تومور مغزی به دو دسته ی اولیه و ثانویه تقسیم میشود. منشا تومور اولیه در مغز است. بسیاری از تومورهای اولیه ی مغز خوش خیم هستند. تومور ثانویه مغزی، که با نام تومور مغزی متاستاز هم شناخته میشود، زمانی اتفاق میافتد که سلولهای سرطانی یک اندام دیگر، مانند ریه یا پستان، به مغز سرایت کند.
تومور مغزی اولیه که منشا آن در مغز است و ممکن است در قسمتهای زیر رخ دهد:
ممکن است تومور اولیه خوش خیم یا بدخیم باشد. شایعترین نوع تومور مغز در بزرگسالان گلیوما و مننژیوم است.
به تومورهایی که منشا آن سلول گلیایی باشد، تومور گلیوما میگویند. این سلولها معمولا:
اکثر تومور های مننژیوم و شوانوما در افراد بین سنین ۴۰ تا ۷۰ سال رخ میدهد. مننژیوم در زنان بیشتر از مردان شایع است. نرخ ابتلا به شوانوما در زنان و مردان یکسان است. این تومورها معمولا خوشخیم هستند اما به خاطر اندازه و محل بروز مشکلاتی را به دنبال میآورند. مننژیوم و شوانومای سرطانی نادر است اما میتواند بسیار تهاجمی باشد.
اکثر سرطانهای مغز از نوع تومور مغزی ثانویه است. این تومورها در یک قسمت از بدن تشکیل میشود و بعد به مغز سرایت یا متاستاز میکند. سرطانهای زیر میتواند به مغز متاستاز کند:
تومورهای مغزی ثانویه همیشه بدخیم هستند. تومورهای خوش خیم از یک قسمت بدن به ناحیه ی دیگر سرایت نمیکنند.
در ادامه به عوامل پر خطر که باعث بروز تومور مغزی میشود اشاره میکنیم:
فقط ۵ الی ۱۰ درصد از تمام سرطانها ارثی است. به ندرت پیش میآید که وراثت ژنتیکی علت تومور مغز باشد. اگر چند نفر از اعضای خانواده تان دچار تومور مغز شده اند، با پزشک مغز و اعصاب خود مشورت کنید. متخصص مغز و اعصاب شما را به مشاور ژنتیک معرفی میکند.
خطر ابتلا به بیشتر انواع تومور مغز با افزایش سن بیشتر میشود.
درمجموع، ابتلا به تومور مغزی بین افراد سفیدپوست شایع تر است. با این حال، احتمال بروز مننژیوم در بین نژاد افریقایی-امریکایی بیشتر است.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، مثل موادی که در محیط کار با آن سروکار دارید، خطر ابتلا به سرطان مغز را بالا میبرد.
خطر ابتلا به تومور مغزی در بین افرادی که در معرض تابش یونیزکننده قرار گرفتهاند بیشتر است. ممکن است از طریق پرتودرمانی برای سرطان در معرض این تشعشعات قرار بگیرید. ریزش اتمی هم شما را در معرض تشعشعات قرار میدهد. حادثه ی هستهای فوکوشیما و چرنوبیل نمونه هایی از قرار گرفتن مردم در معرض تشعشات یونیزکننده هستند.
به گفته ی انجمن تومور مغزی امریکا، کسانی که در کودکی به آبله مرغان مبتلا شده اند، کم تر در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی قرار میگیرند.
علائم تومور مغز به اندازه و محل تومور بستگی دارد. بعضی از تومورها با حمله به بافت مغز آسیب مستقیم وارد میکنند و بعضی دیگر به اطراف مغز فشار میآورند. اگر تومور در حال رشد به بافت مغز فشار وارد کند، دچار علائم قابل توجه خواهید شد.
سردرد از جمله علائم شایع تومور مغزی است. ممکن است دچار سردردهایی شوید که:
از دیگر علائم شایع میتوان موارد زیر را نام برد:
ممکن است تومور هیپوفیز علائم زیر را به همراه داشته باشد:
برای تشخیص تومور مغز ابتدا معاینه ی فیزیکی انجام میشود و سابقه ی پزشکی تان مورد بررسی قرار میگیرد.
معاینه ی فیزیکی شامل معاینه ی دقیق عصب شناختی میشود. پزشک آزمایشی انجام میدهد تا از سالم بودن عصب جمجمهای اطلاع حاصل کند. این اعصاب در مغز قرار دارد.
پزشک با دستگاه معاینه ی چشم که به مردمک و داخل شبکیه نور میتاباند، چشمتان را معاینه میکند. این دستگاه به پزشک اجازه میدهد واکنش مردمک به نور را بررسی کند. همچنین او میتواند مستقیما به چشم نگاه بیندازد و بروز هرگونه التهاب در عصب بینایی را مورد معاینه قرار دهد. با افزایش فشار در جمجمه، تغییراتی در عصب بینایی رخ میدهد.
همچنین ممکن است پزشک متخصص مغز و اعصاب موارد زیر را ارزیابی کند:
درصورت لزوم، بعد از معاینه ی فیزیکی آزمایشات دیگر تجویز میشود. این موارد عبارتند از:
پزشک به وسیله ی سی تی اسکن میتواند نسبت به دستگاه اشعه ی ایکس اسکن دقیق تری انجام دهد. می-توان این کار را با یا بدون کنتراست انجام داد.
کنتراست با استفاده از رنگ مخصوص بهدست میآید که به پزشک کمک میکند بعضی ساختار مانند رگهای خون را واضح تر ببیند.
در ام آرای از یک رنگ مخصوص برای تشخیص تومور استفاده میشود. تفاوت ام آرآی با سی تی اسکن در این است که از اشعه استفاده نمیکند و معمولا تصویر دقیق تری از ساختار خود مغز بهدست میدهد.
در این روش از رنگی استفاده میکنیم که به رگ، معمولا قسمت کشاله ی ران، تزریق میشود. این رنگ به شریانهای مغز میرود و به پزشک اجازه میدهد وضعیت خون رسانی به تومور را ببیند. این اطلاعات هنگام جراحی به کار میآید.
ممکن است تومور مغز باعث شکستن استخوان جمجمه شود و عکس برداری با اشعه ی ایکس این شکستگی را نشان میدهد. اشعه ی ایکس همچنین رسوبات کلسیم را که گاهی در تومور دیده میشود مشخص میکند. اگر سرطان به استخوان رسیده باشد، رسوبات کلسیم در جریان خون دیده میشود.
در بافت برداری، قسمت کوچکی از تومور برداشته میشود. متخصصی به نام نوروپاتولوژیست آن را بررسی میکند. در بافت برداری خوش خیم یا بدخیم بودن تومور مشخص میشود. همچنین میتوان تعیین کرد تومور نخستین بار در مغز تشکیل شده یا سایر نقاط بدن.
درمان تومور مغزی به موارد زیر بستگی دارد:
شایعترین درمان تومور بدخیم مغز جراحی است. هدف از جراحی این است که بدون آسیب رساندن به قسمتهای سالم مغز، تا جای ممکن سرطان برداشته شود. درحالی که محل بعضی از تومورها اجازه ی جراحی آسان و امن را میدهد، ممکن است تومورهای دیگر در قسمتی واقع شده باشند که میزان بداشتن تومور را محدود کند. حتی برداشتن قسمتی از تومور هم مفید واقع میشود.
خطرات جراحی مغز شامل عفونت و خونریزی است. تومورهای خوش خیم که خطر بالینی به همراه دارد هم با جراحی برداشته میشود. تومورهای مغزی متاستاز مطابق توصیههای مرتبط با نوع سرطان اصلی درمان میشوند.
می توان جراحی را در کنار روشهای دیگر درمان مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی انجام داد. جسم درمانی، کاردرمانی و گفتاردرمانی به بهبود بیمار بعد از جراحی کمک میکند.
