انفجار در بندر شهید رجایی، که یکی از مهم‌ترین شریان‌های واردات کالاهای اساسی به کشور محسوب می‌شود، زنگ خطر مهمی را برای اقتصاد و معیشت مردم به صدا درآورده است. این حادثه در شرایطی رخ داد که کشور پیش‌ از این نیز با مشکلات مزمن در زمینه تأمین و توزیع برخی اقلام حیاتی مانند روغن، برنج، شکر و نهاده‌های دامی مواجه بود. آسیب واردشده به زیرساخت‌های بندر، موجب اختلال در فرایند تخلیه، انبارش و توزیع کالا شده و نگرانی‌ها درباره افزایش قیمت‌ها و کمبود کالا را تشدید کرده است.

همکاری با کشورهای همسایه در حوزه بنادر و مسیرهای تجاری، می‌تواند برای ایران فرصتی بی‌نظیر در جهت تقویت جایگاه ژئو‌اقتصادی‌اش در منطقه و حتی در معادلات تجاری بین‌المللی ایجاد کند. ایران به‌واسطه موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد خود که آن را به پلی میان آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و آب‌های آزاد تبدیل کرده، از ظرفیت‌هایی برخوردار است که در صورت بهره‌برداری هوشمندانه، سود سرشاری برای اقتصاد کشور به همراه خواهد داشت.

در شرایطی که بازار کالاهای اساسی همچنان با نوسانات قیمتی مواجه است، دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر ایران از افزایش قیمت شکر خبر داد؛ خبری که بلافاصله بازتاب گسترده‌ای در فضای رسانه‌ای و افکار عمومی داشت.

همکاری‌های ایران در حوزه حمل‌ونقل با کشورهای همسایه از اهمیت راهبردی و اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است، چراکه موقعیت جغرافیایی ممتاز ایران، آن را به پلی طبیعی میان شرق و غرب، و شمال و جنوب جهان تبدیل کرده است. این جایگاه ژئوپلیتیکی می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های اصلی ترانزیت منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل کند، مشروط بر آن‌که زیرساخت‌ها توسعه یافته و همکاری‌های منطقه‌ای تقویت شوند.

در شرایط فعلی که جامعه ایران با مشکلات اقتصادی جدی از جمله تورم، کاهش قدرت خرید و افزایش هزینه‌های زندگی مواجه است، توجه به ظرفیت‌های مغفول‌مانده اقتصادی کشور می‌تواند راهی برای بهبود وضعیت باشد. یکی از این ظرفیت‌ها، بنادر و مناطق آزاد تجاری است که به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، قابلیت تبدیل شدن به هاب‌های منطقه‌ای را دارند. در این میان، منطقه آزاد انزلی و بندر کاسپین به‌عنوان دروازه‌ای به کریدور استراتژیک شمال-جنوب، از اهمیت بالایی برخوردارند. دبیر شورای عالی مناطق آزاد با اذعان به مشکلات مردم، تأکید کرده است که بهره‌برداری از این موقعیت جغرافیایی می‌تواند به تحرک اقتصادی در کشور کمک کند.

تبعات اقتصادی انفجار در بندر شهید رجایی هنوز هم احساس می‌شود. این بندر که بزرگ‌ترین گذرگاه تجاری کالاهای وارداتی و صادراتی کشور است، پس از وقوع این حادثه آسیب‌های جدی دیده و به سختی قادر به انجام عملیات تخلیه و ترخیص کالا است. یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود، طولانی‌شدن غیرمعمول زمان ترخیص کالاهاست که منتقدان آن را نتیجه مستقیم خسارات وارد‌شده به زیرساخت‌های بندر می‌دانند.

بندر شهید رجایی به عنوان یکی از دروازه‌های اصلی واردات کالا به ایران، نقش کلیدی در جریان تجارت خارجی کشور دارد. با این حال، مشکلات موجود در این بندر، به ویژه هزینه‌های بالای انبارداری و تاخیرهای مداوم در ترخیص کالا، سبب افزایش هزینه‌های وارداتی شده است. این افزایش هزینه‌ها مستقیماً بر قیمت نهایی کالاهای مصرفی تأثیر می‌گذارد و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در تورم داخلی عمل می‌کند.

ساختار درآمدزای انبارداری در بنادر کشور به‌گونه‌ای طراحی شده که منافع برخی دستگاه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط در ماندگاری طولانی‌تر کالاها در انبارها تأمین می‌شود؛ همین موضوع باعث کاهش انگیزه برای تسهیل فرآیند ترخیص و بهینه‌سازی عملکرد بنادر شده است.

در یکی از مهم‌ترین شریان‌های اقتصادی کشور، بندر شهید رجایی، حادثه‌ای رخ داد که می‌تواند تعادل ترانزیتی و حمل کالاهای اساسی کشور را دچار اختلال جدی کند. انفجارهای متوالی و گسترش آتش‌سوزی در محوطه‌های بارگیری و انبارها، فعالیت‌های بندری را به حالت نیمه‌تعطیل درآورد و نگرانی‌های گسترده‌ای درباره زنجیره تأمین کالاهای حیاتی ایجاد کرد.

رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی از افزایش قیمت برخی محصولات لبنی از جمله شیر و خامه برخی برندها، چای وارداتی و لوبیا چیتی حکایت دارد.

در ابتدای سال جدید، نگرانی‌های بسیاری در خصوص کالاهای اساسی در کشور مطرح شده است. این نگرانی‌ها عمدتاً از دلایل اقتصادی و تحولات بازار ناشی می‌شوند و می‌توانند تأثیرات منفی بر معیشت مردم و ثبات بازار داشته باشند.در ابتدای سال جدید، نگرانی‌های بسیاری در خصوص کالاهای اساسی در کشور مطرح شده است. این نگرانی‌ها عمدتاً از دلایل اقتصادی و تحولات بازار ناشی می‌شوند و می‌توانند تأثیرات منفی بر معیشت مردم و ثبات بازار داشته باشند.

در بازار برنج، قیمت‌ها با وجود تاکید معاون اول رئیس‌جمهور مبنی بر عرضه هر کیلوگرم برنج هاشمی ۱۳۰ هزار تومان، تغییری نکرده و بین ۱۸۵ تا ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.

رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد، با وجود این که انجمن صنایع لبنی عنوان می‌کند پس از آذر قیمت فرآورده‌ها افزایش نیافته شاهد بالا رفتن محصولاتی مانند شیر و ماست برخی از برندها هستیم.

یک نماینده مجلس شورای اسلامی با انتقاد از عملکرد دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی و مدیریتی، تأکید کرد که حضور و مداخله دولت در بسیاری از حوزه‌ها نه‌تنها به حل مشکلات کمکی نکرده بلکه نتیجه‌ای معکوس به دنبال داشته است. وی با اشاره به سیاست‌های دولت در زمینه قیمت‌گذاری دستوری، بیان کرد: «این سیاست به جای کنترل بازار و کاهش فشار بر مردم، اغلب موجب اختلال در عرضه و تقاضا و افزایش مشکلات برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شده است.»

رصد هفتگی بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد که برخی برندهای فرآورده‌های لبنی همچنان در حال افزایش قیمت محصولات خود هستند. به عنوان مثال، قیمت پنیر ۴۰۰ گرمی کم‌چرب یکی از برندها از ۶۹ هزار تومان به ۷۴ هزار تومان در هفته گذشته افزایش یافت و در هفته جاری نیز به ۷۹ هزار تومان رسیده است.

وزیر جهاد کشاورزی در واکنش به تغییر نرخ ارز یا شکل اختصاص ارز کالاهای اساسی گفت: ارز ترجیحی محصولات اساسی مورد نیاز سفره مردم مانند گذشته تامین می‌شود و هرگونه تغییر در قیمت کالاهای اساسی بلاوجه است.

شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی در نامه‌های مجزا، قیمت کالاهای اساسی که تعیین شده‌اند را اعلام کرد.

در حالی که هند به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ شکر در جهان، صادرات این محصول را متوقف کرده است، هشدارهایی درباره افزایش قیمت جهانی این کالای اساسی به گوش می‌رسد.

با توجه به گزارش مرکز آمار، در اردیبهشت امسال، متوسط افزایش قیمت مواد غذایی نسبت به اردیبهشت سال گذشته (تورم نقطه به نقطه) به ۲۲.۷ درصد رسیده است. این رقم تقریباً کمترین میزان افزایش در چهار سال اخیر است.

رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی اعلام کرد که کالاهای اساسی مانند شکر، روغن و برنج در بازار وفور دارند. او همچنین اظهار داشت که برخی افراد به بهانه تغییر نرخ مالیات ارزش افزوده، به تخلف می‌پردازند و به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند.