مطالبات نفتی ما روشن نیست

کشور ما منابع بسیاری دارد که یکی از آنها نفت است. این طلای سیاه، می‌تواند اقتصاد یک کشور را دگرگون کند. صنعت نفت از موثرترین و بزرگ‌ترین صنایع در جهان و به‌ویژه ایران است. نفت، علاوه بر اینکه منبع عمده تامین انرژی در دنیای امروز محسوب می‌شود، نقش مهمی نیز در تعیین میزان قدرت ملی و اعتبار بین‌المللی کشورهای مختلف نیز ایفا می‌کند.

بخش نفت در اقتصاد ایران سال‌های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می‌کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقش مسلط را ایفا می‌کند. از طرفی باتوجه به اینکه کشورهای در حال ‌توسعه با منابع محدود و نیازهای نامحدود روبه‌رو هستند و نمی‌توانند تمام بخش‌های اقتصادی را همزمان توسعه دهند، باید به بخش‌های مهم و کلیدی خود اولویت دهند.

به‌طورکلی در بحث استراتژی حوزه انرژی، به روایت‌های مختلف، میزان تولید ما تا آستانه ۳ میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه سیر می‌کند و صحبت‌های بسیاری در این‌باره مطرح است. از این مقدار نفت که در کشور تولید می‌شود، چیزی حدود ۲ میلیون بشکه را در مصارف داخلی استفاده می‌کنیم و بخش دیگر نیز در صنایع پالایشی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

به دلایل مختلف و مسائل استراتژیک، کشور ما مشکل فروش بشکه‌های نفتی را دارد، بخش دیگر مسئله مشکل فروش نفت به مسائل سیاسی برمی‌گردد. به‌دلیل شرایط سیاسی خاصی که داریم، به‌صورت جدی، مشتری دست‌به‌نقدی به مفهوم تجارت نفت نداریم.

ما در حال‌ تجربه تمام صحنه‌های اقتصادی در دنیا هستیم و تحریم‌ها یکی از صحنه‌های بسیار جدی است که با آن مواجهیم. بخش دیگر این مسائل به مناسبات بانکی برمی‌گردد. کشور ما به‌دلیل مسائلی که در مناسبات بانکی دارد، با کشورهایی که مشتری هدف در زمینه فروش نفت هستند، رابطه خوبی ندارد، از این‌رو در زمینه صادرات دچار مشکل شده و بعد از تحریم‌ها، این مسئله یکی از مشکلات جدی ما است.

مشتری‌های سنتی که خریدار نفت ایران بودند، در حال از دست رفتن هستند. دلیل آن‌هم، این است که کشور ما درگیر یک جنگ سیاسی با سایر کشورها است و از نظر خریداران، نفت ایران چنین چیزی چندان خوشایند نیست. تا زمانی که پنجره تعاملات تجاری ایران با سایر کشورها بسته باشد، خیلی نمی‌توانیم روی فروش نفت حساب باز کنیم.

در حال‌ حاضر ۹۰ میلیون بشکه از نفت و محصولات نفتی ما روی آب قرار دارند و در بنادر مختلف معطل ‌مانده‌اند. ما به‌طورمعمول در برابر نفت و محصولات نفتی که صادر می‌کنیم، پول خاصی دریافت نمی‌کنیم و بیشتر در قالب تهاتر، این معاملات انجام می‌گیرد.

در مقابل نفتی که به کشورها صادر می‌شود، کالا دریافت می‌کنیم. بخشی از این صادرات به کشور چین است و در مقابل آن کالاهایی را دریافت می‌کنیم. در گذشته به کشور هند هم صادرات نفت داشتیم که در حال‌ حاضر، بازار ما با هند، دچار مشکلاتی شده است.

در کل، نرخ جهانی نفت، تاثیری در وضعیت ایران ندارد. در هفته‌های گذشته که نرخ نفت تا ۷۸ دلار رسیده بود، کشور ما هرگز نمی‌تواند نفت را با این نرخ به‌فروش برساند. شاید کشور دیگری می‌توانست با همان نرخ کاهشی، نفت خود را به‌فروش برساند، اما به‌دلیل آنکه اسم کشور ما ایران است، به‌واسطه تحریم‌ها، نتوانسته‌ایم در بحث فروش رقابت کنیم.

تا زمانی که ارتباط ما با سایر کشورها، یک ارتباط عقلانی و درست نباشد و به‌ تناسب نرسد، اتفاق خاصی برای اقتصاد، فروش نفت و بحث بازارهای رقابتی نخواهد افتاد؛ بنابراین در اصل ماجرا باید یک‌سری تفاوت‌هایی ایجاد شود. زمانی در این کشور، بحث فروش نفت به‌درستی انجام می‌گرفت. خریدار وارد کشور می‌شد، با فروشنده بر سر یک میز قرار می‌گرفت و صحبت‌های خود را درباره خریدوفروش انجام می‌دادند. براساس فرمول‌های رایج، نفت به‌فروش می‌رسید، اما در حال‌ حاضر بحث این معاملات، به‌صورت غیررسمی و غیرمعتبر در حال‌ انجام است؛ این تجارت، تجارت زیبنده یک کشور صاحب انرژی نیست و باید به این بحث رسیدگی شود. متاسفانه مشخص نیست ایران چه میزان نفت صادر کرده و چه مبلغی را طلبکار است؟ در حال ‌حاضر از کشور چین یک‌سری طلب داریم. مطالبات نفتی ما خیلی روشن نیست و هیچ اتفاق مثبتی در اقتصاد دیده نشده ، هرچند وزیر انرژی مطرح کرده است که به‌تازگی طلب‌های گازی را از عراق وصول کرده‌ایم.