گسترش نیوز: در ماههای اخیر، تورم اجاره با ثبت ارقامی نزدیک به ۳۸ درصد، عملاً توان مالی بسیاری از مستأجران را تحلیل برده است. خانوادههایی که تا همین یکی دو سال پیش در محلاتی با دسترسی مناسبتر و کیفیت خدمات شهری بالاتر زندگی میکردند، اکنون با تمدید قراردادهایی مواجهاند که افزایش اجاره آنها هیچ تناسبی با رشد درآمدشان ندارد. نتیجه این نابرابری، تصمیمی ناخواسته اما اجتنابناپذیر است: ترک محله و جستوجوی خانهای ارزانتر در جنوب شهر.
بررسی میدانی نشان میدهد این کوچ بیشتر از آنکه یک انتخاب آگاهانه باشد، واکنشی به فشار اقتصادی است. بسیاری از مستأجران، حتی با کوچکسازی واحد مسکونی یا حذف برخی هزینههای جانبی، باز هم قادر به ماندن در مناطق میانی نیستند. در چنین شرایطی، محلات جنوبی تهران که هنوز سطح اجاره در آنها پایینتر است، به مقصد اصلی این جابهجایی تبدیل شدهاند؛ هرچند این انتخاب، هزینههای پنهان دیگری را به خانوار تحمیل میکند.
یکی از نخستین پیامدهای این تغییر جغرافیایی، افزایش تقاضا و بهتبع آن رشد تدریجی اجارهبها در مناطق جنوبی است. فایلهایی که تا چند ماه پیش با قیمتهای ثابتتری عرضه میشدند، حالا با رقابت شدید میان متقاضیان روبهرو هستند. این وضعیت خطر سرایت تورم اجاره از شمال به جنوب شهر را تقویت میکند و میتواند فشار تازهای بر ساکنان قدیمی این محلات وارد سازد.
در کنار فشار مالی، بُعد اجتماعی این کوچ نیز قابل توجه است. فاصله بیشتر از محل کار، کاهش دسترسی به امکانات آموزشی و درمانی، و افزایش هزینههای رفتوآمد از جمله چالشهایی است که خانوارهای مهاجر به جنوب شهر با آن مواجه میشوند. این تغییر ناگهانی محیط زندگی، بهویژه برای خانوادههای دارای فرزند، میتواند بر کیفیت زندگی و حتی تصمیمهای آینده آنها اثرگذار باشد.
از سوی دیگر، این جابهجایی گسترده، ترکیب جمعیتی محلات جنوبی را نیز در حال تغییر است. ورود خانوارهایی از طبقه متوسط که پیشتر در مناطق مرکزی یا شمالی ساکن بودند، میتواند الگوی مصرف، نیازهای محلی و حتی انتظارات اجتماعی این مناطق را دگرگون کند. در کوتاهمدت شاید این تغییر چندان محسوس نباشد، اما در میانمدت، تأثیر آن بر بازار محلی و خدمات شهری اجتنابناپذیر خواهد بود.
مشاوران املاک معتقدند اگر روند فعلی ادامه پیدا کند، بازار اجاره تهران بیش از پیش دوپاره میشود؛ شمال و مرکز شهر به محدودههایی دستنیافتنی برای بخش بزرگی از اجارهنشینها تبدیل میشود و جنوب شهر بار اصلی اسکان طبقات متوسط و پایین را به دوش میکشد. این شکاف مکانی، بهتدریج میتواند به شکاف اجتماعی عمیقتری منجر شود که مدیریت آن در آینده دشوارتر خواهد بود.
در این میان، نبود سیاستهای حمایتی مؤثر برای کنترل اجارهبها یا افزایش عرضه مسکن اجارهای، نقش مهمی در تشدید این روند دارد. مستأجران نه ابزار چانهزنی مؤثری در تمدید قرارداد دارند و نه گزینههای متنوعی پیش رویشان است. همین خلأ سیاستی باعث شده کوچ به محلات جنوبی، به تنها راه بقا در بازار اجاره تبدیل شود، نه یک انتخاب از سر میل.
در مجموع، کوچ اجارهنشینها به جنوب تهران را باید زنگ خطری برای سیاستگذاران شهری دانست. این روند اگر مهار نشود، تنها به جابهجایی جمعیت ختم نخواهد شد، بلکه ساختار اجتماعی و اقتصادی پایتخت را تحت تأثیر قرار میدهد. آذر ۱۴۰۴ شاید نقطهای باشد که در آن، بازار اجاره تهران وارد فاز تازهای از نابرابری مکانی شده است؛ فازی که پیامدهایش در ماهها و سالهای آینده بیش از پیش نمایان خواهد شد.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه مسکن و آخرین تحولات در بازار اجاره، سرویس راه و مسکن پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
