گسترش نیوز: روابط میان آمریکا و ونزوئلا وارد فصلی تازه و بسیار بحرانی شده است. با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید برای دومین دوره ریاستجمهوری، او کمپینی گسترده و بیسابقه را علیه دولت نیکلاس مادورو، رهبر ونزوئلا، آغاز کرده است؛ کمپینی که در دل خود ترکیبی از تحریمهای شدید اقتصادی، تهدیدات نظامی و اقدامات قهری دریایی را جای داده است. اما این فشارها تنها به رویارویی دیپلماتیک محدود نمیشود؛ بلکه با ادعاهای جنجالی ترامپ درباره ارتباط مادورو با قاچاق مواد مخدر و مهاجرت غیرقانونی به آمریکا، اوضاع به نقطهای رسیده که بسیاری از کارشناسان درباره انگیزههای واقعی واشنگتن به تردید افتادهاند. آیا واقعاً هدف این فشارها مقابله با مواد مخدر است یا در پشت پرده، اهداف بزرگتری چون تغییر رژیم و دستیابی به منابع نفتی ونزوئلا قرار دارد؟
درک عمق بحران فعلی نیازمند نگاهی به تاریخ روابط دو کشور است. در دهه ۹۰ میلادی، ونزوئلا با ظهور هوگو چاوز، رهبر چپگرای مشهور و مخالف سرسخت آمریکا، سیاست خارجی خود را به شکلی کاملاً ضدآمریکایی تغییر داد. چاوز آمریکا را به دخالت در امور داخلی ونزوئلا و حمایت از کودتای نافرجام سال ۲۰۰۲ متهم کرد و از آن زمان روابط دو کشور رو به تیرگی گذاشت. با مرگ چاوز در سال ۲۰۱۳، نیکلاس مادورو قدرت را در دست گرفت، اما دوران مدیریت او با بحران اقتصادی و انسانی عمیقی همراه شد که تورم افسارگسیخته، کمبود شدید مواد غذایی و موج عظیم مهاجرت مردم ونزوئلا را به دنبال داشت.
در دوران نخست ریاستجمهوری ترامپ (۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱)، واشنگتن تحریمهای شدیدی علیه ونزوئلا اعمال کرد و مادورو را به «نارکوتروریسم» متهم نمود. در کنار این، ایالات متحده خوان گوایدو، رهبر مخالفان را به عنوان رئیسجمهور موقت به رسمیت شناخت تا به نوعی فشار سیاسی بر مادورو افزایش یابد. اما مادورو، با حمایت روسیه، چین و دیگر متحدان، توانست این فشارها را پشت سر بگذارد و بر قدرت خود استوار بماند.
بازگشت ترامپ به کاخ سفید در سال ۲۰۲۵، به معنای بازگشت سیاست فشار حداکثری بود. لغو وضعیت حفاظت موقت برای صدها هزار ونزوئلایی مقیم آمریکا، نامیدن گروههای مسلح ونزوئلایی مانند «Tren de Aragua» به عنوان سازمانهای تروریستی خارجی و اتهامات گسترده علیه مادورو مبنی بر مدیریت شبکههای قاچاق مواد مخدر و موج مهاجرت غیرقانونی، تنها بخشی از این سیاستها هستند. با این حال، بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان حوزه مواد مخدر تأکید میکنند که عمده مواد مخدر وارداتی به آمریکا، خصوصاً فنتانیل، از مسیرهای مکزیک و کلمبیا به دست میآید و نقش ونزوئلا به هیچ وجه تعیینکننده نیست.
یکی از قابل توجهترین بخشهای این کمپین فشار، عملیات نظامی و دریایی گستردهای است که تحت عنوان «Southern Spear» از سپتامبر ۲۰۲۵ آغاز شده است. در این عملیات، آمریکا به بهانه مقابله با قاچاق مواد مخدر، بیش از ۲۳ قایق را در دریای کارائیب و اقیانوس آرام شرقی هدف قرار داده که در نتیجه آن دستکم ۸۷ نفر کشته شدهاند. ترامپ این حملات را «ضروری برای حفاظت از امنیت آمریکاییها» خواند، اما منتقدان با استناد به قوانین بینالمللی آن را قتلهای فراقضایی و تجاوزی غیرقانونی دانستند.
تنشها در چند روز اخیر به اوج رسید، زمانی که نیروهای آمریکایی یک نفتکش حامل نفت تحریمشده ونزوئلا به نام «Skipper» را در آبهای نزدیک به سواحل این کشور توقیف کردند. ویدئوهای منتشرشده نشان میدهند که نیروهای ویژه آمریکایی با هلیکوپتر بر عرشه کشتی فرود آمدند و کنترل آن را به دست گرفتند. ترامپ در بیانیهای اعلام کرد که نفت این کشتی به آمریکا منتقل خواهد شد، اقدامی که باعث افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی شد. در مقابل، مادورو این عملیات را دزدی دریایی و «عصر جدید جنایت دریایی» توصیف کرد و تأکید نمود که به هر قیمتی از تجارت نفت کشورش دفاع خواهد کرد.
پس از توقیف این نفتکش، صادرات نفت ونزوئلا به شدت کاهش یافت و تنها نفتکشهای متعلق به یک شرکت آمریکایی توانستند به فعالیت ادامه دهند. همزمان، واشنگتن تحریمهای تازهای را علیه خانواده مادورو و چند نفتکش دیگر اعمال کرد و ترامپ در اظهاراتی هشدار داد که «حملات زمینی به پایگاههای نظامی و مواضع مرتبط با کارتلها» به زودی آغاز خواهد شد.
مادورو، این فشارها را «بازی بچهگانه» توصیف میکند و معتقد است توانایی ایستادگی در برابر ترامپ را دارد. وی تمرینات نظامی گستردهای برگزار کرده و شبهنظامیان وفادار را بسیج کرده است. همچنین حمایت روسیه و چین نیز به مادورو قوت قلب داده است.
بحران ونزوئلا اکنون فراتر از مرزهای این کشور رفته و بر بازار جهانی نفت و مناسبات منطقهای تأثیرات عمیقی گذاشته است. افزایش قیمت نفت، نگرانی از شعلهور شدن جنگ تجاری جدید و واکنش کشورهای همسایه مانند کلمبیا که خود تحت تهدید ترامپ قرار گرفته، همه نشاندهنده ابعاد پیچیده این بحران است. روسیه و چین به شدت اقدامات آمریکا را محکوم کردهاند و تحلیلگران بسیاری معتقدند که هدف واقعی واشنگتن، دسترسی به ذخایر عظیم نفت و مواد معدنی است که ونزوئلا در اختیار دارد؛ ادعایی که دولت ترامپ بارها رد کرده است.
کارشناسان هشدار میدهند که تغییر رژیم در ونزوئلا میتواند به بیثباتی گسترده، افزایش مهاجرت و قدرتگیری گروههای مسلح منجر شود. این درگیری نه تنها سرنوشت ونزوئلا را رقم خواهد زد، بلکه آزمونی بزرگ برای سیاست خارجی ترامپ است؛ آیا شعار «آمریکا اول» به معنای مداخله نظامی مستقیم است یا دیپلماسی و تعاملات پشتپرده؟
در میان خرابیهای اقتصادی و اجتماعی کاراکاس و حضور سنگین ناوهای آمریکایی در دریای کارائیب، قربانی اصلی این تقابل، مردم عادی ونزوئلا هستند؛ مردمی که سالهاست در آرزوی ثبات و زندگی بهتر دست و پنجه نرم میکنند و اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند صلح و امید هستند.
