صنعت ماینینگ و عبور از لبه تیغ منافع ملی

امروزه شاهد رویکرد گسترده مردمی و سازمانی به عرصه ماینینگ در کشور هستیم. صنعتی که می‌تواند با توجه مسئولان و قرار گرفتن در مسیر صحیح قانونی به فرصتی برای اقتصاد کشور، به‌ویژه در شرایط تحریم، تبدیل شود.

گسترش‌نیوز: به‌منظور آشنایی بیشتر با این صنعت با حبیب‌الله اصغری، ریاست پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی و رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیرالدین طوسی گفت‌وگویی ترتیب دادیم که به دلیل حجم بالا، این گفت‌وگو در چند بخش خدمت مخاطبان گرامی تقدیم می‌شود. بخش دوم مصاحبه درباره منافعی است که صنعت ماینینگ برای کشور به ارمغان خواهد داشت.

بخش نخست گفت‌وگو را اینجا بخوانید؛ برای ماینینگ رمزارزها صرافی و مارکت ایرانی می‌خواهیم

رئیس پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی رمزارز را ارزش مالی و اقتصادی دانست که در تجارت جهانی پذیرفته شده است که مانند دلار یا یورو در تبادلات جهانی استفاده می‌شود. او سایت آمازون یا شرکت مایکروسافت را مصادیقی عنوان کرد که پرداخت بیت‌کوین را پذیرفته‌اند و تصریح کرد در بسیاری از کشورها خودپردازهای بیت‌کوینی راه‌اندازی شده است.

اصغری در ادامه با بیان اینکه با توجه به حجم واردات و صادرات صنایع گوناگون، رمزارزها می‌توانند نقشی مانند ارزهای بین‌المللی ایفا کنند درباره «منافع ملی» صنعت ماینینگ اظهار کرد: بازرگانان در کشور ما ایرانی با استفاده از رمزارزی مانند بیت‌کوین می‌توانند مبادلات اقتصادی و نقل‌وانتقال‌های مالی خود را در بازارهای جهان انجام دهند. یک راهکار برای کسب قابلیت تجارت با استفاده از رمزارزها این است که به‌عنوان نمونه، بیت‌کوین را در بازار‌های جهانی خریداری کرده و به داخل کشور تزریق کنیم که البته روشن است چنین رویکردی، ارزش اقتصادی برای کشور ایجاد نمی‌کند، چون به ازای تأمین بیت‌کوین در بازار‌های جهانی، باید ارزی بین‌المللی مانند دلار را هزینه کنیم. با توجه به محدود بودن منابع دلاری کشور، بدیهی است این وجه از اقتصاد رمزارزها یعنی تجارت در بازار‌های جهانی، نمی‌تواند ارزش ملی به‌دنبال داشته باشد.

وی تولید رمزارزها با استفاده از صنعت ماینینگ را باعث ایجاد رونق در چرخه اقتصادی کشور عنوان کرد و گفت: با استفاده از این صنعت و به ازای هزینه‌کرد انرژی برق، می‌توان رمزارزها را در داخل تولید و با استفاده از آن در، رونق ایجاد کنیم.

صنعت ماینینگ، بیت‌کوین تولید می‌کند و رفتاری مشابه منابع ارزی برای کشور دارد. در واقع با استفاده از منابع داخلی و تا حدی با استفاده از خدمات و تولید کار در کشور، ارزی جهانی را به داخل کشور وارد می‌کنیم که در علم اقتصاد، مقوله‌ای کاملاً قابل‌قبول و تعریف شده است ( مشابه امر صادرات که به ازای هزینه‌کرد منابع داخلی، ارز وارد کشور شده و به چرخه اقتصاد تزریق می‌شود). اصغری ادامه داد: نکته قابل‌تأمل اینکه مانند امر صادرات - چه از سوی بخش دولتی چه بخش خصوصی- که منجر به خلق ارزش اقتصادی و ملی می‌شود، صنعت ماینینگ، حتی اگر این صنعت از سوی بخش خصوصی به کار گرفته شود، نیز برای کشور ارزش ایجاد می‌کند و بیت‌کوین تولیدشده در صنعت ماینینگ در چرخه اقتصاد کشور دست‌به‌دست خواهد شد. به‌عنوان نمونه، بازرگانان از این رمز ارزها برای واردات استفاده می‌کنند و به‌این‌ترتیب در هر حلقه از این چرخه، ارزشی ایجاد و نیازی برطرف خواهد شد.

ارزش رمزارزها مشابه دلار است

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیرالدین طوسی گفت: جدا از اینکه رمزارز‌ها را پول بنامیم یا خیر، ارزش رمزارزها در اقتصاد ملی مشابه ارزی مانند دلار است. به هر میزان که برای دلار در اقتصاد کشور اهمیت قائل باشیم، رمزارزها نیز می‌توانند مهم باشند. البته تفاوت ذاتی رمزارزها با ارزهای بین‌المللی دیگر مانند دلار و یورو باید موردتوجه قرار گیرد؛ رمزارزها از سوی هر کسی و در هر کشوری که منابع لازم را دارد، می‌تواند تولید ‌شود، اما تولید ارزی مانند دلار سرچشمه‌ای خاص در جهان دارد. ازاین‌رو، ضرورت دارد به تولید رمزارزها در کشور توجه و از ارزش تجاری آنها استفاده کنیم.

ایجاد چرخه اقتصادی با تبدیل منابع انرژی

اصغری ایجاد یک چرخه اقتصادی با تبدیل منابع انرژی را منفعت دیگر صنعت ماینینگ دانست و در همین باره گفت:

چرا ما نفت و گاز را به‌طور خام صادر می‌کنیم؟ چرا در برخی صنایع، نفت و گاز خام را تبدیل به محصول و سپس صادر می‌کنیم؟ نفت و گاز منابع خدادادی هستند که با صادرات خام یا تبدیل یافته آنها، برای کشور منفعت اقتصادی کسب می‌کنیم. در کل این فرآیند یعنی استخراج، حمل‌ونقل، تولید محصول، بازرگانی و...، تولیدی انجام و خدماتی ارائه می‌شود و متأثر از این فرآیند منابع انسانی کشور درگیر شده و برای کشور ارزش‌آفرینی می‌شود. روشن است که در این روند حلقه‌های گوناگونی به هم متصل هستند و به ازای ارائه خدمات و کارهایی که انجام می‌دهند، پول دریافت می‌کنند تا درنهایت برای اقتصاد ملی ارزش ایجاد کنند.

حبیب‌الله اصغری تصریح کرد: صنعت ماینینگ نیز همین چرخه‌ها و حلقه‌ها را در درون خود دارد. در حلقه نخست باید منابع انرژی کشور مانند نفت و گاز در نیروگاه‌های گازی، انرژی خورشیدی، آب و باد به انرژی برق تبدل شود. به‌جای صادرات خام منابع انرژی، می‌توان ضمن ایجاد اشتغال و ارائه خدمات، انرژی برق مورد نیاز صنعت ماینینگ را تولید کرد. توجه داشته باشید که فقط برخی کشورها از این منابع برخوردار هستند و به‌نوعی این یک فرصت برای ما که این منابع را فراوان در اختیار داریم، به شمار می‌رود. او ادامه داد: برای صنعت ماینینگ جدا از انرژی برق، زیرساخت‌ها و امکانات گوناگون دیگری هم مورد نیاز است. تجهیزات مکانیکی، برقی، سیم‌کشی، تأمین اینترنت، خنک‌سازی و... همه این امکانات باید در حلقه‌های گوناگونی تأمین ‌شوند. در این حلقه‌ها با ایجاد اشتغال و ارائه خدمات، محصولی تولید می‌شود و این ارزش است. در انتهای این چرخه، رمزارزها تولید می‌شود که استفاده از آنها ارزش‌آفرینی ملی را برای کشور به دنبال خواهد داشت.

استفاده از رمزارزها و کم کردن آثار منفی تحریم‌ها

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیرالدین طوسی معتقد است استفاده از رمزارزها را یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر تحریم مالی کشور شرایط سیاسی کشور است. او با بیان اینکه تحریم‌ها آسیب‌های جدی به اقتصاد کشور وارد کرده است و استفاده از رمزارزها می‌تواند گره‌گشای وضعیت فعلی باشد تصریح کرد: یک موضوع کلیدی در بحث تحریم‌ها، امکان‌پذیر نبودن تبادلات بانکی و مالی است که در عمل موضوع صادرات و واردات را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است. شاید یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر تحریم مالی کشور، استفاده از رمزارزها باشد. وجود حریم خصوصی و امکان‌پذیر نبودن رصد تبادلات در شبکه رمزارزها، سبب می‌شود تبادلات مالی به‌طور امن و غیرقابل رصد، امکان‌پذیر باشد. از سویی دیگر، به دلیل تحریم و کاهش فروش نفت، منابع ارزی کشور دچار کمبود شده که منجر به کاهش واردات و تبادلات تجاری خواهد شد.

اصغری به کاستی‌های ارزی کشور اشاره کرد و گفت: خلق رمزارزها می‌تواند جایگزین مناسبی برای جبران کاستی‌های ارزی کشور باشد؛ یعنی با تولید رمز ارزها، به‌عنوان نمونه بیت‌کوین و ارائه آن در چرخه اقتصاد کشور، کمبود ارزی مانند دلار کمتر چالش ایجاد می‌کند و تاجران ما می‌توانند منابع ریالی خود را با خرید بیت‌کوین از ماینرها در بازار‌ها یا از صرافی‌ها -در صورت ایجاد صرافی ازسوی بانک مرکزی - به رمزارز تبدل کنند و با استفاده از آنها فعالیت‌های تجاری خود را انجام دهند. منابع ریالی نیز از سوی ماینرها برای پوشش هزینه‌ها و امکانات مورد نیاز استفاده خواهد شد. تاجران با استفاده از رمز ارزها، نقل و انتقالات مالی مربوط به واردات را انجام می‌دهند و در بازار به منابع ریالی دست می‌یابند و به‌این‌ترتیب با تزریق منابع موردقبول در بازارهای جهانی یک چرخه اقتصادی برقرار می‌شود.

صادرات انرژی از طریق صنعت ماینینگ

حبیب‌الله اصغری اظهار کرد: می‌توان صنعت ماینینگ را از جنبه‌های دیگری بررسی کرد یعنی صادرات انرژی‌. اقتصاد کشور ما متکی بر صادرات نفت و گاز است؛ یعنی عمده منابع ارزی کشور برای تزریق در چرخه اقتصاد، از طریق صادرات نفت و گاز تأمین می‌شود. از یک‌سو در سال‌های گذشته صادرات برق به کشورهای همسایه برای ما درآمدهای ارزی ایجاد کرده و از سویی دیگر، صنعت ماینینگ با مصرف انرژی بالایی همراه است. در این شرایط به نظر می‌رسد برای کشور ما که منابع انرژی خود را صادر می‌کند و برای این صادرات، منابع انسانی و زیرساختی بزرگی را باید به کار بگیرد، شاید به‌عنوان یک حرکت استراتژیک در سطح ملی، بهتر باشد این منابع انرژی را در صنعت ماینینگ مورد استفاده قرار دهد که نیازی به منابع زیرساختی گران‌قیمت ندارد و تولید و بهره‌برداری آن از نظر زمانی، بسیار سریع است. به‌عبارت دیگر، صنعت ماینینگ نقشی چون صادرات نفت و گاز دارد، با این تفاوت که در صادرات نفت و گاز چون ماده خام صادر می‌شود، ارزش‌افزوده‌ای برای آن قابل تصور نیست، اما در صنعت ماینینگ به دلیل خلق رمزارز، ارزش بیشتری برای کشور ایجاد می‌شود. البته این موضوع می‌تواند فقط به‌عنوان یک راهکار برای صادرات انرژی - و نه تمام راه‌حل‌های ما - مطرح باشد.

توسعه صنعت ماینینگ به‌جای صادرات برق

رئیس سازمان جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیرالدین طوسی توسعه این صنعت را به‌جای صادرات برق راهی برشمرد که می‌تواند درآمدی بیش از صادرات برق نصیب کشور کند. وی دراین‌باره گفت: مشابه همین وضعیت در صادرات برق نیز مطرح می‌شود. برای اینکه بتوانیم برق مازاد نیاز کشور را به کشورهای همسایه صادر کنیم باید شبکه انتقال برق را ایجاد و پشتیبانی و خدمات نگهداری لازم را در این شبکه فراهم شکنیم. به‌عنوان یک راه‌حل خوب - و نه اینکه مدعی باشیم باید فقط همین راه‌حل را دنبال کرد- می‌توانیم به‌جای صادرات برق، صنعت ماینینگ را توسعه داده و برق مازاد کشور را در این صنعت مورد استفاده قرار دهیم. درآمد اکتسابی در صنعت ماینینگ چه بسا از درآمد صادرات برق بیشتر و ارزشمندتر باشد.

ماینینگ؛ صنعتی که می‌تواند از هدررفت انرژی جلوگیری کند

اصغری استفاده از انرژی مازاد برق در ساعت‌های غیر اوج مصرف یا در برخی از فصول سال را رویکرد قابل‌توجه دیگری در صنعت ماینینگ عنوان کرد که باعث کاهش مصرف برق در کشور می‌شود. او گفت: با توجه به اینکه انرژی برق تولید شده قابل ذخیره‌سازی نیست، در شرایطی که انرژی برق مازاد نیاز کشور تولید می‌شود، استفاده از آن در صنعت ماینینگ و تبدیل آن به ارزش اقتصادی برای کشور، نه‌تنها توجیه‌پذیر، بلکه الزامی است. البته شنیده‌ها حاکی از آن است که در برخی نیروگاه‌های کشور، ظرفیت‌های مازاد تولید به فارم‌های رمزارز تخصیص داده‌شده که اگر این فارم‌ها متولیان ایرانی داشته باشند، برای کشور امری مطلوب است ( متأسفانه برخی خبرها حاکی از حضور چینی‌ها در نیروگاه‌های کشور است که جای تأسف دارد). اصغری افزود: به غیر از نیروگاه‌ها، می‌توان از برق پارک‌های علم و فناوری نیز استفاده کرد. برق این پارک‌ها در ساعت‌های خارج از فعالیت‌های جاری آنها می‌تواند به صنعت ماینینگ اختصاص یابد. مراکز مخابراتی در شب، ظرفیت لازم برای حضور در صنعت ماینینگ را دارند. تأکید می‌‌کنم با نگاه ملی به صنعت ماینینگ، اینکه چه کسی و کجا در این صنعت فعالیت می‌کند، مهم نیست و موضوع بااهمیت استفاده قانونمند و نظام‌مند از منابع مازاد انرژی و تبدیل آنها به ارزش در چرخه اقتصادی کشور است.