بازار مسکن ایران همواره در تقابل با تحولات بین‌المللی قرار داشته و ابزارهایی مانند تحریم‌های سازمان ملل یا مکانیسم ماشه اثرات عمیقی بر آن گذاشته‌اند. این محدودیت‌ها موجب کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش هزینه واردات مصالح ساختمانی و کندی پروژه‌های عمرانی شده و به‌طور مستقیم توان خرید و توان ساخت خانه را کاهش داده‌اند. حتی زمانی که تحریم‌ها به شکل رسمی اعمال نشده‌اند، تهدیدهای احتمالی کافی بوده تا بازار مسکن تحت فشار قرار گیرد.

کریدور شمال–جنوب یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای است که ایران را به عنوان حلقه اتصال میان روسیه، آسیای مرکزی، قفقاز و هند قرار می‌دهد. این مسیر نه‌تنها از نظر اقتصادی برای ایران حیاتی است، بلکه از منظر ژئوپلیتیکی نیز جایگاه کشور را در معادلات منطقه‌ای و جهانی ارتقا می‌دهد. با توسعه زیرساخت‌های ریلی، بندری و جاده‌ای در این کریدور، ایران می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی حمل‌ونقل کالا در اوراسیا تبدیل شود و سهم قابل توجهی از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد.

توجه به ظرفیت‌های داخلی برای مقابله با تحریم‌های بین‌المللی یک ضرورت راهبردی برای ایران است. تکیه صرف بر واردات و وابستگی به منابع خارجی، اقتصاد کشور را در برابر فشارهای بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌کند، در حالی که توسعه صنایع داخلی، بهره‌گیری از فناوری‌های بومی و ارتقای خودکفایی می‌تواند اقتصاد را مقاوم و پایدار کند.

بازار مسکن ایران در شرایطی بحرانی قرار دارد که می‌توان آن را «رکود تورمی» نامید؛ وضعیتی که در آن حجم معاملات به‌شدت کاهش یافته، اما قیمت‌ها همچنان روند افزایشی دارند. در شهریور ۱۴۰۴، تعداد فایل‌های فروش در تهران نسبت به ماه‌های گذشته حدود ۴۹ درصد کاهش یافته است که نشان‌دهنده کمبود شدید عرضه است. در عین حال، میانگین قیمت‌ها با افزایش ۲.۳۷ درصدی مواجه بوده‌اند که این افزایش در مناطق مختلف تهران متفاوت است. برای مثال، در مناطق شمالی و شرقی استان تهران، قیمت‌ها پس از جنگ ۱۲ روزه حدود ۸.۵ درصد کاهش یافته‌اند، اما در جنوب شرق و غرب استان تهران کاهش قیمت کمتری مشاهده می‌شود.

بازار موبایل در ایران همواره تحت تأثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی بوده، اما در سال‌های اخیر نگرانی‌ها به شکل جدی‌تر و ملموس‌تر شده است. محدودیت واردات باعث کاهش تنوع برندها و مدل‌ها، افزایش قیمت‌ها و طولانی شدن زمان عرضه محصولات جدید شده و مصرف‌کنندگان را در بلاتکلیفی قرار داده است. بسیاری از کاربران و فروشندگان نگرانند که این روند، نه‌تنها قیمت‌ها را بالا نگه دارد، بلکه دسترسی به گوشی‌های به‌روز و باکیفیت را نیز دشوار کند.

بازار مسکن همواره تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و تجربه نشان داده که وقایع شوک‌آور می‌توانند نوسانات شدیدی در قیمت‌ها ایجاد کنند. نمونه‌هایی مانند جنگ، بازگشت تحریم‌های بین‌المللی یا بحران‌های اقتصادی، معمولا باعث افزایش ناگهانی قیمت‌ها یا تغییر الگوی تقاضا می‌شوند و متقاضیان را با ابهام و نگرانی جدی مواجه می‌کنند.

تخصیص وام‌های معقول و متناسب با واقعیت بازار مسکن، از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های موفقیت طرح «نهضت ملی مسکن» است. در شرایطی که تورم ساخت‌وساز و قیمت زمین در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته، وام‌های فعلی پاسخگوی حتی نیمی از هزینه تأمین یک واحد معمولی نیستند. بسیاری از متقاضیان، به‌ویژه دهک‌های متوسط و پایین، با وجود ثبت‌نام و واجد شرایط بودن، به دلیل نبود منابع مالی کافی یا سنگینی اقساط، عملاً از ادامه مسیر بازمی‌مانند.

از منظر اقتصادی، چابهار به عنوان قطب ترانزیت و لجستیک ایران شناخته می‌شود. توسعه زیرساخت‌های بندری، سرمایه‌گذاری در تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری و اتصال به شبکه ریلی، ظرفیت این بندر را برای پذیرش کشتی‌های بزرگ و افزایش حجم تجارت خارجی به شدت ارتقا داده است. علاوه بر این، چابهار می‌تواند نقش مهمی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق مناطق پیرامونی ایفا کند.

تحریم‌ها در ایران تنها محدودیت خارجی ایجاد نمی‌کنند؛ آن‌ها فضای اقتصاد داخلی را نیز امنیتی و رانتی می‌کنند. در حالی که خانوارها و فعالان اقتصادی کوچک با چالش‌های شدید مالی و ارزی مواجه‌اند، برخی افراد و نهادهای شبه‌دولتی با روابط خاص و شرکت‌های صوری میلیاردها دلار از درآمد نفت را جابه‌جا می‌کنند و از محدودیت‌ها بهره می‌برند. بازگشت تحریم‌ها، برخلاف تصور، بیش از آنکه اقتصاد کلان را شوکه کند، فرصت‌های انحصاری و رانت را برای این گروه‌ها تشدید می‌کند و شکاف میان فعالان کوچک و ذی‌نفوذان اقتصادی را عمیق‌تر می‌سازد.

بازار مسکن در ایران این روزها در وضعیتی بحرانی و پرچالش قرار دارد. افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، کاهش توان خرید خانوارها و تورم افسارگسیخته باعث شده بسیاری از متقاضیان واقعی خانه‌دار شدن، از ورود به بازار منصرف شوند یا به انتظار طولانی‌مدت محکوم شوند. در شهرهای بزرگ به‌ویژه تهران، قیمت هر متر مربع مسکن به سطوحی رسیده که حتی وام‌های دولتی نیز سهم قابل توجهی در خرید خانه ندارند و اقشار متوسط و کم‌درآمد عملاً توان تأمین مسکن خود را از دست داده‌اند.

چین با خرید اخیر نفت ایران، بار دیگر نشان داد که سیاست‌های تحریمی آمریکا علیه تهران نمی‌تواند مانع جریان تجارت انرژی شود. این معامله نه تنها روابط اقتصادی دو کشور را مستحکم‌تر می‌کند، بلکه اثربخشی تحریم‌ها را به چالش کشیده و پیامی روشن به سایر خریداران نفت ایران ارسال می‌کند.

در حالی که آمریکا بار دیگر از توقف صادرات نفت ایران سخن می‌گوید، هند با اطلاع از فعال شدن مکانیسم اسنپ‌بک، پیشنهاد خرید حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت در سال از ایران را مطرح کرده است؛ اقدامی که می‌تواند معادلات بازار جهانی انرژی را دگرگون کند.

توجه به نیازهای اساسی اقشار کم‌درآمد جامعه، از مهم‌ترین وظایف هر دولت است. این گروه از شهروندان، به دلیل محدودیت منابع مالی، بیش از سایرین در برابر نوسانات اقتصادی، افزایش قیمت کالاها و خدمات و بحران‌های اجتماعی آسیب‌پذیر هستند. عدم تأمین حداقل نیازهای این اقشار می‌تواند پیامدهایی گسترده و بلندمدت برای اقتصاد و ثبات اجتماعی به دنبال داشته باشد.

بازار مسکن تهران همچنان در سطوح قیمتی بالایی قرار دارد و حتی برای یک واحد ۵۰ متری معمولی، قیمت به حدود ۴ میلیارد تومان می‌رسد. این امر نشان می‌دهد که حتی با وجود تسهیلات دولتی، بخش عمده قیمت مسکن همچنان باید توسط خریدار تأمین شود و قدرت خرید خانوارها برای ورود به این بازار محدود باقی مانده است. روند افزایشی قیمت‌ها، به ویژه در مناطق پرتقاضا، فاصله زیادی بین ارزش واقعی خانه و توان مالی متقاضیان ایجاد کرده است.

بحران مسکن در تهران دیگر همان چهره سابق را ندارد. اگر در سال‌های پایانی دهه ۹۰ نگرانی اصلی زوج‌های جوان و خانوارهای مستأجر این بود که چگونه بتوانند با پس‌انداز تدریجی، گامی به‌سوی خانه‌دار شدن بردارند، امروز ماهیت مشکل کاملاً تغییر کرده است. اکنون دغدغه بسیاری از مستأجران دیگر خرید نیست، بلکه یافتن راهی فوری برای تأمین هزینه‌های سرسام‌آور اجاره‌خانه است.

بلاتکلیفی طولانی‌مدت در پروژه‌های نهضت ملی مسکن، موجی از نارضایتی و خشم را میان متقاضیان برانگیخته است. بسیاری از افرادی که سال‌ها پیش در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند، امروز نه تنها خانه‌ای تحویل نگرفته‌اند، بلکه حتی از زمان دقیق تکمیل پروژه‌ها نیز اطلاعی ندارند. وعده‌های مکرر و تاریخ‌های تحویل غیرواقعی باعث شده اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی این طرح کاهش یابد و امید خانه‌دار شدن در دل بسیاری رنگ ببازد.

عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به فعال شدن مکانیسم ماشه، از دولت و سازمان برنامه و بودجه خواست تا ترمیم حقوق کارگران و کارمندان را در اولویت قرار دهند. علیرضا نثاری تأکید کرد که کنترل تورم و مدیریت بازار، کلید کاهش فشار اقتصادی بر مردم است و بانک مرکزی باید با مدیریت صحیح تسهیلات، رضایت عمومی را تقویت کند.

ایران در موقعیتی قرار دارد که شرایط ژئوپلیتیکی و اقتصادی منطقه‌ای و جهانی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. در چنین فضایی، توجه به همکاری‌های راهبردی در حوزه حمل‌ونقل با همسایگان، برای دولت ایران نه یک انتخاب بلکه ضرورتی اساسی محسوب می‌شود. موقعیت جغرافیایی کشور و جایگاه آن در قلب منطقه، ظرفیت‌های فراوانی برای تبدیل ایران به شاهراه تجاری و ترانزیتی ایجاد کرده است. اگر این ظرفیت‌ها به کمک توافقات منطقه‌ای فعال شوند، می‌توانند به برگ برنده‌ای برای ایران در عرصه بین‌الملل بدل گردند.

رئیس اتاق مشترک ایران و چین با تأکید بر نبود تحریم‌های مستقیم شورای امنیت بر تجارت خارجی ایران، از ضرورت تقویت دیپلماسی اقتصادی و رفع موانع داخلی برای جهش صادرات غیرنفتی سخن گفت. مجیدرضا حریری معتقد است با تمرکز بر روابط دوجانبه و تنوع بازارهای هدف، ایران می‌تواند حجم تجارت خارجی خود را به طور قابل توجهی افزایش دهد.

قفل‌شدگی بازار مسکن در ایران به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی سال‌های اخیر تبدیل شده است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که هم عرضه و هم تقاضا عملاً از حرکت باز می‌ایستند؛ فروشندگان حاضر به کاهش قیمت‌ها نیستند و خریداران نیز توان یا تمایل ورود به بازار را از دست داده‌اند. نتیجه چنین وضعیتی، رکود سنگین و نبود معاملات واقعی در بسیاری از مناطق شهری است.