ایران با شُرکای جدید وارد معامله شد
آمار جدید گمرک نشان می‌دهد ایران در میانه یک «پوست‌اندازی» تجاری قرار دارد؛ کاهش سهم شرکای سنتی و صعود عمان، ترکیه، روسیه و قزاقستان، نشانه انتقال استراتژیک بازارها است.
بازار صادرات ایران در آستانه یک دگرگونی اساسی قرار دارد. بر اساس آمار تازه گمرک، سهم شرکای قدیمی مانند چین در حال افول است و در عوض، مقاصد نوظهوری از جمله کشورهای اوراسیا و خاورمیانه، جایگاه خود را در سبد صادراتی کشور محکم می‌کنند. این روند می‌تواند نویدبخش یک بازسازی ساختاری در تجارت خارجی ایران باشد.
تغییر مسیر شرکای تجاری؛ از شرق آسیا به همسایگان منطقه‌ای
چین همچنان عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران را یدک می‌کشد، اما آمارها حاکی از کاهش قابل توجه صادرات به این غول اقتصادی نسبت به سال قبل است. در مقابل، کشورهایی همچون عمان، ترکیه، روسیه و قزاقستان با سرعت در حال صعود در رتبه‌بندی مقاصد صادراتی هستند. کارشناسان این تغییر را نتیجه تقویت روابط منطقه‌ای و توافق‌نامه‌های دوجانبه می‌دانند که تمرکز تجارت ایران را از شرق دور به سمت خاورمیانه و اوراسیا سوق داده است.
علاوه بر این، صادرات محصولات پتروشیمی و معدنی به روسیه افزایش چشمگیری داشته است، در حالی که مواد غذایی ایرانی راه خود را به بازارهای کشورهای حاشیه خلیج فارس باز کرده‌اند. ورود به بازارهای آفریقایی نیز از دیگر نشانه‌های این تنوع‌بخشی است، هرچند چالش‌های بانکی و لجستیکی همچنان سد راه گسترش پایدار این روابط هستند.
چشم‌انداز سال ۱۴۰۵؛ فرصت‌های ثبات و نوآوری در صادرات
اقتصاددانان پیش‌بینی می‌کنند که در سال ۱۴۰۵، با تقویت ثبات ارزی و تسهیل نقل‌وانتقال‌های مالی توسط دولت، ایران بتواند جایگاه خود را در بازارهای نوظهور تثبیت کند. این امر نه تنها به کاهش وابستگی به شرکای سنتی کمک می‌کند، بلکه زمینه را برای رشد درآمدهای غیرنفتی فراهم می‌آورد.
در این میان، تمرکز بر صادرات دانش‌بنیان و فناوری‌محور می‌تواند یک جهش واقعی ایجاد کند؛ مسیری که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اما پتانسیل بالایی برای افزایش ارزش افزوده دارد. در نهایت، اگر این تنوع‌بخشی با اصلاحات عمیق در نظام گمرکی و مالی همراه شود، تجارت خارجی ایران می‌تواند به معنای واقعی کلمه پوست‌اندازی کند و به سمت یک مدل پایدار و رقابتی حرکت نماید.
