دست ۸ میلیون ایرانی از سفره دولت کوتاه شد

حذف یارانه پردرآمدها یکی از الزامات قانونی بودجه سال جاری است، اما سازوکار شناسایی و اجرای آن هنوز با ابهامات جدی مواجه است.

 طبق قانون، دولت موظف است یارانه نقدی سه دهک بالای جامعه (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) را قطع و از محل درآمد حاصل، کالابرگ الکترونیک به سه دهک پایین تخصیص دهد.

با ورود به نیمه دوم سال، وزارت رفاه اعلام کرده که تاکنون حدود ۸ میلیون نفر از پردرآمدها یارانه آنها حذف شده اند. این مقام مسئول تأکید دارد که روند حذف ماهانه ۱ تا ۳ میلیون نفر ادامه دارد و تا پایان سال در مجموع حدود ۱۸ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی باید از لیست یارانه‌بگیران خارج شوند. بنابراین ده میلیون نفر در هفته های آینده از لیست یارانه بگیران حذف می شود.

رستمی، رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان، می‌گوید: «پایگاه رفاه ایرانیان از سال ۱۳۹۲ تشکیل شده و اطلاعات خانوارها شامل دارایی، حساب‌های بانکی، گردش مالی و موقعیت اجتماعی جمع‌آوری و دهک‌بندی می‌شود. این اطلاعات بر اساس ثبت‌هاست و خوداظهاری افراد ملاک نیست.»

افرادی که به دهک‌بندی یارانه خود اعتراض دارند می‌توانند به سامانه حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنند. با این حال، هنوز معیار دقیق حذف یارانه‌ها با ابهامات فراوان همراه است.

درآمد ۱۰ میلیون تومان یا بیشتر؟

در بررسی‌های اخیر، بسیاری از خانوارهای با سرانه درآمد ماهانه بالای ۱۰ میلیون تومان شناسایی و یارانه آنها حذف شده است. (این رقم معادل روزانه ۳۳۳ هزار تومان است) این سرانه، هزینه اجاره مسکن را شامل نمی‌شود و بر اساس حجم خانوار محاسبه شده است. حسن نوروزی، مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه‌ها به تابناک گفته است: در حال حاضر مرز ۱۰ میلیون تومان پس از کسر اجاره بها، شاخص حذف است.

با افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها، بسیاری کارشناسان معتقدند این معیار قدیمی و ناکافی است. با این حال علاوه بر درآمد، دارایی‌ها، حساب‌های بانکی و خودروهای خانوار نیز ملاک حذف قرار می‌گیرند. رئیس مرکز اطلاعات و رفاه ایرانیان تأکید کرده است که اعتراضات بیشتر مربوط به خودروها و حساب‌های بانکی است که اغلب ادعا می‌شود متعلق به اقوام یا شرکت‌هاست. وی خبر داده که با همکاری بانک مرکزی، حساب‌های تجاری و شخصی از هم جدا شده‌اند.

یارانه ایرانیان خارج از کشور هم قطع می شود؟

یکی از مسائل مهمی که طی سال‌های اخیر کمتر به آن پرداخته شده، وضعیت یارانه نقدی ایرانیان مقیم خارج از کشور است. برخی از کارشناسان معتقدند افرادی که در خارج از ایران زندگی می‌کنند، معمولاً در شرایط مالی بهتری قرار دارند و نباید همچنان از یارانه نقدی بهره‌مند باشند.

مدیرعامل سازمان هدفمندی یارانه‌ها در این‌باره گفته است: ایرانیان مقیم خارج از کشور هم مثل ایرانیان داخل، بر اساس شاخص‌ها بررسی می‌شوند. اگر فردی مستحق دریافت یارانه شناسایی شد، کماکان یارانه دریافت می‌کند و اگر نه، یارانه‌اش قطع می‌شود. 

او افزود: برخی ایرانیان بیش از شش ماه در خارج سکونت داشته‌اند، برخی در حال تردد هستند. باید بررسی شود سرپرست خانوار داخل کشور است یا خارج، و اینکه فرزند به قصد تحصیل خارج شده یا مقیم شده است. همه این موارد باید در کنار شاخص‌های مالی سنجیده شود. به گفته نوروزی، یک میلیون ایرانی مقیم خارج در لیست یارانه‌بگیران قرار دارند.

لزوم شفافیت و بازنگری

در حالی که حدود ۶ میلیون نفر تنها در تابستان از دریافت یارانه کنار گذاشته شدند، حذف یارانه‌ها در ماه‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت. این روند نشان می‌دهد که شفافیت و پاسخگویی وزارت رفاه همچنان ناکافی است. تنها با بازنگری در معیارها و اجرای دقیق و عادلانه قانون می‌توان از اعتراضات مردم در فرآیند حذف یارانه نقدی جلوگیری کرد و سیاست یارانه‌ای را به سمت عدالت اقتصادی هدایت کرد.