کاپو گیتار چیست و چه کاربردی در نوازندگی دارد؟

از آن روزگار تا کنون، کاپوی گیتار راه دور و درازی را آمده است و تحولات بسیاری در طراحی آن صورت گرفته است. بسیاری از گروه‌های موسیقی و هنرمندان بزرگ از این وسیله برای نواختن آهنگ‌های به‌یادماندنی خود بهره گرفته‌اند که از آن جمله می‌توان به Hotel California از گروه ایگلز، Fire and Rain از جیمز تیلور، Here Comes the Sun از گروه بیتلز، Aqualung از گروه جترو تال و Wonderwall از گروه Oasis اشاره کرد.

امروزه بسیاری از گیتاریست‌ها، در کیف گیتار خود و در کنار لوازم ضروری چون پیک گیتار، تیونر و دستمال تمیزکننده ساز، همواره یک کاپو نیز دارند تا در صورت لزوم از آن استفاده کنند.

در این مقاله، به‌طور مختصر درباره کاربرد کاپو گیتار، نحوه استفاده از آن و برخی از انواع رایج این وسیله صحبت می‌کنیم.

کاپو گیتار چیست؟

کاپو یا باره‌بند وسیله‌ای است که روی دسته گیتار قرار می‌گیرد و با فشردن هر شش سیم گیتار بر روی یک فرت مشخص، کوک سیم‌های دست باز را تغییر می‌دهد. امروزه این وسیله در انواع و اشکال گوناگون و توسط شرکت‌های مختلف تولید می‌شود؛ اما همگی آنها یک کاربرد واحد دارند.

کاربرد کاپو چیست؟

به بیان ساده، کاپو با قرارگیری بر روی دسته و فشردن سیم‌ها در یک فرت، طول قابل نواخت سیم گیتار را کوتاه می‌کند، کوک سیم‌های دست باز را بالا می‌برد و کلید آکوردهای دست باز را نیز تغییر می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین کاربردهای کاپو برای گیتاریست‌هایی که قصد دارند در کنار یک خواننده نوازندگی کنند یا خود به اجرای آواز نیز بپردازند، قابلیت تغییر کلید آهنگ‌هاست. با این قابلیت شما می‌توانید تمام آهنگ‌ها را در گام مناسب صدای خواننده (یا خودتان)، اما با بهره‌گیری از فرم آکوردهای سر دسته اجرا کنید. حتی شما می‌توانید باره‌بند را بر روی هر یک از فرت‌های گیتار قرار دهید و با آزمون‌وخطا ببینید کدام گام برای صدای شما یا خواننده بهتر است.

همچنین این وسیله برای هم‌نوازی با دیگر نوازندگان گروه، آسان‌تر کردن نواختن برخی از قطعات موسیقی و حتی دریافت صدایی روشن‌تر از گیتار نیز می‌تواند بسیار سودمند باشد.

انواع کاپو گیتار

همانطور که پیش‌تر اشاره شد، کاپو در انواع و اشکال مختلفی چون کاپوی گیره‌ای، پیچی، بندی، گهواره‌ای، شاب (Shubb) و G7th تولید می‌شود که هر نوازنده‌ای می‌تواند بنا بر سلیقه، خواسته و نیاز خود، یکی از آنها را انتخاب کند.

از میان انواع اشاره‌شده، بدون شک کاپوهای گیره‌ای رایج‌ترین گزینه موجود در بازار هستند که به وسیله یک فنر قدرتمند، روی دسته گیتار محکم می‌شوند و همچون گیره عمل می‌کنند. استفاده از این دسته از باره‌بندهای گیتار بسیار آسان است و می‌توان به‌سرعت و تنها با یک دست، موقعیت آنها بر روی دسته را تغییر داد. البته حتماً باید یک نمونه باکیفیت از این نوع از کاپو را خریداری کنید؛ زیرا نمونه‌های بی‌کیفیت آن نمی‌توانند فشاری مساوی و یکدست را بر روی سیم‌های مختلف گیتار وارد کنند و در نتیجه، کوک ساز را به هم می‌ریزند.

دو نوع رایج دیگر از کاپو، انواع پیچی و بندی آن هستند. این نوع از باره‌بندها، به وسیله پیچ یا یک بند روی دسته گیتار محکم می‌شوند و نمونه‌های باکیفیت آنها می‌توانند ثبات و عملکرد خوبی ارائه کنند و از ابعاد کوچکی نیز برخوردار هستند. بزرگترین مشکل این دسته از کاپوها این است که نمی‌توان موقعیت آنها را در حین نوازندگی تغییر داد و این امر نیازمند به‌کارگیری هر دو دست و ایجاد وقفه در نوازندگی است.

اما فارغ از نوع کاپو، یکی از مهمترین نکاتی که باید در زمان خرید این وسیله به آن توجه کنید، این است که برخی از کاپوها تنها برای گیتارهایی با صفحه انگشت‌گذاری تخت (مثل گیتار کلاسیک) مناسب هستند و برخی دیگر تنها برای گیتارهایی با صفحه انگشت‌گذاری منحنی (مثل گیتار الکتریک و آکوستیک). البته برخی از کاپوهای موجود در بازار مثل Ernie Ball Axis Dual Radius Capo نیز با انواع مختلف گیتار، حتی گیتار الکتریک هفت سیم، سازگار می‌شوند.

نحوه استفاده از کاپو

نصب و قراردهی صحیح کاپو بر روی دسته گیتار، اهمیت بسیار زیادی دارد و تأثیر چشمگیری بر نتیجه دریافتی می‌گذارد.

کاپو باید درست پیش از میله فرت قرار گیرد تا صدایی شفاف و عاری از گزگز پدید آید. اگر کاپو را در میان دو فرت قرار دهید، صدای مطلوبی دریافت نخواهید کرد.

همچنین باید به میزان فشار کاپو بر روی هر شش سیم گیتار نیز توجه کنید. فشار بیش‌ازحد، کوک ساز را به هم می‌ریزد و فشار ناکافی نیز می‌تواند بر صدای دریافتی از گیتار تأثیر نامطلوبی بگذارد. برخی از کاپوها، از امکان تنظیم میزان فشار برخوردار نیستند؛ اما اگر باره‌بندی که تهیه کرده‌اید از این قابلیت بهره‌مند است، حتماً به میزان فشار وارده بر سیم‌ها توجه کنید.

علاوه بر موارد اشاره‌شده، فراموش نکنید که پس از نصب کاپو بر روی دسته گیتار، ساز را مجدداً کوک کنید؛ زیرا ممکن است که فشار وارده بر سیم‌های گیتار، موجب به هم ریختن کوک شده باشد.

سخن آخر

در این مقاله کوتاه تلاش کردیم به شکلی بسیار مختصر، به کاپوی گیتار بپردازیم. در نهایت، توصیه می‌کنیم اگر تا کنون از این وسیله کاربردی استفاده نکرده‌اید، یک بار آن را مورد آزمون قرار دهید و مزایای پُرشمار آن در نوازندگی گیتار را شخصاً تجربه کنید.

خوشبختانه قیمت کاپو گیتار چندان زیاد نیست و می‌توان با پرداخت هزینه‌ای نسبتاً مناسب، یک نمونه باکیفیت از این وسیله را تهیه کرد. از بهترین برندهای کاپو می‌توان از ارنی بال (Ernie Ball)، دانلوپ (Dunlop)، کایزر (Kyser)، فندر (Fender) و داداریو (D'Addario) نام برد و اگر یکی از محصولات این برندها با بودجه شما همخوانی دارد، می‌توانید از بابت کیفیت و عملکرد آن آسوده‌خیال باشید. در پایان، اگر برای انتخاب و خرید کاپو گیتار به مشاوره دقیق و کامل نیاز دارید، همواره می‌توانید روی کمک کارشناسان گیتار ایران حساب کنید.