اقتصاد هنر در برزخ برخورد دوگانه

اقتصاد هنر از جمله فاکتورهایی است که طی چهار دهه اخیر بسیار کم به آن توجه شده است و به نظر می رسد سهم بسیار ناچیزی از اقتصاد جهانی هنر را دارا باشیم. ایکارن در حالی است که از لحاظ پتانسیل در تولید هنر جزو رتبه‌های یک تا دهم جهانی هستیم. مهران فرهادی کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی کشورمان معتقد است هنر نوعی ابزار برای تاثیرگذاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است اما متاسفانه در کشور ما مدیران میانی حوزه‌های مرتبط بر خلاف حاکمیت، نسبت به آن گارد دارند. در ادامه مصاحبه مفصل ما با مهران فرهادی را می‌خوانید. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

سایه سنگین تنش بر موسیقی ایران

مهران فرهادی، کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی در گفتگو با گسترش نیوز با اشاره به این‌که موسیقی از جمله هنرهای مورد تایید حاکمیت است اما همچنان با مدیران میانی ارگان‌های مرتبط در زمینه صدور مجوز اختلاف نظر‌ داریم گفت: «در وضعیتی برزخ مانند اسیر هستیم. در عرصه هنر موسیقی، سلیقه‌های مختلف و متفاوتی شکل گرفته و دائم شاهد تعارض و تقابل و در نتیجه تنش‌ بوده‌ و هستیم».

وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان‌این‌که گذر زمان جریان فاخر موسیقی را دستخوش بدسلیقه‌گی‌‌ها کرد یادآور شد:«با گذر زمان و ایجاد سلیقه‌های متفاوت و گاهی اشتباه شاهد بروز و ظهور موسیقی‌های متفاوت از جمله موسیقی‌های زیرزمینی بودیم که مسیر درست رشد و نمو این هنر را به انحراف کشانده و در نتیجه سرودن ترانه‌ها نیز با تغییرات ناخوشایندی مواجه شد».

این کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی در پاسخ به این سوال که چه نقشی در تحول اقتصاد هنر داشته است گفت:«بارها گفته شده که هیچ‌کسی به اندازه من در تاریخ انقلاب، کنسرت رسمی برگزار نکرده است. با وجود تمامی محدودیت‌ها تلاش کردیم با استانداردسازی برنامه‌ کنسرت‌ها در جامعه فرهنگ‌سازی کرده و برداشت صحیحی پیرامون سال‌های گذشته در اختیار آیندگان قرار دهیم. می‌توان گفت امروز حدود ۱۷۰۰ اجرا در سالن میلاد انجام شده و کنسرت‌های مختلفی را به خارج از کشور انتقال داده‌ایم.  شاید نتوان به جرات گفت بیشترین تعداد برگزاری کنسرت را داشته‌ام اما به طور حتم موثرترین بوده‌ام».

 ارزش افزوده‌ بی‌پایان، نتیجه صنعت هنر

وی درباره تاثیر نقش اقتصاد هنر در جامعه گفت:«هنر به نوعی یکی از موثرترین و پر تیراژ ترین صنعت کشور است و دارای ارزش افزوده بسیار بالایی است؛ زیرا با کمترین امکانات و با همه محدودیت‌ها بهترین اثر را خلق کرده و بیشترین ارزش افزوده را به دنبال خواهد داشت. به عبارتی پولی که از صنعت هنر نصیب جامعه می‌شود در صنایع دیگر کمتر است یا اصلا وجود ندارد».

به گفته فرهادی خلق و سرعت گردش مالی در صنعت هنر بالاخص صنعت موسیقی بیش از سایر کسب و کارهاست.

این کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی با اشاره به این‌که با نزدیک‌تر شدن دو مفهوم اقتصاد و هنر موسیقی، تاثیرات آن را در همه حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و حاکمیتی خواهیم دید اذعان کرد: «تاثیرگذاری هنر موسیقی در همه حوزه‌های جامعه از کمترین تا بیشترین دغدغه مسئولان غیرقابل انکار است؛ در نتیجه نباید موسیقی را دست کم گرفت زیرا موسیقی اتفاقی بزرگی است که همه جریان های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی را تحت الشعاع قرار می دهد».

فرهادی در ادامه سخنانش به نقش موسیقی در سیاست کشورمان اشاره کرده و ادامه داد: «تاثیرگذاری موسیقی در سیاست بر کسی پوشیده نیست. از آن جمله می توان به موسیقی سرایی خوانندگان پاپ کشورمان در انتخابات دوره‌های یازدهم و دوازدهم اشاره کرده . اگرچه در این دوره آسیب‌های غیر قابل جبرانی بر موسیقی کشورمان وارد شد اما از تاثیرات آن در حوزه سیاست نکاست».

او با اشاره به این‌که تاثیر موسیقی در ایجاد کسب و کار‌ها، اشتغالزایی و گردش مالی غیرقابل انکار است ادامه داد: «این در حالی است که با شیوع کووید -۱۹ اقتصاد صنعت موسیقی دچار بحران جدی شد. اگرچه این اتفاق در همه رشته‌های هنری رخ داد اما در هنرهای تجسمی، کمرنگ‌تر بود. البته ناگفته نماند موضوع بعدی که می توان از نتایج مثبت رخداد کووید ۱۹ دانست بازگشت موسیقی به اصل خود از لحاظ کیفیت و استقبال مردم از آن دراین دوره است. بنابراین باید منتظر اتفاقات شیرین‌تر و دلچسب‌تر در حوزه موسیقی در آینده‌ای نه چندان دور باشیم».

فرهادی اتفاقات مثبت و منفی نتیجه شیوع کرونا در دو صنعت موسیقی و گردشگری را مشابه دانست و یادآور شد: «موسیقی در عصر کرونا دچار مشکلاتی شد. گردشگری هم به علت محدودیت سفر و بازدید به بن‌بست رسید اما هر دو صنعت پیامدهای مثبتی را تجربه کردند. در صنعت گردشگری توسعه کسب و کارهای مجازی رخ داد. اگر چنین نمی‌شد  سهم این صنعت در اقتصاد کشورمان به شدت کاهش می‌یافت».

آینده درخشان موسیقی

وی با اشاره به این‌که چاشنی گردشگری، موسیقی است به هوشمندی رئیس‌جمهور، ر در انتخاب مدیران شایسته در حوزه گردشگری و موسیقی اشاره کرد و افزود: «مدیران حوزه‌های مرتبط با موسیقی و گردشگری؛ شناخت مناسبی از این حوزه‌ها دارند و طبق آمارهای اقتصاد جهانی  تا ۶۰ سال آینده، مهمترین تجارت جهانی گردشکری خواهد بود. در نتیجه،‌ موسیقی می‌تواند نقش بسیار پررنگ‌تری ایفا کند».

به گفته این کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی، در حال حاضر موسیقی در نقطه عطف خود قرار گرفته و سه عامل هرم وارونه‌مانند یعنی نگاه حاکمیتی، کرونا و برجام به این صنعت کمک می‌کند تا حرکت جدیدی در موسیقی اتفاق بیفتد و آنجاست که تاثیر اقتصاد هنر و کارآفرینی مبرهن می‌شود.

فرهادی با اشاره به این‌که برای اخذ مجوز با ارشاد و اماکن و سایر دستگاه‌های مرتبط با مشکل مواجه نشده‌ و همیشه مورد پذیرش مسئولان مرتبط بوده‌ایم اذعان کرد:« هنوز در این دوره (دولت سیزدهم) موفق به برگزاری جلسات با مسئولان مرتبط نشده‌ایم و منتظر هستیم تا موفق به برقراری تعامل با مسئولان شویم».

وی در پاسخ به این سوال که توقع می‌رود چه تحول جدی در اقتصاد موسیقی در دوره سیزدهم ایجاد شود؟ ادامه داد: «در حوزه سینما و موسیقی منتظر تحول جدی هستیم. اگرچه سینما متزلزل است اما به نظر می‌رسد موسیقی مسیر درستی پیش‌گرفته و اگر اتفاق جدیدی رخ ندهد، به وضعیت موسیقی بسیار خوشبین هستیم. امیدواریم پس از رکودی که امروز در کشور شاهد آن هستیم نگاه جدیدی به موسیقی شود».

فرهادی به قیاس وضعیت موسیقی دولت دوره یازدهم و دوازدهم با دولت سیزدهم پرداخت و افزود: «در دولت پیش (یازدهم و دوازدهم)، لطمات بسیاری بر جامعه هنری کشور وارد شد. به تبع آن، موسیقی نیز تحت الشعاع قرار گرفت. از سوی دیگر کرونا مزید بر علت شد چرا که سیاست دولت پیشین، بر برجام متمرکز بود و دیگر هیچ. بنابراین سر پاماندن موسیقی نتیجه جسارت، استقامت و شجاعت بخش خصوصی است».

وی با تاکید بر این‌که دولت قبلی وعده‌هایی خود درباره پرداخت خسارت وحمایت‌ها را عملیاتی نکرد ادامه داد: «حدود ۲۰ اجرا طراحی شده بود. اجراها در ۹۰ درصد سالن‌های دولتی تهران و شهرستان‌ها قابل اجرا بودند. حتی مبالغ زیادی برای این سالن‌ها پرداخت شده بود. با شیوع کرونا، اجراها با مشکل مواجه شد و تا امروز پول‌های ما برگشت داده نشده است. اما رئیس جمهور وقت، برای مواجه با مشکلات و موضوعات واهمه‌ نداشته و اهل گفتمان است. این گفت و شنودها تاثیرگذار است».

بازگشت باتجربه‌های هنر و موسیقی

وی با تاکید بر این که به دولت فعلی خوش‌بین است افزود: «به دولت سیزدهم امیدوارم چرا که موقعیت‌ها را به درستی شناسایی کرده و مطابق آن حرکت‌های مناسبی را به سرانجام می‌‌رساند. نمونه بارز آن را می‌توان در شکستن حریم دریا مشاهده کرد».

فرهادی در بخش دیگری از سخنانش افزود: «بعد از حضور آقای رئیسی، بسیاری از فعالان صنعت موسیقی که سالها در کنج عزلت بودند بازگشتند. به کارگیری افراد با تجربه به نفع موسیقی خواهد بود».

این کارشناس ارشد اقتصاد فرهنگ و هنر و موسیقی در پاسخ به این سوال که اقتصاد هنر چگونه در قالب اقتصاد مقاومتی می‌گنجد افزود:«هنر بالاخص موسیقی در درجه اول، تولیدی کشورمان است. اگر تحریم تشدید شود مشکلی برای آن به وجود نخواهد آمد. همچنین، این هنر صادراتی است  و هیچ مانع خاصی برای سد کردن آن وجود ندارد و ارزآوری نیز دارد. بنابراین همه این موارد نه تنها به خودکفایی هنر کمک کرده  بلکه با فلسفه اقتصاد مقاومتی نیز قرابت دارد».