در نشست رئیس‌کل بانک مرکزی با مجمع کارآفرینان کشور، فرزین با تأکید بر امنیت و دسترسی کامل ذخایر ارز و طلا، از برنامه‌های ویژه برای تسهیل تأمین مالی ارزی، حمایت از طرح‌های صادرات‌محور و حل مشکلات بانکی فعالان اقتصادی خبر داد.

عضو اتاق بازرگانی گفت: هدف غرب از فعال سازی مکانیسم ماشه ایران‌هراسی و فشار روانی برای افزایش نرخ ارز است.

سمیعی کارشناس اقتصادی گفت: ثبات دستوری در قیمت ارز همانند هر کالای دیگری سیاستی اشتباه و غیرواقع‌بینانه است. ممکن است در کوتاه‌مدت جواب دهد، اما در میان‌مدت و بلندمدت قطعاً شکست خواهد خورد. از سویی دیگر، سرمایه‌گذاری در ارز و طلا هیچ نفعی برای اقتصاد کشور ندارد. نگهداری ارز بیش از آنکه به سود مردم یا تولید ملی باشد، به سود بانک‌های مرکزی کشورهای صاحب آن ارز تمام می‌شود.

یک کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه تداوم سیاست ارز چندنرخی به منبع رانت، قاچاق معکوس و فرار سرمایه تبدیل شده است، گفت: شفافیت و ثبات تنها در گرو حرکت تدریجی به سمت تک‌نرخی شدن ارز و اجرای اصلاحات ساختاری است؛ مسیری که می‌تواند سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را تقویت کند و اقتصاد ایران را چرخه فعلی خارج سازد.

در آغاز هفته پایانی شهریور، قیمت دلار عقب‌نشینی قابل توجهی داشت و وارد کانال ۹۷ هزار تومانی شد. این در حالی است که اسکناس آمریکایی در هفته‌های گذشته تا سقف ۱۰۵ هزار تومان نیز پیش رفته بود. تحلیل‌گران بازار معتقدند عامل اصلی این کاهش، توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قاهره است که جو احتیاط و انتظار را در بازار تشدید کرده و دلار را به پایین‌ترین سطح سه هفته اخیر رسانده است.

یکی از فاکتورهای مهم، انتظارات روانی فعالان بازار است. وقتی مردم پیش‌بینی کنند دلار بیشتر گران خواهد شد، بازار آزاد تقاضا برای دلار را افزایش می‌دهد، ذخایر ارزی کاهش یافته و این خودش به فشاری برای بالا رفتن قیمت کمک می‌کند. حتی شایعه‌ها یا خبرهایی که نشان‌دهندهٔ سخت‌تر شدن واردات یا محدودیت‌های ارزی باشد، می‌توانند باعث موجی از تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت شوند.

بررسی صورت‌های مالی بانک‌ها نشان می‌دهد که در دوره ۱۴۰۱–۱۴۰۳، «سود تسعیر ارز» و «ارزش‌گذاری دارایی‌های ارزی» به یکی از منابع اصلی سود اسمی آن‌ها تبدیل شده است؛ سودی که با کوچک‌ترین تغییر در نرخ ارز، به‌سرعت می‌تواند از بین برود.

در حالی که اصل تک‌نرخی کردن ارز میان مسئولان اقتصادی مورد توافق قرار گرفته است، اختلاف نظرها درباره امکان اجرای آن در شرایط فعلی همچنان پابرجاست؛ موافقان بر ضرورت مقابله با رانت ارزی تأکید دارند و مخالفان نسبت به پیامدهای تورمی و فشار احتمالی بر کالاهای اساسی هشدار می‌دهند.

نوسانات قیمت دلار در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر تحولات سیاسی و امنیتی در منطقه و جهان قرار گرفته است. هرگونه تنش یا درگیری در نقاط حساس، به‌سرعت بر بازارهای مالی اثر می‌گذارد و باعث افزایش تقاضا برای ارزهای معتبر، به‌ویژه دلار، می‌شود. این مسئله نگرانی‌هایی را برای فعالان اقتصادی و مردم ایجاد کرده، چراکه تغییرات سریع نرخ ارز می‌تواند تعادل بازار داخلی را بر هم بزند.

بازار ارز در ایران طی ماه‌های اخیر با نوسانات شدیدی مواجه شده است، نوساناتی که نه تنها برای فعالان اقتصادی بلکه برای خانوارها نیز دغدغه‌ساز شده است. افزایش و کاهش ناگهانی نرخ دلار و دیگر ارزهای خارجی، تصمیم‌گیری در حوزه تجارت، سرمایه‌گذاری و حتی زندگی روزمره را با چالش مواجه کرده است.

بازار ارز همواره در معرض تأثیر مجموعه‌ای پیچیده از عوامل داخلی و خارجی قرار دارد؛ ترکیبی که گاه شرایط اقتصادی را از مسیر طبیعی خود خارج کرده و به ابزاری در میدان سیاست بدل می‌سازد. نمود این مسئله به‌ویژه در نرخ دلار به‌خوبی آشکار است، جایی که هر تحول سیاسی می‌تواند به سرعت مسیر این ارز را دستخوش تغییر کند. برزو حق‌شناس، کارشناس بازارهای مالی، در گفت‌وگو با ما توضیح می‌دهد: «به محض کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی، شاهد عقب‌نشینی سریع نرخ دلار هستیم.» او بر این باور است که ارزش واقعی دلار در محدوده ۹۴ تا ۹۵ هزار تومان قرار دارد و در صورت ایجاد شرایط مساعد، این ارز توانایی بازگشت و اصلاح تا همین سطح را خواهد داشت.

یک کارشناس اقتصادی معتقد است آنچه این روزها به رشد نرخ دلار دامن زده، بیش از هر موردی ریشه در انتظارات تورمی و فضای روانی ناشی از اخبار مربوط به مکانیسم ماشه دارد؛ بنابراین جهش نرخ ارز را نمی‌توان ناشی از کمبود عرضه یا تقاضای واقعی دانست بلکه باید آن را بازتابی از فضای هیجانی بازار و نگرانی‌های عمومی تلقی کرد.

نایب‌رئیس انجمن اقتصاد ایران گفت:‌ فعال‌شدن مکانیسم ماشه نیز که به‌تازگی مطرح شده است؛ اگرچه می‌تواند آثاری به‌همراه داشته باشد؛ اما نکته مهم این است که اثر روانی مکانیسم ماشه قطعاً بیش از عملکرد واقعی آن است.

دبیر کمیسیون اصل نود مجلس با بیان این که بانک مرکزی و دولت خود را برای مقابله با مکانیسم ماشه آماده کرده‌اند گفت: مکانیسم ماشه نه بر نرخ ارز اثری جدی دارد، نه بر صادرات و نه بر ذخایر ارزی کشور.

به تازگی در نشست شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی اختلاف نظر وزارت اقتصاد، سازمان توسعه تجارت و بانک مرکزی در مورد تک نرخی سازی ارز محرز شده است. بانک مرکزی معتقد است، عدم همگنی کالاهای وارداتی و صادراتی، اجازه تک‌نرخی شدن ارز را به ما نمی‌دهد.

رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و تاجیکستان با اشاره به اینکه فعال‌سازی مکانیسم ماشه اثرگذاری محدودی بر اقتصاد ایران دارد گفت: هرگونه گمانه‌ زنی درباره نرخ‌های غیرواقعی ارز، صرفاً برای کاسبی و ایجاد التهاب در جامعه است. اقتصاد ایران ظرفیت مشخصی دارد و نه توان دلار زیر ۹۰ هزار تومان را دارد و نه تحمل دلار بالای ۱۰۰ هزار تومان را؛ بنابراین هرگونه گمانه‌زنی درباره نرخ‌های غیرواقعی، صرفاً برای کاسبی و ایجاد التهاب در جامعه است.

در نشست اخیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، دولت و بانک مرکزی مکلف شدند با هدف تقویت تولید ملی و کاهش نوسانات ارزی، سیاست‌های لازم برای تک‌نرخی کردن ارز و اجرای نظام شناور مدیریت‌شده را تدوین و اجرا کنند.

بررسی دنیای اقتصاد نشان می‌دهد که نوسانات بازار ارز در بازه زمانی یک‌ماهه یعنی از هشتم مرداد ماه تا روز گذشته با رشد ۱۳.۳ درصدی همراه بوده، این در شرایطی است که میانگین قیمتی خودروهای داخلی، مونتاژی و وارداتی فقط ۰.۶ درصد رشد کرده است.

یک کارشناس بازار ارز گفت: در شرایط بحرانی کنونی، باید دو بازار ارز و طلا را همزمان رصد کرد. پیش‌بینی من برای هفته آینده این است که اگر مذاکرات به سمت و سوی مثبتی پیش برود، ممکن است قیمت دلار به حدود ۸۰ تومان یا حتی کمتر کاهش یابد. اما اگر روند مذاکرات به همین شکل که اکنون در جریان است ادامه یابد، پیش‌بینی می‌شود که قیمت دلار به مرز ۹۴ یا ۹۵ هزار تومان برسد.

طبق اعلام مدیر روابط عمومی بانک مرکزی، جمعا ۳۶۰ میلیارد دینار ارز اربعین به حدود ۲ میلیون متقاضی فروخته شد. زمان بازخرید مازاد ارز فروخته شده از زائران تا روز پنج‌شنبه ۳۰ مرداد است.