تورم مواد خوراکی در آبان ۱۴۰۴ به نقطه‌ای کم‌سابقه رسید؛ گوشت قرمز تقریباً دو برابر شد، لبنیات و روغن بیش از ۶۰ درصد افزایش قیمت داشتند و حتی اقلام ساده‌ای مانند سیب‌زمینی و پیاز رشد بالای ۴۰ درصدی را تجربه کردند. این جهش‌ها سفره خانوار ایرانی را به مرز بحران رسانده و توان خرید پروتئین و لبنیات را به پایین‌ترین سطح چند دهه اخیر کاهش داده است.

تورم در اقتصاد ایران همچنان بی‌مهار پیش می‌رود؛ آمارهای رسمی نشان می‌دهد فشار اصلی بر سفره خانوارها از ناحیه خوراکی‌هاست، جایی که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به بیش از ۶۶ درصد رسیده و اقشار کم‌درآمد بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند. در حالی‌که تورم ماهانه اندکی کاهش یافته، شاخص‌های سالانه و نقطه‌به‌نقطه همچنان صعودی‌اند و چشم‌انداز معیشتی طبقات پایین جامعه را تیره‌تر کرده‌اند.

مرکز آمار ایران گزارش داد که نرخ تورم کالاهای خوراکی، غیرخوراکی و خدمات طی ۹ سال گذشته از ۶.۹ درصد در سال ۱۳۹۵ به ۳۲.۵ درصد در سال گذشته رسیده است؛ این به معنای افزایش تقریباً پنج برابری تورم و رشد ۲۵.۶ درصدی آن در این بازه زمانی است. میانگین تورم در این سال‌ها حدود ۳۰ درصد بوده و تنها در بازه مهر ۱۴۰۳ تا مهر ۱۴۰۴، تورم حدود ۵.۳ درصد افزایش یافته است.

هزینه یک وعده غذای ساده برای یک خانواده کارگری امروز گاه سه برابر حداقل دستمزد روزانه است؛ در شرایطی که تورم افسارگسیخته، خوراکی‌ها را از سفره طبقه کارگر حذف کرده، مسئولان همچنان از کارگران انتظار دارند با پایه مزد کمتر از ۴۰۰ هزار تومان روزگار بگذرانند.

مرکز آمار متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب را برای آبان‌ماه منتشر کرد. براساس محاسبات «دنیای اقتصاد»، نسبت هزینه‌های ماهانه اقلام خوراکی برای یک خانوار ۴ نفره در آبان‌ماه به ۵۶.۸ درصد حداقل حقوق رسیده است.

با استفاده از داده‌های مرکز آمار می‌توان استان‌های کشور را از نظر تورم سالانه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در ۴ گروه دسته‌بندی کرد. نتیجه این دسته‌بندی نشانگر تجمع اکثریت استان‌ها در ضلع شمال شرقی نقشه تورم است. به بیان دقیق‌تر، از ۳۱ استان کشور، ۲۵ استان‌ از نظر تورم در نقطه‌ای قرار گرفته‌اند که در آن هم تورم سالانه خوراکی‌ها و هم تورم سالانه غیرخوراکی‌ها بالا است. برای مثال، تورم سالانه خوراکی‌ها و غیرخوراکی‌ها در استان ایلام به ترتیب ۲۸.۹ درصد و ۴۲.۳ درصد اعلام شده است. در تهران نیز این دو نرخ به ترتیب برابر با ۲۷.۷ درصد و ۳۴ درصد است.

تحلیل آمارهای اقتصادی از سال ۸۷ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که سهم هزینه‌های خوراکی از کل سبد خانوار تا سال ۹۱ افزایش یافته و از ۲۲.۷ درصد در سال ۸۷ به حدود ۲۷.۱ درصد در سال ۹۱ رسیده است. این افزایش، که ناشی از آغاز تحریم‌ها در اوایل دهه ۹۰ بوده، به طور قابل توجهی رفاه خانوارها را تحت تأثیر قرار داده و کاهش داده است.

بر اساس اطلاعات مرکز آمار، در مرداد ماه سال جاری، نرخ تورم مربوط به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها به ۳۴.۸ درصد رسیده است. این نرخ، میانگینی وزنی از تمامی اقلام خوراکی موجود در این سبد محسوب می‌شود.

دهک‌های هزینه‌ای به دسته‌بندی‌های آماری خانوارها بر اساس میزان مخارج آن‌ها اشاره دارد. معمولاً این دهک‌ها به ۱۰ بخش مساوی تقسیم می‌شوند که هر بخش شامل ۱۰ درصد از کل خانوارهای جامعه است. این دسته‌بندی‌ها به تحلیل دقیق‌تر توزیع درآمد و وضعیت اقتصادی خانوارها یاری می‌رسانند.

بررسی آمار نشان می‌دهد که در خردادماه نسبت سبد غذایی تعیین‌شده توسط وزارت رفاه به حداقل دستمزد به ۵۴ درصد رسیده که افزایش ۲ درصدی نسبت به اردیبهشت‌ماه داشته است.

طبق گزارش مرکز آمار قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در آذرماه ۱۴۰۱ نسبت به آذرماه ۱۴۰۰ با تورم ۶۳.۶ درصدی، روند افزایشی داشته است همچنین براساس گزارش هزینه-درآمد این مرکز، طی سال ۱۴۰۰ از کل هزینه‌های خانوارهای شهری کشور حدود ۲۶.۷ درصد آن مربوط به هزینه‌های خوراکی بوده است.

در آبان ماه با در نظر گرفتن نرخ تورم رسمی که فاصله غیرقابل اغماضی با تورم واقعی و ملموس زندگی مردم دارد؛ سبد خوراکی‌های یک خانواده کارگری ۳ نفره به تنهایی، ۵ میلیون و ۳۵۹ هزار تومان شده است.

قیمت ۲۳ درصد از بعضی از خوراکی‌ها و ارزاق مهم در مقایسه با سال قبل، دو برابر شده است! همزمان هشدارها درباره کاهش قدرت خرید مردم بالا گرفته است؛ انتقادات صریح از فعالان کارگری و اقتصاددانان نیز فراتر رفته و حالا خود اشخاصی که روزی سکاندار دستگاه‌های مهم کشور بودند، با زبان کنایه به انتقاد از دولت برخاسته‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب خوراکی‌ها در ۱۰ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل با افت تورم روبه‌رو شدند.

تورمی که در اقلام خوراکی برای ماه فروردین ایجاد شده،بیشتر دهک های کم درآمد را زیر فشار برده است تا دهک های با درآمد بالا. همچنین دهک دوم و سوم افزایشی نزدیک به ۶۵ درصد را در هزینه های خوراکی خود در فروردین نسبت به سال گذشته تجربه کرده اند.