عراق پای توافق عظیم میلیاردی با ایران نشست

جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، در گفت‌وگویی به بررسی ظرفیت‌های اقتصادی میان دو کشور، موانع موجود و چشم‌انداز آینده روابط تجاری پرداخت.

وی با اشاره به آمارهای سال ۱۴۰۳ گفت: «حجم مبادلات تجاری ایران و عراق طی این سال به حدود ۱۲ میلیارد دلار رسیده است که از این میزان، ۷۵۴ میلیون دلار مربوط به واردات ایران از عراق می‌شود.» به گفته او، این عدد نسبت به میانگین سال‌های گذشته رشد قابل‌توجهی دارد و نشان از روندی مثبت در روابط تجاری میان دو کشور دارد.

سنجابی شیرازی یادآور شد که در یک دهه گذشته، به‌جز سال ۱۴۰۱ که به دلیل واردات گسترده نهاده‌های دامی از محل اعتبارات بانک TBI عراق واردات ایران از این کشور به حدود یک میلیارد دلار رسید، میانگین سالانه واردات ایران از عراق کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار بوده است. بنابراین، رقم ۷۵۴ میلیون دلاری واردات در سال ۱۴۰۳ اگرچه پیشرفتی قابل‌توجه محسوب می‌شود، اما هنوز با اهداف و چشم‌اندازهای تعیین‌شده فاصله دارد.

دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق پیش‌بینی کرد که تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۴ حداقل ۲۰ درصد رشد کند و تراز تجاری به ۱۳ میلیارد دلار برسد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال ۱۴۰۵، تراز تجاری دو کشور به ۱۵ میلیارد دلار برسد. این رشد قرار است از طریق افزایش صادرات، تثبیت بازار و رشد واردات از عراق محقق شود.

عراق؛ دومین شریک تجاری ایران

سنجابی شیرازی با اشاره به جایگاه ویژه عراق در تجارت خارجی ایران، اظهار داشت: «عراق در سال‌های اخیر همواره جزو سه شریک برتر تجاری ایران بوده و اکنون دومین مقصد صادراتی و دومین شریک تجاری ماست. ایران نیز چهارمین شریک تجاری عراق محسوب می‌شود.»

وی افزود: «بازار عراق برای کالاهای ایرانی به مرحله اشباع نزدیک شده و جهش صادراتی چشمگیری در این بازار انتظار نمی‌رود. با این حال، رشد ۲۰ درصدی تجارت دوجانبه در سال آینده قابل تحقق است.» به گفته او، کالاهای صادراتی ایران به عراق عمدتاً محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا هستند که در مقایسه با صادرات مواد اولیه و میعانات گازی به کشورهایی مثل چین و امارات، مزیت رقابتی ویژه‌ای دارند.

چالش‌های تجارت با عراق؛ از تحریم تا گمرک

سنجابی شیرازی چالش‌های تجارت با عراق را به دو دسته تقسیم کرد: چالش‌های عمومی صادرات ایران، مانند تحریم‌ها، مشکلات نقل‌وانتقال مالی و تعهدات ارزی، و چالش‌های خاص صادرات به عراق.

یکی از مشکلات اصلی، نبود حمل‌ونقل یکسره و ترانزیت مستقیم است. کالاها در مرز از کامیون‌های ایرانی به کامیون‌های عراقی منتقل می‌شوند که این امر هزینه‌ها را افزایش داده و کیفیت کالاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی افزود: «تجارت ما با عراق پایانه‌ای است و تعدد دستگاه‌های تصمیم‌گیر (بیش از ۲۲ دستگاه) مدیریت یکپارچه پایانه‌های مرزی را دشوار کرده است.»

رویکردهای متفاوت گمرکی در مرزها

چالش دیگر، تفاوت در نظام گمرکی و مدیریتی پایانه‌های مرزی است. سنجابی شیرازی توضیح داد: «گرچه تعدد مرزهای تجاری با عراق یک فرصت است، اما نبود نظام استاندارد مشترک بین گمرکات دو کشور و تأثیر مدیریت‌های منطقه‌ای و استانی در عراق، باعث شده که تجار در هر مرز با رویکردهای متفاوتی مواجه شوند.»

وی افزود: «عراق از نظر اقتصادی به دو بخش فدرال و اقلیم کردستان تقسیم می‌شود که هر کدام ضوابط متفاوتی دارند. کالاهای ایرانی که از مرزهای اقلیم کردستان وارد می‌شوند، یک بار در مرز ایران عوارض گمرکی پرداخت می‌کنند و بار دیگر در مسیر رسیدن به مقاصد نهایی مانند بغداد، باید تشریفات گمرکی را تکرار کنند. این موضوع تجارت را به سمت پیله‌وری سوق داده و مانع استفاده بهینه از ظرفیت‌های مرزی می‌شود.»

آینده تجارت ایران و عراق

با وجود چالش‌ها، سنجابی شیرازی معتقد است که با رفع موانع لجستیکی و گمرکی، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های بازار عراق بهره بیشتری ببرد. او تأکید کرد که افزایش همکاری‌های دوجانبه و ایجاد سازوکارهای مشترک گمرکی می‌تواند به تحقق هدف ۱۵ میلیارد دلاری تجارت دو کشور کمک کند.