رشد قارچ گونه داروخانه ها و معضلات فروش بدون نسخه

 در یکی از درمانگاه‌های شهر تهران، حسین دزفولی؛ چند روز پیش شاهد وقوع یک حادثه مسمومیت دارویی بود. او یک جوان را که از مسمومیت دارویی رنج می‌برد و بی‌هوش و بی‌حرکت بر روی تخت بستری شده بود مشاهده کرد و فرد دیگری نیز نگران و بی‌آرام بوده و می‌پرسید که چرا داروخانه به این راحتی دارو را به برادرش داده است؟ در حال حاضر، ما به بحث درباره دلایل اینکه این جوان به وضعیت فعلی خود رسیده است، نمی‌پردازیم، اما سؤال این است که چه کسی مسئولیت پاسخگویی به نگرانی برادرش را بر عهده دارد؟

به نظر می‌رسد افزایش تعداد داروخانه‌ها در خیابان‌های پایتخت و در موارد بسیاری در نزدیکی همدیگراز یک سو، صرفاً نشانه اولویت قرارگرفتن راه‌اندازی یک کسب‌وکار و از سوی دیگر سخت‌تر شدن امکان نظارت بر فعالیت آن‌هاست.

داروخانه سوپرمارکت نیست

گفتن این جمله که «داروخانه سوپرمارکت نیست» شاید تکراری باشد، اما واقعیت این است هیچ جمله‌ای به این خوبی بیانگر وضعیت تأسف‌بار برخی داروخانه‌ها نیست.

تمرکز صاحب داروخانه بر فروش اقلام غیر دارویی ازجمله بهداشتی و آرایشی به دلیل سود بالاتر، فروختن دارو بدون تجویز پزشک و یا پیشنهاد و اصرار برای اضافه کردن برخی مکمل‌ها به نسخه بیمار مواردی هستند که به رخ دادن این وضعیت، دامن زده‌اند.

موضوع دارو یک موضوع حاکمیتی است و دستگاه‌های اجرایی دولت موظف هستند تا بر تمامی فرآیند‌ها اعم از تولید، واردات و توزیع نظارت کامل داشته باشند و می‌دانیم که نظارت بر داروخانه‌ها به‌عنوان آخرین حلقه تأمین داروی موردنیاز بیماران بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است.

مهران ولائی؛ معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: تا چند سال قبل برای اینکه داروخانه‌ای احداث بشود بر اساس یک سری شاخص‌های جمعیتی فراخوان داده می‌شد و داروسازانی که امتیاز کافی را برای دریافت مجوز داشتند، در فراخوان شرکت می‌کردند، اما دو، سه سالی است که آیین‌نامه تغییر کرده و هر فردی که حداقل امتیاز شهر موردنظر را بیاورد، به او مجوز داروخانه داده می‌شود.

وی افزود: در شهر تهران با ۲۷۰۰ امتیاز مجوز داروخانه داده می‌شود و برای شهرستان‌های اطراف تهران مانند رباط کریم و شهریار امتیاز بین ۲۳۰۰ تا ۲۴۰۰ متغیر است. حتی در روستا‌ها ۲۰۰۰ امتیاز هم کافی است یعنی فرد به‌محض اینکه فارغ‌التحصیل شود، می‌تواند مجوز بگیرد.

ولائی با بیان اینکه امتیازات بر اساس مدرک تحصیلی، سوابق کاری در داروخانه یا کارخانه‌های داروسازی، بومی بودن فرد و سابقه ایثارگری محاسبه می‌شود، ادامه داد: تسهیل راه‌اندازی داروخانه از یک سو باهدف دسترسی راحت‌تر مردم به دارو انجام‌شده و از سوی دیگر بر اساس سیاست‌های دولت اعطای مجوز‌ها برای راه‌اندازی کسب‌وکار‌ها باید تسهیل شود. این موضوع فقط در مورد داروسازان هم نیست و شامل حال سایر مشاغل مانند وکلا، محضرداران و ... هم شده است.

اضافه شدن ۲۰۰ داروخانه جدید در غرب استان تهران

وی با اشاره به فعالیت ۳۵۰۰ داروخانه در استان تهران، اظهار کرد: در غرب استان تهران ۱۴۴۰ داروخانه وجود دارد که با آسان شدن قوانین، ۲۰۰ داروخانه در دو سال اخیر مجوز گرفته‌اند. این سیاست نگرانی مردم  یا طی کردن مسافت طولانی برای تهیه دارو را کم کرده است.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران در واکنش به اینکه در برخی خیابان‌ها شاهد هستیم داروخانه‌ها در فاصله چندم‌تری کنار هم قرار دارند، گفت: این‌ها مرتبط به شاخص‌هاست. اگر تعداد پزشکان آن محله از یک عددی بیشتر باشد، طبیعتاً نیاز مردم به داروخانه هم بیشتر می‌شود.

وی ادامه داد: در ضمن فضای داروخانه استاندارد‌هایی دارد، به‌عنوان‌مثال ملک مورداستفاده باید تجاری یا اداری باشد، البته در ملک مسکونی هم امکان‌پذیر است به شرطی که مالکین آن ساختمان اجازه بدهند؛ بنابراین اگر می‌بینید جایی داروخانه نیست یا چند داروخانه در نزدیکی هم هستند، چون جای مناسب پیدا نشده است.

ولایی در پاسخ به این سؤال که تعداد زیاد داروخانه باعث نمی‌شود درآمد داروخانه‌ها تحت‌الشعاع قرار بگیرد و به‌ناچار به سمت درآمدزایی از مسیر‌های دیگری بروند، گفت: به‌عنوان کارشناس افزایش تعداد داروخانه‌ها را، اتفاق مثبتی نمی‌بینم، اما از طرفی هم بسیاری از داروسازان فارغ‌التحصیل شده بودند و می‌خواستند داروخانه راه‌اندازی کنند؛ بنابراین اینکه ما مجوز‌ها را محدود کنیم و بعضی‌ها بتوانند درآمدزایی کنند و برخی نه از انصاف و عدالت دور است.

وی بابیان اینکه لازم نیست هر داروسازی یک داروخانه تأسیس کند. بلکه می‌توانند در کارخانه و شرکت‌های دارویی و یا داروخانه‌های دیگر مشغول کار بشود، افزود: البته باید نظارت‌ها بیشتر باشد و مراقب باشیم تخلفی هم صورت نگیرد.

فروش دارو بدون نسخه تخلف است

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به اینکه یکی از تخلفاتی که انجام می‌شود، فروختن داروی بدون نسخه است، گفت: متأسفانه این موضوع سال‌های سال، کم یا زیاد اتفاق می‌افتد. اینکه همکاران ما در داروخانه، داروی بدون نسخه به بیمار بدهند، تخلف است، مگر دارو‌هایی محدودی مانند قرص استامینوفن و سرماخوردگی که بدون نسخه هم می‌توان تهیه کرد.

وی بابیان اینکه نسخه‌پیچی بدون حضور داروساز نیز تخلف است و در صورت مشاهده حتماً برخورد می‌شود، یادآور شد: فروختن دارو بدون نسخه به بیماری که مستمر داروی خاصی مصرف می‌کند و داروساز او را می‌شناسد و نسخه قبلی‌اش هم داخل سیستم است، منعی ندارد.