سال ۱۴۰۵، به گفته کارشناسان اقتصادی، سالی بسیار دشوار برای اقتصاد ایران خواهد بود؛ بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، ناترازی بودجه و انرژی و خشکسالی گسترده، شاخص‌های اقتصادی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان، پیش‌بینی می‌کند که اگر تحریم‌ها حل نشود و ناترازی‌ها اصلاح نشوند، تورم و رکود عمیق‌تر شده و فشارها بر تولید، تجارت و معیشت خانوارها افزایش پیدا خواهد کرد.

همزمان با روز جهانی شهرسازی، که شهرها و سیاستگذاران مهم‌ترین برنامه‌ها و سیاست‌های کلان حوزه شهرسازی و معماری را در جهت شهرهای بهتر مورد بررسی قرار می‌دهند، زندگی شهری در تهران به‌عنوان پایتخت کشور، با پایین‌ترین سطح کیفیت زندگی همراه است و هر بار با یکی از چالش‌ها و بحران‌های بزرگ و مهم مواجه است، روزی با آلودگی هوا، روز دیگر با چالش تغییر کاربری و اکنون با ابر بحرانی به‌نام آب. از این رو، در نشست خبری وزارت راه و شهرسازی با حضور غلامرضا کاظمیان، معاون شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی به سه سوال با محوریت بی انضباطی ساختمانی، بحران آب و اختلاف بر سر حریم پایتخت پاسخ داده شد.

تهران در آستانه یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی سال‌های اخیر قرار گرفته؛ افت ذخایر سدها، کاهش بارش‌ها و فرسودگی شبکه توزیع، پایتخت را با هشدار کمبود آب روبه‌رو کرده است. در حالی که کارشناسان از خطر ورود تهران به وضعیت «تنش شدید آبی» می‌گویند، دولت برای مدیریت مصرف و اصلاح زیرساخت‌ها تحت فشار است و تاکید می‌کند که تصمیمات سخت و فوری در راه است.

در شرایط کم‌بارشی بحرانی کشور و تقویت شایعات مردمی، مقام مسئول تأکید کرد که جابجایی ابرها نیازمند انرژی فراتر از توان فعلی بشر است؛ با این حال، به دلیل پیشرفت‌های علمی، تحقیق در این زمینه منتفی نیست و سازمان وظیفه تجهیز رصدخانه‌ها را دارد.

پاییز ۱۴۰۴ با کاهش بی‌سابقه بارش در ایران همراه بود؛ داده‌های هواشناسی نشان می‌دهد میزان بارندگی در بسیاری از مناطق کشور تا ۴۴ درصد کمتر از میانگین بلندمدت ثبت شده و برف نیز در برخی نقاط تا ۸۴ درصد کاهش یافته است. کارشناسان تأکید می‌کنند این وضعیت، پدیده‌ای طبیعی و منطقه‌ای است و هیچ شواهد علمی از «دزدیده شدن ابرها» یا دخالت انسانی در جریان بارش‌ها وجود ندارد.

توسعه عمودی بی‌ضابطه در تهران، اکنون به یک چالش جدی تبدیل شده است. ساختمان‌های بلندمرتبه بدون برنامه‌ریزی دقیق و بدون توجه به سرانه‌های خدماتی، در حال پر کردن فضای شهر هستند و زیرساخت‌ها برای پشتیبانی از جمعیت روزافزون آن، ناکافی به نظر می‌رسند. این روند، علاوه بر فشار مضاعف بر شبکه حمل‌ونقل، زمینه بروز مشکلات اجتماعی و محیط‌زیستی را نیز فراهم کرده است.

در بحبوحه خطر جیره‌بندی و تخلیه تهران، افشا شده است که عملیات بارورسازی ابرها با بودجه ۱۰ میلیارد تومانی و با استفاده ترکیبی از هواپیماهای روسی آنتونوف ۲۶ و یک فروند هواپیمای اختصاصی سپاه پاسداران، در حال انجام است تا بارش‌ها را ۵ تا ۲۰ درصد افزایش دهد؛ تلاشی که کارشناسان آن را تنها یک راهکار مکمل می‌دانند.

اظهارات غیرمنتظره رئیس‌جمهور درباره جیره‌بندی آب تهران از آذرماه و احتمال “تخلیه پایتخت”، جامعه را در بهت فرو برده است. در حالی که مقامات پیشین این سناریو را «شوخی بی‌معنا» می‌خوانند، بحران زیرساختی و اداری پایتخت، سایه سنگینی بر آینده ۱۳ میلیون نفر انداخته و اختلافات بر سر حریم تهران را به یک مسئله امنیتی بدل ساخته است.

کاهش شدید تولید برق‌آبی به دلیل خشکسالی، شبکه برق کشور را با ۱۵ هزار مگاوات ناترازی مواجه کرده و تنها توسعه سریع برق خورشیدی، مانع تکرار خاموشی‌های گسترده تابستانی خواهد بود.

انگلستان در آستانه یکی از شدیدترین خشکسالی‌های چند دهه اخیر قرار دارد؛ بحرانی که دولت و شرکت‌های آب‌رسانی را وادار کرده برای اقدامات اضطراری فراتر از ممنوعیت شلنگ آب آماده شوند. کاهش ذخایر مخازن، افت منابع زیرزمینی و پیش‌بینی زمستانی خشک، امنیت بلندمدت منابع آبی این کشور را به شدت شکننده کرده است.

بنا بر اعلام نظریه کارشناس ، شرایط اقلیمی ایران برای اجرای گسترده طرح بارورسازی ابر‌ها مناسب نیست .

بحران کم‌آبی در ایران وارد مرحله‌ای حساس شده و بسیاری از استان‌ها با کاهش شدید منابع آب زیرزمینی، افت بارش‌ها و خشک‌شدن رودخانه‌ها و سدها روبه‌رو هستند؛ کارشناسان هشدار می‌دهند اگر الگوی مصرف اصلاح نشود و مدیریت منابع آب با رویکردی فوری و علمی انجام نگیرد، بخش‌های مهم کشاورزی، سکونت‌گاه‌های روستایی و امنیت غذایی کشور در معرض تهدید جدی قرار می‌گیرند.

ششمین سال خشکسالی نفس تهران را بریده است! هشدار جدی مدیران آب به شهروندان: اگر مصرف ۱۰ درصد کاهش نیابد، احتمال اعمال محدودیت‌های شدید در تأمین آب پایتخت حتمی است.

استان تهران در نیمه دوم سال با مجموعه‌ای از چالش‌های هم‌زمان روبه‌رو می‌شود که ریشه آن‌ها در تراکم جمعیتی، فشار زیرساخت‌ها، تحولات اقتصادی و شرایط اقلیمی نهفته است. این استان به دلیل نقش پایتخت، هم بار سیاسی و اداری کشور را بر دوش دارد و هم مرکز بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی است. همین تمرکز جمعیت و کار، حساسیت این منطقه را در برابر کوچک‌ترین تغییرات افزایش می‌دهد.

تهران با پشت سر گذاشتن پنج دوره خشکسالی پیاپی و صفر شدن بارش‌ها در ۴۵ روز نخست سال آبی، در موقعیت بحرانی قرار دارد و تنها صرفه‌جویی ۱۰ درصدی و بارندگی‌ میتواند ناجی پایتخت باشد.

محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، هشدار داد ذخایر سدهای تأمین‌کننده آب پایتخت در پایین‌ترین سطح ۶۰ سال اخیر قرار گرفته و وضعیت منابع سطحی «قرمز و بسیار شکننده» است. او با اشاره به ششمین خشکسالی پیاپی و نبود حتی یک قطره بارندگی در ۴۵ روز نخست سال آبی جدید، تأکید کرد تنها با صرفه‌جویی ۱۰ درصدی بیشتر شهروندان و آغاز بارش‌ها می‌توان از ورود به بحران مطلق جلوگیری کرد.

در حالی که پاییز ۱۴۰۴ با کاهش بی‌سابقه بارش در ایران همراه شده و میزان بارندگی نسبت به میانگین ۲۱ ساله ۴۴ درصد کمتر و بارش برف تا ۸۴ درصد پایین‌تر از حد نرمال گزارش شده است، برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی بار دیگر از «ابردزدی ترکیه» سخن می‌گویند. اما بررسی داده‌های اقلیمی نشان می‌دهد کشورهای همسایه ایران نیز با بحران کم‌بارشی مواجه‌اند و ادعای «دزدیدن ابرها» هیچ پشتوانه علمی ندارد.

رئیس سازمان هواشناسی کشور با تأکید بر اینکه بارورسازی ابرها تنها می‌تواند در بهترین حالت حدود ۱۰ درصد بارش‌ها را افزایش دهد، هشدار داد این روش قادر به جبران خشکسالی‌های ممتد و بحران کمبود منابع آب زیرزمینی و سطحی در ایران نیست. او همچنین استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی را عامل اصلی فرونشست‌های گسترده در فلات ایران دانست و تأکید کرد ادامه این روند می‌تواند شرایط را بحرانی‌تر کند.

محمدرضا صباغیان، نماینده مجلس، با اشاره به رنج مردم از فشارهای معیشتی، وضعیت بحرانی کاهش بارندگی‌ها را به مثابه یک «بن‌بست» هشدار داد و به طور کنایه‌آمیزی از مسئولان خواست اگر قادر به حل مشکلات نیستند، حداقل صادقانه به مردم بگویند تا «دعای باران بخوانند».

کاهش ۱۰۰ درصدی بارندگی‌ها در آبان ۱۴۰۴، تهران را به دلیل رسیدن سدهای تأمین‌کننده به حداقل تاریخی، در آستانه یک بحران جدی و بی‌سابقه آبی قرار داده است. به منظور صیانت از منابع آبی ، ۹۳۵ حلقه چاه غیرمجاز در نیمه نخست سال جاری مسدود شد.