا کمتر از متوسط را در اکثر مناطق پیش‌بینی کرده، با تمرکز بر افزایش دما و کاهش برف در ارتفاعات. برای مثال، در تهران، میانگین بارش ژانویه حدود ۳۷ میلی‌متر با ۱۰ روز بارانی است. در جنوب و جنوب شرق، شرایط نرمال یا کمی بالاتر پیش‌بینی شده، اما نه به حدی که به سیل منجر شود.

جستجو در شبکه‌های اجتماعی  نیز نشان می‌دهد شایعات اخیر عمدتاً بر پایه پست‌های قدیمی (از ۲۰۲۳) استوار است، زمانی که ال‌نینو فعال بود و بارش‌های شدیدی مانند ۲۶۵ میلی‌متری در آستارا ثبت شد. 

در نتیجه، این شایعه نادرست است. ایران در حال حاضر تحت تأثیر لانینا قرار دارد که نه تنها ال‌نینو نیست، بلکه می‌تواند خشکسالی را تشدید کند. پیش‌بینی‌ها نیز حاکی از زمستانی با بارش‌های متوسط و بدون سیل‌ است.