طرح ما باعث رونق صنایع دستی کشور می‌شود

فراوانی عرضه و دسترسی آسان به صنایع دستی ممکن است همان انقلابی باشد که دنیای صنایع دستی ایران به آن نیاز دارد.

گسترش‌نیوز: هفته قبل سی و دومین دوره نمایشگاه صنایع دستی تهران برگزار شد. پوشش خبری نمایشگاه فرصتی بود برای گفتگو با هنرمندان، صنعتگران و شرکت‌هایی که در این عرصه فعالیت می‌کنند. همیشه گفته‌اند که کارآفرینی در حوزه صنایع دستی می‌تواند اشتغال‌آفرین و ثروت‌آفرین باشد اما دنیای صنایع دستی ما نتوانسته،‌ متناسب با توانمندی‌های بسیاری که دارند سهم معقولی از بازارهای داخلی و بین‌المللی را نصیب خود کند. چرا؟ رئیس هیئت‌مدیره شرکت هیما ایده «فراوانی عرضه» را طرحی راهگشا می‌داند و از طرح مدونی که برای عملیاتی کردن آن تهیه شده است سخن گفت و موانع پیش‌روی آن را تشریح کرد.

می‌‌خواهیم کار هنرمند و صنعتگر را تسهیل کنیم

محمدرضا احتشام، فارغ‌التحصیل عمران است و بیست و ۶ سال در زمینه صنعت کار کرده است اما عشق و علاقه به صنایع دستی او را به این وادی کشانده است. وی در معرفی کسب و کاری که دایره کرده است اظهار داشت: اولین شرکت مورد تائید سازمان میراث فرهنگی در حوزه صنایع دستی و گردشگری هستیم. این امر تازگی دارد چون تمامی شرکت‌هایی که فعالیت داشته‌اند از ثبت شرکت‌ها مجوز گرفته‌اند نه سازمان میراث فرهنگی. ما در واقع خلا دولتی که در این عرصه وجود داشت را پر کردیم. به عبارت دیگر هدف ما آن بود که نیازها و انتظارات صنعتگر صنایع دستی را برآورده کنیم و فرایند کار و زمان انتظار او را کوتاه‌تر کنیم.

تهیه مواد اولیه، نوسازی کارگاه، استانداردسازی و بازاریابی

وی در ادامه افزود: پتانسیل صنایع دستی برای اشتغال‌زایی بسیار زیاد است اما متاسفانه یا دیده نمی‌شود یا موردظلم قرار می‌گیرد. صف انتظار حمایت‌هایی که دولت وعده داده است به

حدی طولانی است که هنرمند معمولا کار را رها می‌کند. ما به صنعتگران گفته‌ایم که مواد اولیه موردنیاز شما را تامین می‌کنیم، پیدا کردن بازار مصرف و استانداردسازی و پیدا کردن ضعف‌های محصول را هم انجام می‌‌دهیم. تمام اعضای تیم کارشناسی ما، فارغ‌التحصیل حوزه میراث فرهنگی هستند و هر کدام ۲۰ تا ۳۰ سال سابقه کار دارند. بعد از کارشناسی و ممیزی و تهیه محصول در استاندارد و بسته‌بندی وزین، آن را روانه بازار می‌کنیم. اگر کارگاه صنعتگر به نوسازی و بهسازی نیاز داشته باشد دست به کار می‌شویم.

جای خالی دولت را پر می‌کنیم

وی در ارتباط با فعالیت‌ّهای خارج از کشور این شرکت گفت: در خارج از ایران هم چند دفتر داریم و از آنها برای معرفی و شناساندن هنر اصیل ایرانی استفاده می‌کنیم. اهمیت بسیاری برای موضوع اصالت قائل هستیم چون امروزه مهمترین معضل و چالش پیش‌روی صنایع دستی ایران است. کپی‌برداری چینی‌ها از صنایع دستی ما حالت ماشینی پیدا کرده است و به اسم محصول ایرانی فروخته می‌شود. ما تولیدکننده و هنرمند را می‌شناسیم، و به طور مستقیم از کارگاه آنها خرید می‌کنیم. از طرف دیگر تمام محصولات ما شناسنامه‌دار هستند. تولید نداریم اما به‌طور غیرمستفیم درگیر تولید هستیم. تخصص ما عرضه درست محصول است. ارزش و اصالت کار را مشخص و بازار متناسب با آن را پیدا می‌کنیم. خود هنرمندان و صنعتگران باور نمی‌کنند که چنین خدماتی ارائه می‌کنیم. کاری که توسط ما انجام می‌شود بعضا قرار بوده است توسط دولت انجام شود ولی کار همیشه در نقطه‌ای متوقف شده است.

ایده خلاقانه را بستر کسب و کار موفق می‌کنیم

رئیس هیئت‌مدیره شرکت هیما در ارتباط با کم و کیف حضور این شرکت در نمایشگاه صنایع دستی اظهار داشت: بار اول است که در نمایشگاه شرکت می‌کنیم. به نمایشگاه، دید تجاری نداریم. بیشتر سعی کرده‌ایم اصول و خط‌مشی‌های خود را بیان کنیم. از ایده خلاقانه حمایت می‌کنم و آن را پلت‌فرم و بستر کسب و کار قرار می‌دهم. مشابه این کار توسط آستان قدس رضوی انجام می‌شود ولی پلتفرم آنها بیشتر از نوع معرفی است. آنها به جای تهیه و ارائه مواد اولیه، تهیه‌کننده مواد اولیه را به تولیدکننده معرفی می‌کنند. صنایع دستی ما دکوراتیو است و کاربرد تزئینی دارد و ما می‌خواهیم که صنایع دستی، وارد زندگی روزمره شود.

وی در ادامه خطاب به علاقه‌مندان و هنرمندان اظهار داشت: خانم یا آقای خلاق، ما برای خلاقیت شما ارزش قائل هستیم. به ما ایده خلاقانه بدهید؛ ما هم بستری فراهم می‌کنیم که شما بتوانید کسب و کار خود را راه بیندازید.

عرضه نادرست؛ نقطه‌ضعف صنایع دستی ایران

چرا ایران باوجود غنا و توانمندی‌های فراوانی که در ارتباط با دنیای صنایع دستی دارد هنوز نتوانسته است به جایگاه شایسته خود برسد؟ رئیس هیئت‌مدیره شرکت آرمان‌رخش غزل در پاسخ این سوال گفت: چون عرضه درستی نداریم. صنایع‌دستی ما عمدتا به صورت چمدانی از ایران خارج می‌شود، بنابراین به صورت صحیح، معرفی نمی‌شود. کسی که قصد خرید صنایع دستی ایران را دارد نمی‌تواند فرهنگ ایرانی را در پشت کالایی که خریداری می‌کند ببیند. به عنوان مثال در زمینه گلیم، توانمند هستیم ولی افراد کمی، گلیم ایرانی را می‌شناسند و با نحوه تولید آن، آشنایی دارند. محال است کسی بداند بافت گلیم، فرش دستباف یا ساخت محصول سفالی؛ چقدر زمان می‌برد و با این حال آن را نادیده بگیرد. این در حالی است که جنس ما در بازارهای جهانی، گران نیست. صادرات صنایع دستی را ساماندهی نکرده‌ایم و سامانه خاصی که برای آن نیاز است را راه نینداخته‌ایم. در این باره، حرف زیاد زده شده ولی این سامانه هنوز محقق نشده است.

هنرمند، درگیر کاغذبازی طولانی

وی در تکمیل این بخش از سخنان خود افزود: به درآمد غیرنفتی نیاز داریم. درک می‌کنیم و می‌دانیم که دولت ممکن است گرفتار باشد و اولویت‌های دیگری داشته باشد اما می‌‌تواند زمینه را برای فعالیت و مسئولیت‌پذیری هر چه بیشتر بخش خصوصی فراهم کند. بروکراسی اداری، طولانی و زمانبر است و گرفتن مجوز برای بازرگان فعال در این حوزه همان حسی را دارد که هنرمند و صنعتگر در صف انتظار دریافت اعتبار و تسهیلات دارد.

وضعیت می‌تواند این گونه نباشد؛ کافی است بپذیریم که باید رویه‌ها را اصلاح کنیم. همه دولت‌ها اصلاحات می‌کنند ولی سرعت و آهنگ تغییراتی که اعمال می‌کنند بسیار بیشتر از ماست.

وی جهت تشریح بیشتر منظور خود گفت: فرایند اداری چند طرح بزرگی که ارائه کردیم به حدی طولانی بود که امروز هیچ توقعی ندارم. البته اگر مانع‌ کار نشوند من بازرگان می‌توانم به تنهایی کارهای خود را به انجام برسانیم.

یک راه‌حل عملی

وی در ادامه افزود: فعلا در مرحله شناسایی هستیم ولی در یک سال گذشته، بالغ بر ۱۳۰ تامین‌کنده و تولیدکننده را شناسایی کرده‌ و با آنها مذاکره کرده‌ایم. بسیاری از آنها هنوز به اعتبار نیاز نداشته‌اند. اکثر آنها به بهسازی پروسه تولید نیاز دارند. کارگاه‌های آنها به روز نیست.

صنایع دستی ما در عین آنکه پتانسیل درآمدزایی بسیار بالایی دارد، به شدت مظلوم واقع شده است. در یکی از طرح‌های خود، علت فاصله میان مردم و صنایع دستی را تشریح کردم. راه‌حل این مشکل، فراوان کردن عرضه است. به عبارت دیگر صنایع دستی به صورت پراکنده و در فلان مغازه و خیابان متمرکز می‌شود و شهروندان نمی‌توانند همیشه و همه‌جا به این محصولات دسترسی داشته باشند. طبق طرح فراوانی عرضه که ما تدوین کرده‌ایم امکان ایجاد ۳۲۰۰ شغل وجود دارد. طرحی با این ابعاد را آماده کرده‌‌ایم ولی نادیده گرفته می‌شود.

هر محله یک فروشگاه یا غرفه صنایع دستی

وی در ادامه افزود: وقتی طرح را مطرح می‌کنیم می‌گویند این امکان را به کیوسک‌های مطبوعاتی دادیم ولی در عمل به سیگارفروشی تبدیل شدند. جای تاسف دارد که شهرداری و نهادهای مربوطه، در همان برخورد اول، چنین مقایسه‌ای می‌کنند. صنایع دستی، معضل نیست. ما می‌خواهیم صنایع دستی را به قیمت درست و اصولی بفروشیم. چرا مشتری صنایع دستی باید قشر خاصی از جامعه متوسط یا متوسط به بالا باشد. وقتی قیمت این محصولات واقعی شود و فراوانی عرضه، اتفاق بیفتد اتفاقات بسیار خوب می‌افتد. به عنوان مثال در زمینه تولید و توزیع، اشتغال‌آفرینی می‌شود. ایجاد راسته برای عرضه صنایع دستی به فراوانی عرضه‌ای که ما از سخن گفته‌ایم منجر نمی‌شود چون همانطور که گفتم راسته‌ها در یک مکان خاص متمرکز می‌شود. در هر محله باید یک فروشگاه یا یک غرفه داشته باشیم. هر شهروند باید بتواند صنایع دستی را در نزدیکی خانه و محل زندگی خود تهیه کند. در این صورت است که شهروند هنگام مناسبت‌ها می‌تواند صنایع دستی را به لیست هدایایی که تهیه می‌کند اضافه کند.

شهرداری نظارت کند

وی در ادامه افزود: فراوانی عرضه بدون کمک نهادهای دولتی محقق نمی‌شود. به عنوان مثال شهرداری باید کمک کند و اندکی از اجاره‌های بالایی که برای فضاهای در دسترس خود اخذ می کند چشم‌پوشی کند. این اقدام به طور مستقیم در راستای رسالت فرهنگی شهرداری است. خود شهرداری هم می‌تواند مشارکت داشته باشد و نظارت کند. می‌توانیم نیروی موردتائيد شهرداری را استخدام کنیم. نحوه و جزئیات کار را به طور شفاف بیان می‌کنیم. غرفه‌سازی و تامین کالا و سرمایه‌گذاری و بیمه نیروها را ما انجام می‌دهیم. شهرداری می‌‌تواند متولی باشد و ما در مقام مجری باشیم. تنها انتظار ما این است که فراوانی عرضه اتفاق بیفتد. هر بوستان می‌تواند مکانی برای تهیه صنایع دستی باشد.

دو توانمندی مهم ایران در بازارهای بین‌المللی

در حال حاضر کدام یک از صنایع دستی ایران متقاضی بیشتری در بازارهای جهانی دارند؟ احتشام در پاسخ این سوال اظهار داشت: صنایع دستی شیشه‌ای به شدت موردتوجه است اما بردن کالاها به این بازارها دشوار است. تقاضا در بازار مصنوعات نقره‌ای هم زیاد است. بخش مس احتیاح به معرفی دارد. الان در مقوله «کارهای سلامت»، استفاده از محصولات ارگانیک و دغدغه‌های سلامت، رونق گرفته است و محصولات مسی اگر به خوبی معرفی شوند می‌توانند خواهان زیادی داشته باشند. بازار به خودی خود، وجود ندارد و با معرفی خوب است که می‌توان آن را خلق کرد.