در بررسی وضعیت کسب‌وکارهای نوپا و تخصصی در ایران مطرح شد
جای خالی استارت‌آپ‌های کشاورزی
وقتی پای استارت‌آپ به میان می‌آید، تصویر استارت‌آپ‌های آنلاین با خدماتی مانند تاکسی‌یاب‌های آنلاین، تحویل غذا یا خرید آنلاین نخستین چیزی است که در اذهان عمومی جان می‌گیرد.
به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه «گسترش تجارت» نوشت: با این حال مفهوم استارت‌آپ در جهان فراتر از آن چیزی است که در ایران جریان دارد. محیط زیست، حوزه آب و حتی کشاورزی از جمله بخش‌هایی است که مورد توجه کارآفرینان جهان قرار گرفته و برای آنان ثروت‌آفرینی را به همراه آورده است. با این حال وقتی پای بررسی کارنامه کاری این دسته از استارت‌آپ‌های تخصصی در ایران به میان می‌آید، به دلیل استفاده نشدن از ظرفیت‌های موجود، با یک جای خالی بزرگ روبه‌رو می‌شویم. براساس آنچه کارشناسان می‌گویند، موانع قانونی و هزینه‌بر بودن فعالیت در این حوزه‌ها باعث شده تا استقبال کارآفرینان ایرانی از بخش‌های تخصصی بسیار محدود و به‌طور تقریبی صفر باشد.
برخلاف باور عمومی و آنچه در ایران رواج یافته، استارت‌آپ‌ها فقط به بخش آنلاین ختم نمی‌شوند. نگاهی به گستره فعالیت‌های استارت‌آپی در جهان گویای آن است که کارآفرینی در همه بخش‌های تولیدی، صنعتی و خدماتی وارد شده است. این در حالی است که با نگاهی به حوزه‌های تخصصی ایران مانند کشاورزی می‌بینیم که با وجود ظرفیت بالا برای فعالیت در این بخش، عمده عملکرد استارت‌آپی ایران به برگزاری چند نشست و رویداد در شهرهای مختلف محدود میشود. بر این اساس جای خالی استارت‌آپ‌هایی که بتوانند در حوزه کشاورزی به‌ویژه در بخش فروش محصولات کشاورزی، دامپروری و... فعالیت کنند و خدمات به مشتریان ارائه دهند و در نهایت به توسعه و پیشرفت کشاورزی ایران منجر شوند، به شدت احساس میشود.
این در حالی است که کشاورزی یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد که هم از نظر استراتژیک و امنیت غذایی از اهمیت ویژه برخوردار است و هم از نظر اقتصادی، اشتغال و... جایگاه ویژه‌ای دارد. بر پایه آخرین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، جایگاه دوم را در رشد مثبت اقتصادی ایران پس از نفت در سال گذشته به‌دست آورد. همچنین گزارش‌های منتشر شده از ستاد اقتصاد مقاومتی نشان می‌دهد تولیدات بخش کشاورزی در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۲ (شروع کار دولت یازدهم)، رشد ۲۱/۶ درصدی داشته است. بر همین اساس و با توجه به توسعه روستاها و مناطق حاشیه شهرها و از جهت دیگر نیاز به اشتغال در کشور و همچنین آمار بالای تحصیلکردگان حوزه کشاورزی به نظر می‌رسد که راه‌اندازی و حمایت از شکل‌گیری استارت‌آپ‌های حوزه کشاورزی در کشور می‌تواند به اشتغال و کارآفرینی و همچنین توسعه حوزه کشاورزی کمک بسیاری کند.
دو استارت‌آپ جهانی کشاورزی
نگاهی به نمونه‌های برتر جهانی گویای آن است که استارت‌آپ‌هایی مانند «فارمر وب» و «فرش دایرکت» با تمرکز بر حوزه کشاورزی توانسته‌اند علاوه بر شهرت، باعث ایجاد تحولی در بازار کشاورزی شوند. به عنوان نمونه «فارمر وب» Farmers Web به عنوان یک استارت‌آپ، بازاری اینترنتی است که کشاورزان را به خریداران محصولات کشاورزی وصل می‌کند. این استارت‌آپ در سال ۱۳۹۱ شمسی (۱۰۱۲میلادی) دیوید راس (David Ross) و ۲ تن از شرکای تجاری‌اش راه‌اندازی شد. دیوید راس برای راه‌اندازی استارت‌آپ Farmers Web رقمی نزدیک به یک میلیون دلار از سرمایه‌گذاران جمع‌آوری کرد. او در ابتدا از وب‌سایت استارت‌آپ خود به‌عنوان ابزاری برای عمده‌فروشی مستقیم محصولات کشاورزی به آشپزان و صاحبان رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها استفاده می‌کرد، اما بعد کار را توسعه داد و زمان ارائه خدمات را به شکل معناداری کوتاه کرد. این استارت‌آپ‌ها مانند سایت‌های «زودفود» عمل می‌کنند و با گرفتن مشتری در شهرهای نیویورک، نیوجرسی و... رابط بین کشاورزان با خریداران میشود و محصولات را در کمترین زمان ممکن تحویل مشتریان می‌دهد. در این حوزه استارت‌آپ‌های مشابهی همچون Red Tomato هم فعالیت می‌کنند.
«فرش دایرکت» FreshDirect نیز به‌عنوان نمونه‌ای دیگر از استارت‌آپ‌های شناخته شده، محصولات تازه و باکیفیت کشاورزی را مستقیم از باغ‌ها و مزارع بر سر میز مشتریان می‌آورد. این استارت‌آپ در واقع پلی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی ایجاد و واسطه‌ها را حذف کرده و خود به یک واسطه اینترنتی تبدیل شده است؛ استارت‌آپی که در زمان و نرخ صرفه‌جویی می‌کند و محصولات تازه را به‌دست مشتریان می‌رساند.
موانع قانونی دلسردکننده
فاطمه دولت‌آبادی، مدیر دپارتمان استارت‌آپ بنیاد عالی نخبگان کارآفرینی ایران در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» از لزوم ایجاد زیرساختی مطمئن برای فعالیت در حوزه‌های تخصصی مانند استارت‌آپ‌های کشاورزی سخن می‌گوید: به‌طور قطع برای شروع فعالیت‌های تخصصی و نوآورانه حوزه‌های گوناگون تولیدی و صنعتی باید بستر و زیرساخت لازم فراهم شود. این در حالی است که استارت‌آپ‌های تخصصی با چالش‌های متعددی از جمله موانع قانونی دست به گریبان هستند و به همین دلیل هم فرصت عرض اندام پیدا نمی‌کنند. این کارشناس حوزه استارت‌آپ در ادامه سخنان خود از نیازهای استارت‌آپ‌های تخصصی سخن به میان آورده و می‌افزاید: استارت‌آپ‌های تخصصی یا همان استارت‌آپ‌های فیزیکال نیازمند دریافت مجوزهای قانونی خاص از سوی مراجع ذی‌صلاح است که گاهی با مانع روبه‌رو میشود.
دولت‌آبادی همچنین با اشاره به موانع پیش پای استارت‌آپ‌های تخصصی و راهکارهای از میان برداشتن‌شان می‌گوید: به‌عنوان نمونه ما در حوزه فیزیکال پس از پیاده‌سازی طرح و در میانه راه با موانع قانونی روبه‌رو و متوقف می‌شویم. به همین دلیل هم رغبت برای ورود و فعالیت در این حوزه به شدت پایین است. علاوه بر این نبود تیم‌سازی قوی و هزینه بالای ورود، فعالیت و استفاده از نیروهای متخصص از دیگر چالش‌هایی است که راه ورود و فعالیت در این حوزه را دشوار می‌کند. سازمان‌هایی مانند بنیاد عالی نخبگان کارآفرینی ایران در این زمینه سعی دارد با تعامل با بخش دولتی، راهی برای حذف موانع و رونق استارت‌آپ‌های تخصصی و فیزیکال پیدا کند.
نیاز به شناخت بازار هدف تخصصی
علیرضا شجاعی، کارشناس حوزه استارت‌آپ و تحقیقات بازار در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» از نبود نگاه مارکتینگ‌محور به عنوان مهم‌ترین عامل مغفول ماندن استارت‌آپ‌های تخصصی مانند استارت‌آپ‌های کشاورزی یاد می‌کند. این کارشناس استارت‌آپی به «گسترش‌تجارت» می‌گوید: به‌طور کلی ویژگی‌های استارت‌آپ‌ها یکسان است، اما این دسته از کسب‌وکارها در جزییات، روند کار و به‌ویژه جذب بازار هدف با یکدیگر متفاوت هستند.
در این میان به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل مغفول ماندن استارت‌آپ‌های تخصصی به بحث بازاریابی و جذب مشتری بازمی‌گردد. درحال‌حاضر حوزه عمومی از جذابیت ییشتری برای فعالیت استارت‌آپ‌های ایرانی برخوردار است که مهم‌ترین عامل آن ازدیاد مشتری در این بخش است.
وی در ادامه سخنان خود می‌افزاید: باید این موضوع را هم در نظر داشت که هرچند استارت‌آپ‌های عمومی از موفقیت بیشتری برخوردار هستند، اما این موضوع به معنای آن نیست که استارت‌آپ‌های تخصصی الزاما در شناخت و جذب بازار ناموفق هستند. در صورت شناخت درست نیاز بازار، قدرت مانوردهی و رشد بسیاری وجود دارد. به‌عنوان نمونه بازار تجهیزات پزشکی یکی از بخش‌های تخصصی اما پرمخاطب است و در صورتی که شناخت نیاز بازار با تبلیغات همگام شود، شانس موفقیت بالایی وجود دارد.
سخن پایانی
جای خالی استارت‌آپ‌های تخصصی مانند استارت‌آپ‌های حوزه کشاورزی در ایران فقط با همت جمعی پر خواهد شد؛ زمانی که دغدغه موانع قانونی از سر فعالان این حوزه باز شود و هزینه‌های فعالیت در این بخش از درآمدهایش کمتر شود. باید توجه داشت که ایران به دلیل بهره‌مندی از منابع طبیعی و قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد خود در منطقه، پیش زمینه لازم برای رشد در حوزه استارت‌آپ را دارد. متاسفانه در باور عمومی واژه استارت‌آپ فقط به چند کسب‌وکار آنلاین و اپلیکیشن‌های موبایلی ختم میشود. این در حالی است که خانواده استارت‌آپ فراتر از شاخه آنلاین است. بر همین اساس اگر به دنبال اقتصادی خلاق و مبتنی بر فضای کارآفرینی هستیم، باید تلاش کنیم تا جای خالی استارت‌آپ‌های تخصصی مانند کشاورزی هرچه زودتر و با حضور فعالان این عرصه پر شود.
ارسال نظر