در سالهای اخیر، شکاف فزاینده میان تورم اقلام خوراکی و نرخ تورم کلی، سفرههای کارگران ایرانی را کوچکتر کرده و معیشت آنها را به خطر انداخته است. جهش ناگهانی قیمت حبوبات، لبنیات و دیگر اقلام ضروری در بهار ۱۴۰۴، زنگ خطری برای اقتصاد کشور است که نیازمند توجه فوری سیاستگذاران است.
وزیر جهاد کشاورزی در جلسهای با نمایندگان مجلس، از تبعات تورمی عدم کاهش مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی هشدار داد و خواستار اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۴ برای کاهش مالیات از ۱۰ درصد به یک درصد شد. به گفته وی، عدم تصویب این لایحه میتواند تورم مواد غذایی را تا ۷ درصد افزایش دهد و معیشت مردم را تحت فشار قرار دهد.
تب قیمتها در بازار برنج ایرانی همچنان بالاست. با وجود ثبات نسبی در برخی اقلام، نرخ انواع برنجهای پرطرفدار همچنان نفس مصرفکنندگان را تنگ کرده است. بررسیها در ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ نشان میدهد که بسته به نوع، کیفیت و منطقه تولید، تفاوت قیمتی قابل توجهی میان برندها دیده میشود. از طارم ممتاز گرفته تا هاشمی معطر اشرفی و عنبربوی جنوب، هرکدام با نرخهای میلیونی در بازار جولان میدهند.
افزایش قیمت شیر خام و تأثیر آن بر بازار لبنیات، همراه با چالشهای تأمین گوشت قرمز، روغن و شکر، بازار کالاهای اساسی را در هفته دوم خرداد ۱۴۰۴ با نوسانات قیمتی قابلتوجهی مواجه کرده است. در این میان، خودکفایی در تولید تخممرغ و افزایش قیمت برنج نیز از دیگر تحولات مهم این بازار هستند.
مرکز آمار ایران گزارش داد که در اردیبهشتماه ۱۴۰۴، از میان ۵۳ قلم کالای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور، قیمت ۳۲ قلم با افزایش سالانهای بالاتر از نرخ تورم نقطهای ۳۸.۴ درصد مواجه شده است. این گزارش جزئیات تغییرات قیمت در گروههای مختلف کالاهای خوراکی را نشان میدهد.
سیاستهای تعرفهای دولت ترامپ نهتنها غولهای اقتصادی را به واکنش واداشته، بلکه موجی از نگرانی را میان شهروندان آمریکایی به راه انداخته است. با افزایش شدید تعرفهها بر کالاهای وارداتی، از چین گرفته تا قطعات خودرو، صنایع مختلف در آستانه افزایش قیمت قرار گرفتهاند؛ و در نهایت، این مصرفکننده آمریکایی است که بار سنگین این تصمیمات را به دوش خواهد کشید.
تعرفههای سنگین دولت ترامپ موجی از نگرانی در میان مصرفکنندگان و شرکتهای آمریکایی به راه انداخته است. از خردهفروشان بزرگی مانند والمارت تا تولیدکنندگان اسباببازی و خودرو، همگی هشدار دادهاند که افزایش هزینههای ناشی از تعرفهها به مصرفکنندگان منتقل خواهد شد. این یعنی آمریکاییها باید آماده پرداخت هزینههای بیشتری برای کالاهای روزمره، از مواد غذایی و پوشاک تا خودرو و لوازم الکترونیکی باشند.
رئیس هیئتمدیره اتحادیه تولیدکنندگان بازرگانان و صنایع بستهبندی چای گفت: در جلسه ستاد تنظیم بازار مکمل تصمیم قبلی مبنی بر حذف مالیات بر ارزش افزوده، چای مشمول قیمت گذاری شد.
صاحبان کالاهایی که بدون ثبتسفارش در بندرعباس دپو شدهاند، حالا نهتنها خسارت دیدهاند، بلکه مشمول بیمه هم نمیشوند؛ رئیس اتاق تهران ضمن هشدار نسبت به تعطیلی احتمالی صنایع بهدلیل قطعی برق، از رسوب بیش از ۱۳۰ هزار کانتینر در بنادر و پیشنهاد تأسیس گمرک نمونه توسط بخش خصوصی خبر داد.
سایه قطعی برق دوباره بر سر صنایع سنگینی میکند؛ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هشدار داده است که ادامه این روند، مستقیماً به گرانی کالاها منجر خواهد شد؛ چرا که با هر ساعت خاموشی، هزینه تمامشده تولید افزایش مییابد و فشار آن بهزودی بر دوش مصرفکنندگان خواهد نشست.
در راستای اجرای بند «خ» تبصره ۲ قانون بودجه ۱۴۰۴ و با هدف حمایت از امنیت غذایی و سلامت عمومی، دولت فهرست کالاهای مشمول ارز ترجیحی را گسترش داد. بر اساس تصمیم جدید، ۱۲ ردیف تعرفه جدید شامل برخی داروها، شیرخشک اطفال و کالاهای اساسی کشاورزی به فهرست اقلامی افزوده شدهاند که واردات آنها با نرخ ترجیحی ارز امکانپذیر است. این اقدام در شرایطی انجام میشود که نرخ ارز مبنای محاسبه حقوق ورودی سایر کالاها بر اساس میانگین نرخ ارز مرکز مبادله تعیین شده و تنها کالاهای حیاتی مشمول حمایت ارزی دولت باقی میمانند.
با وجود تخصیص میلیاردها دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی و دارو، بازار این اقلام همچنان دچار نابسامانی است؛ انحصار واردات، نظارت ضعیف و چندنرخی شدن از جمله عوامل کلیدی بیثباتی در بازار عنوان شدهاند.
رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی نشان میدهد در کنار قفسههای خالی روغن، توزیع شکر نیز محدود شده و هر بسته یک کیلوگرمی موجود بدون درج قیمت از سوی فروشنده ۵۹.۵۰۰ تومان اعلام میشود.
دولت لایحهای دوفوریتی به مجلس فرستاد تا مالیات ارزش افزوده واردات کالاهای اساسی و دارو را از ۱۱ به ۱ درصد کاهش دهد. هدف، کنترل قیمتها و حمایت از معیشت و سلامت مردم است.
