ایران در مسیر طلایی گردشگری؛ ۷ میلیارد دلار به حساب دولت واریز شد
در سالی که به پایان رسید، ایران توانست بیش از ۷ میلیون گردشگر خارجی را به خود جذب کند؛ بر پایه آمار رسمی، شمار گردشگران ورودی ایران در سال شمسی منتهی به ۲۰ اسفند ۱۴۰۳، حدود ۷٫۳ میلیون نفر بوده است.
گسترش نیوز: این رقم نسبت به سال قبل علامت واضحی از بازگشت و رشد بخش گردشگری ایران بعد از دورهٔ رکود جهانی است.
افزایش چشمگیر درآمدهای حاصل از این ورودها نیز نکته‌ای قابل توجه است؛ دولت ایران اعلام کرده که درآمد حاصل از گردشگران خارجی در همان دوره به حدود ۷٫۴ میلیارد دلار رسیده است، که میانگین هزینه هر گردشگر خارجی را حدود هزار دلار نشان می‌دهد.
این رقم اگرچه هنوز با میانگین جهانی فاصله دارد، اما برای صنعتی که سال‌ها زیر فشار بوده، نشانه امیدبخش به شمار می‌آید.
در کنار این ارقام کلان، نکته مهم این است که ایران نه تنها به دنبال افزایش حجم ورود گردشگر است، بلکه تلاش دارد جایگاهی جدی‌تر در میان مقاصد بین‌المللی به‌دست آورد؛ برای مثال، در گزارش سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، ایران به عنوان یکی از مقاصد رو به رشد در نظام جهانی گردشگری شناخته شده است.
دلایل و محرک‌های رشد
یکی از عوامل اصلی رشد قابل‌توجه گردشگری ایران، کاهش نسبی موانع ورود، تنوع مقصدها و بازاریابی بین‌المللی است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران در چند سال اخیر ضمن تسهیل ویزا برای کشورهای بیشتر، بر تقویت پلتفرم «VisitIran» به‌عنوان ویترین گردشگری کشور تأکید کرده است.
افزون بر آن، تنوع جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، طبیعی و مذهبی ایران نیز به‌عنوان یک مزیت رقابتی دیده می‌شود؛ کشور با داشتن بناهای متعدد ثبت‌شده در فهرست یونسکو، مناطق طبیعت‌گردی و فرصت‌های گردشگری روستایی، توانسته توجه گردشگران خاص را جلب کند.
اکنون، زیرساخت‌های گردشگری ایران نیز در حال تطبیق با تقاضای جدید هستند. برای نمونه، افزایش ظرفیت اقامت، بهبود خدمات بین‌المللی و سرمایه‌گذاری در گردشگری سلامت از جمله اقداماتی هستند که دولت و بخش خصوصی به آن دست زده‌اند. با این همه، دستیابی به سطح استانداردهای جهانی همچنان چالش‌برانگیز است.
همچنین، تصویر ایران در رسانه‌های بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی در جذب گردشگر ایفا کرده است؛ اقداماتی مانند تولید محتوای تبلیغاتی، حضور ایران در نمایشگاه‌های گردشگری و پوشش دیجیتال مقصد، در کنار روایت «ایران به‌عنوان مقصدی امن و مهمان‌پذیر»، به شکل ملموسی تغییر داشته است.
فرصت‌های اقتصادی و اجتماعی
افزایش ورود گردشگران خارجی به ایران بیش از آنکه فقط یک موفقیت عددی باشد، فرصتی اقتصادی و اجتماعی برای کشور ایجاد کرده است. از درآمد ارزی حاصل از گردشگری گرفته تا ایجاد اشتغال در مناطق محروم‌تر، این رشد می‌تواند به «گردشگری محلی» و توزیع بهتر منافع در کشور کمک کند. با توجه به متوسط هزینه هر گردشگر، بخش قابل‌توجهی از این درآمدها می‌توانند صرف توسعه زیرساخت در استان‌ها و شهرهای کمتر شناخته‌شده شوند.
به ویژه در حوزه گردشگری سلامت و زیارتی، ایران توانسته موقعیت مناسبی پیدا کند. گزارش‌ها نشان می‌دهند هر گردشگر سلامت ممکن است تا ۳٬۰۰۰ دلار هزینه کند؛ این بخش از گردشگری ایران می‌تواند به مثابه موتور محرکی برای اقتصاد مناطق خاص باشد.
فراتر از اقتصاد، این رشد گردشگری می‌تواند به تقویت ارتباطات فرهنگی و دیپلماسی عمومی ایران کمک نماید. هنگامی که گردشگران خارجی با فرهنگ، هنر، تاریخ و طبیعت ایران مواجه می‌شوند، فضای شناخت متقابل شکل می‌گیرد که به نفع ارتقای تصویر بین‌المللی کشور است.
چالش‌ها و مسیر پیش‌رو
با وجود دستاوردها، بخش گردشگری ایران با چالش‌هایی نیز روبه‌روست که باید برای تضمین تداوم رشد آن راهکارهایی اندیشیده شود. از جمله مهم‌ترین چالش‌ها می‌توان به نابرابری زیرساختی میان مقاصد پرطرفدار و کمتر شناخته‌شده، محدودیت‌های بانکی و ارزی برای گردشگران خارجی، کمبود گزینه‌های اقامتی استاندارد در برخی استان‌ها، و نیز نگاه امنیتی و سیاسی در پوشش رسانه‌ای اشاره کرد.
برای مثال، علی‌رغم افزایش ورود گردشگر، هنوز میانگین هزینه گردشگر ایرانی کمتر از بسیاری از کشورهای منطقه است و این به معنای آن است که ایران باید بر ارتقای کیفیت خدمات، تنوع محصول گردشگری و جذب گردشگر با هزینه بالاتر متمرکز شود. از سوی دیگر، مدیریت پایداری گردشگری، به ویژه تاثیرات اجتماعی، محیط‌زیستی و فرهنگی باید در دستور کار باشد تا رشد حوزه گردشگری به قیمت تخریب منابع محلی تمام نشود.
در پایان، برای اینکه ایران بتواند این رشد را حفظ کرده و به سطح جهانی بالاتری برسد، ضروری است که هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی با همکاری، استراتژی‌های بلندمدت تدوین کنند؛ استراتژی‌هایی که روابط منطقه‌ای را تقویت می‌کند، مسیرهای دسترسی را آسان‌تر می‌سازد، نوآوری دیجیتال را به‌کار می‌گیرد، و تجربه گردشگر را به‌صورت کامل از فرودگاه تا مقصد ارتقا می‌دهد. با چنین اقداماتی، پتانسیل ایران برای تبدیل شدن به یک قطب گردشگری منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای بسیار جدی است.
در صورت تمایل به پیگیری اخبار روز حوزه گردشگری ایران و جهان، سرویس گردشگری پایگاه خبری گسترش نیوز را دنبال کنید.
