صادرات سنگ متوقف شد؟

هر ماده اولیه برای اینکه صادرات‌محور باشد باید یک سری شروط داشته باشد، در غیر این صورت هرگونه صادرات مواد خامی موفقیت‌آمیز نخواهد بود و به سرانجام مناسب خود نخواهد رسید. اما در مورد سنگ ساختمانی باید گفت که به دلیل اینکه مجموعه‌های معدودی توان نهایی و صادراتی کردن این محصول را دارند؛ در نتیجه توان آنها نیز محدود است.

اصل بقای هر فعالیت صادرات‌محور در کل جهان رسیدن به بیشترین ارزش‌افزوده ممکن از تحقیق تا طراحی و از تولید تا خدمات محصول است که گاهی با کمترین میزان اشتغال و هزینه حاصل می‌شود. اما مساله مهم این است که اگر مواد اولیه یا خام در کشور مصرف بالا، توجیه اقتصادی و بازار پایداری نداشته باشند، بهتر آن است که با تشویق و تسهیل به صادرات بیشتر آن پیش رفت. حال در حوزه سنگ‌های ساختمانی سوال این است که آیا شرایط برای صادرات آنها بهینه است یا مصرف داخلی آن مناسب‌تر است؟

کارشناسان باور دارند که باید برای مواد اساسی که صادرات بد محسوب می‌شوند عوارض وضع یا معافیت‌‌های مالیاتی را لغو کرد تا بشود درصد بیشتری در داخل کشور نگه داشت و در تولید ملی به کار گرفته شوند. اما اگر آن محصول صادراتی یک یا چند شرط از شروط را نداشته باشد، ماده اولیه یا خام مورد نیاز در داخل محسوب نمی‌شود و صادرات آن عنوان خام‌فروشی را نخواهد داشت. در مورد سنگ‌های ساختمانی نیز باید گفت که مجموعه‌های معدودی توان نهایی و صادراتی کردن این محصول را دارند. در حالی که مواد خام در کشور باید خریدار کافی داشته باشد، در مورد سنگ ساختمانی با توجه به توانایی ضعیف باید گفت که خریدار کافی در عرصه بین‌المللی ندارد.

شرایط مهم صادرات

در این خصوص تحلیلگر اقتصادی بیان کرد: مواد اولیه یا اساسی مورد نیاز در داخل کشور باید شرایطی داشته باشد تا بتوان آنها را صادر کرد. اما اگر کالایی تمام این شرایط را داشته باشد، آن کالا، ماده خام و اولیه مورد نیاز داخل کشور محسوب می‌شود و صادرات آن خوب نیست و می‌شود عنوان صادرات بد را روی آن گذاشت.

علیرضا مهدیه در خصوص شرایط مهم این شروط بیان کرد: ماده‌ خام و مواد اولیه مورد نیازی که در داخل کشور برای صنایع تکمیلی فرآوری می‌شود، قطعا ارزشمندتر خواهد شد اما در مورد سنگ ساختمانی، مجموعه‌های معدودی توان نهایی و صادراتی کردن این محصول را دارند و توان آنها نیز محدود است. وی افزود: مواد خام برای زنجیره بعد از خود در کشور باید خریدار کافی داشته باشد که در مورد سنگ ساختمانی، خریدار کافی برای خرید سنگ‌های صادراتی ایران وجود ندارد.

مهدیه افزود: باید برای اینگونه مواد اساسی که صادرات بد محسوب می‌شود محدودیت یا عوارض یا لغو معافیت‌های مالیاتی اعمال کرد تا بشود درصد بیشتری را در داخل کشور نگه داشت و در تولید ملی به کار گرفت.

وی خاطرنشان کرد: اگر آن محصول صادراتی یک یا چند شرط از شروط لازم را نداشته باشد، ماده اولیه یا خام مورد نیاز در داخل محسوب نخواهد شد و صادرات آن طبق روش و مدل‌های مناسب، عنوان خام‌فروشی را نخواهد داشت و منجر به توسعه اقتصادی و صادراتی کشور خواهد شد.

عدم تناسب مصرف و خرید

همچنین به گفته وی، خریدار داخلی باید امکان خرید محصول را به قیمت جهانی داشته باشد که در مورد سنگ ساختمانی، احتمال آن کم است و درصد بالایی را نمی‌توان برای این اتفاق متصور بود. مهدیه ادامه داد: میزان خرید و مصرف مجموعه‌های صنایع تکمیلی باید متناسب و نزدیک به میزان تولید آن ماده باشد که در مورد سنگ ساختمانی با توجه به نوع و بازار سنگ‌های صادراتی، تناسب خاصی وجود ندارد. او اظهار کرد: شرایط باید به گونه‌ای باشد که طی مدت کوتاهی، ترس و ریسک بالایی برای از دست رفتن بازار ماده خام ایجاد نشود که در مورد سنگ ساختمانی، ترس و ریسک به شدت بالاست و خارج از مد، رنگ و مطلوب‌های زمانی، به سرعت نوع و حتی خود سنگ در پروژه‌های مختلف جایگزین می‌شود.

این کارشناس گفت: باید ذخایر ماده اولیه نسبت به ذخایر سایر کشورها بالا نباشد و بتوان با صنایع داخلی و سرمایه‌گذاری معقول به محصولات تکمیلی و نهایی آن دست یافت و آن محصولات را صادر و یا در داخل مصرف کرد که در مورد سنگ ساختمانی، ذخایر بالایی از انواع سنگ‌ها موجود است که نسبت به ذخایر جهانی هم رقم بالایی است.

مهدیه تاکید کرد: مصرف محصول نهایی ماده اولیه در داخل باید بیشتر از تولید آن باشد و در صورت صادرات، صنایع تکمیلی مجبور به واردات شوند تا بتوانند به محصول نهایی دست یابند که در مورد سنگ ساختمانی بازار مصرف بزرگ است، اما بازار مصرف نوع سنگ‌های صادراتی بزرگ نیست و میزان مصرف این سنگ‌ها بیشتر از تولید آنها نیست.

بزرگ‌ترین بازار در دست ‌چین است

کارشناس اقتصادی همچنین در خصوص کشور چین بیان کرد: چین بزرگ‌ترین بازار تولید و صادرات سنگ در جهان را داراست و ایتالیا مبدع اصلی روش‌های صنایع تکمیلی در این باره است که هر دو کشور و تحت شرایطی، صادرات سنگ بلوک یا همان محصول تکمیل‌نشده را هم دارند. در ادامه قیاس قابل تأملی می‌شود داشت که ترکیه و ایران در بازار گروه سنگ‌های آهکی رقیب یکدیگر هستند و ترکیه با توجه به توسعه بازار صادراتی خود، مصرف کمی در داخل دارد، اما ایران بازار اصلی خود را به داخل معطوف کرده و حتی واردات سنگ ساختمانی نیز دارد.

مهدیه تصریح کرد: اصل بقای هر فعالیت صادرات‌محور در کل جهان، رسیدن به بیشترین ارزش‌افزوده ممکن از تحقیق تا طراحی و از تولید تا خدمات محصول است که گاهی با کمترین میزان اشتغال و هزینه حاصل می‌شود، گاهی هم با بیشترین امکان شغل‌آفرینی و تولید ملی کسب می‌شود. بنابراین شایسته است که در راه اعتلای صادرات ایران پخته‌تر از گذشته اقدام کنیم و در توسعه پایدار آن بیشتر بکوشیم.

وی در ادامه عنوان کرد: ماده‌ خام و مواد اولیه مورد نیاز داخل است که ارزش‌افزوده نهایی شدن آن در داخل کشور را مشخص می‌کند. با توجه به زیرساخت‌های صنعتی و هزینه و فرصت‌هایی که وجود دارد، همیشه ماده خام باید بیشتر از صادرات آن باشد که در مورد سنگ ساختمانی اصلا اینطور نیست و صادرات تکمیل‌نشده آن در بسیاری از موارد، ارزش‌افزوده بهتری ایجاد می‌کند. به گفته وی خارج از تفاوت ماهیتی محصولات با یکدیگر و نوع بازار آنها، اگر هر کدام از شروط فوق در خصوص محصولی نباشد آن مواد اولیه یا خام، مصرف بالا، توجیه اقتصادی و بازار پایداری در داخل کشور نخواهد داشت و موجه‌تر آن است که با تشویق و تسهیل به صادرات بیشتر به آن ادامه داده شود.