این ۶ کتاب شما را با ادبیات کهن ایران آشنا خواهد کرد

در این نوشتار سعی کرده‌ایم برخی از این کتاب‌های تاریخ کهن را گردآوری کنیم، انهایی که باگذشت صدها سال هنوز محبوبیت و مقبولیت خود را نه تنها از دست نداده‌اند، بلکه گاهی علاقمندی به خواندن آنها بیشتر نیز شده است.

۱. کتاب قصه کلیه و دمنه

کلیله و دمنه نام دو شغال از شخصیت‌های داستانی کلیه و دمنه است. این کتاب گرچه اصالتا به زبان هندی نوشته شده است، اما توسط وزیر انوشیروان در دوران ساسانی به زبان فارسی پهلوی ترجمه شده است. در این کتاب، قصه‌های مختلفی از زبان حیوانات بیان شده است و در واقع آنها تمثیلی از زندگی انسان‌ها و تجربیات و مشکلات آنها هستند. بسیاری از داستان‌های آن نیز برای کودکان ساده‌سازی شده و در قالب کتاب‌های داستانی کوچک‌تر در اختیار آنها قرار گرفته است. اهمیت این کتاب، قدمت بالای آن و نگاهی است که به مسائل انسانی و عبرت‌انگیز آن دارد.

۲. کتاب شاهنامه فردوسی

ابوالقاسم فرودسی، شاعر نامدار قرن چهارم هجری در مدت سی سال توانست مجموعه اشعار خود را در کتاب شاهنامه گردآوری کند؛ اشعاری در قالب مثنوی و وزن حماسی و رزمی که داستان‌های بسیار کهن ایرانی را به شکل اسطوره و قهرمانی بازآفرینی کرده است و با خواندن آنها با رشادت‌ها و دلیری‌های گذشتگان‌مان آشنا می‌شوید. داستان‌هایی مانند بیژن و منیژه، ضحاک ماردوش، آرش کمانگیر، هفت‌خان رستم و فرود سیاوش از بهترین آنهاست که بخشی از آنها را در قالب دروس ادبیات در دوره‌های آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها خوانده‌اید و یا می‌توانید به راحتی با خرید و دانلود pdf به آنها دست پیدا کنید. کتاب شاهنامه فردوسی اگر چه در مدارس قدیم که مکتب‌خانه نام داشتند و در قهوه‌خانه‌ها مرسوم بوده است، اما همچنان هم یکی از کتاب‌های محبوب و پرفروش به شمار می‌آید و می‌‌توانید انواع فیزیکی و الکترونیکی آنها را در قیمت‌های مختلف خریداری کنید.

۳. کتاب مثنوی معنوی

کتاب مثنوی معنوی نیز یکی از آثار کهن فارسی است که بیش از ۷۰۰ سال از سرودن اشعار آن توسط شاعر بزرگ پارسی، مولانا می‌گذرد و در دسته بهترین و محبوب‌ترین کتاب‌های ایران و گاه دنیا قرار دارد. از مشخصات این کتاب می‌توان به ۲۶۰۰۰ بیتی اشاره کرد که در شش دفتر سروده شده‌اند و تاریخ سرایش آنها به زمان پس از دیدار مولانا با شمس تبریزی برمی‌گردد. دیدار شمس تبریزی انقلاب درونی بزرگی در مولانا به پا کرد و او را به عارف بزرگی تبدیل کرد. خواندن این کتاب برای همه افراد توصیه می‌شود، چرا که دیدگاه‌های ناب انسانی و هستی‌شناختی در قالب بهترین شعرها تزریق شده است و به تنهایی کلاس درس بزرگی برای افرادی است که به دنبال راهنمای زندگی هستند. شش دفتر مثنوی معنوی را می‌توانید از انتشارات مختلف خریداری کنید و یا نسخه الکترونیکی آن را از فیدیبو تهیه کنید.

۴. کتاب پرسیکا

این کتاب را کتزیاس کنیدوسی که پزشک مخصوص اردشیر دوم، که در اینجا بیشتر درباره شخص ایشان می‌خوانید، بوده است، به رشته تحریر درآورده است. پرسیکا در اوایل قرن چهارم پیش از میلاد نوشته شده و داستان زندگی کوروش را به شکل حماسی بازگو می‌کند. او در این کتاب، رمانی بلند از اسطوره‌های ایران باستان را روایت کرده و سبک به کار رفته در آن حماسی و ملودرام است. همچنین در میانه بررسی زندگی شاهان ایران، به تفاوت فرهنگ ایران و یونان نیز اشاره کرده است. این کتاب یکی از معدود منابع معتبر دوران باستانی ایران، مادها، آشوریان و هخامنشیان است.

۵. کتاب منطق‌الطیر

عطار نیشابوری کتاب منطق‌الطیر را به صورت شعر و در قالب مثنوی سروده است. عطار نیشابوری، در این کتاب هفت منزل و یا هفت شهر عشق را ترسیم کرده است که به ترتیب، شامل طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت و فقر هستند که در نهایت به فنا می‌انجامد. او برای بیان منظور خود از زبان مرغان بهره گرفته است، به طوری که در این داستان، گروهی از پرندگان به دنبال یافتن پادشاه‌شان سیمرغ هستند و در این راه سفری طولانی را در پیش دارند. پس از عبور از این هفت مرحله دشوار، تنها سیمرغ باقی می‌ماند و او نیز با نگریستن در آینه حق متوجه می‌شود که سیمرغ در وجود همه آنها هست. به عبارتی دیگر هر کدام از ما می‌توانیم به سیمرغ غایی خود تبدیل شویم، اگر در این راه خودشناسی پیشه کنیم و به دنبال زیستنی اصیل باشیم.

۶. داستان هزار و یک شب

داستان هزار و یک شب که با نام ایرانی هزار افسان شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از داستان‌های با ریشه ایرانی است و بسیاری از قصه‌های آن در ایران و بغداد رخ می‌دهد. شهرزاد، دختر وزیر و همسر فعلی پادشاه، برای اینکه از کشته شدن توسط پادشاه در امان بماند، هر شب برای او داستانی نقل می‌کرده و در نهایت پس از گذشت بیش از سه سال، پادشاه از کشتن او صرف نظر می‌کند و برای سال‌ها در کنار همدیگر به خوشی زندگی می‌کنند. به گفته علی‌اصغر حکمت خاستگاه اصلی این کتاب به هند و پیش از دوره هخامنشی باز می‌گردد و قبل از حمله اسکندر به ایران، به فارسی ترجمه شده است. اما بهرام بیضایی اصل آن را به ایرانیان نسبت می‌دهد.

نسخه کنونی هزار و یک شب، توسط عبداللطیف طسوجی و در زمان محمد شاه قاجار به فارسی برگردانده شد و بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفت. در حال حاضر نیز نسخه‌های معتبری از آن توسط انتشارات هرمس چاپ می‌شود.

ادبیات کهن ایران، آثار بیشمار دیگری نیز دارد که ما در این نوشتار فقط به برخی از آنها اشاره کردیم. اما اگر مایل به آشنایی بیشتر با این آثار هستید خواندن کتاب شعرا و نویسندگان دیگر مانند بوستان و گلستان سعدی، دیوان حافظ شیرازی و خواجه عبداله انصاری را پیشنهاد می‌کنیم.