اولین خودروی وارداتی چه زمانی وارد کشور خواهد شد؟
با روی کار آمدن علیرضا رزم حسینی، وزیر جدید صنعت، بحث واردات خودرو که ۳ سال قبل به طور کامل متوقف شده بود بار دیگر به موضوعی مهم بدل شد به گونه‌ای که حتی نمایندگان مجلس نیز مدتی است به دنبال آزادسازی مجدد واردات هستند و حتی در برخی موارد نسبت به طرح‌های پیشنهادی از سوی انجمن واردکنندگان خودرو به صورت کلامی چراغ سبز نشان داده‌اند.
انجمن واردکنندگان خودرو حدود دو هفته قبل ۹ طرح پیشنهادی برای واردات خودرو بدون خروج حتی یک دلار ارز از کشور را ارائه کرد که ظاهرا مورد قبول مسئولان قرار گرفته و جلسات کارشناسی تکمیلی با نمایندگان مجلس نیز در این زمینه برگزار شده است. مهم‌ترین محوریت این ۹ طرح پیشنهادی استفاده از ارز‌های خارج از کشور یا ورود سرمایه‌گذاران خارج از کشور در راستای قطع نیاز به ارز بانک مرکزی است. کسب و کارهای واردات خودرو در اوج فعالیت بیش از ۱۵ هزار نیروی فعال داشتند که به گفته مسئولان این حوزه با ممنوعیت واردات خودرو، حدود۱۳هزار نیروی متخصص از این حوزه بیکار شدند و انجمن واردکنندگان به دنبال احیاء این کسب و کار است. مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو در همین زمینه گفت‌وگویی داشته است که مشروح آن را در ادامه خواهید خواند.
- چه شد که به یکباره واردات خودرو ممنوع شد؟
در سال ۱۳۹۵ با تصمیم وزیر وقت صمت در حالی که نه ترامپ بود و نه تحریم، شبانه ثبت سفارش به روی شرکت‌های غیر نمایندگی بسته شد و در خرداد ماه سال ۹۶ نیز ثبت سفارش برای نمایندگان رسمی بسته شد و از تیرماه همان سال واردات به طور کل ممنوع شد. در آن زمان مسئولان وزارت صمت معتقد بودند که در دوران پسابرجام باید هر برند حتما محصولش را در ایران تولید کند در حالی که هم ثبات تصمیمی گیری در کشور نداشتیم و هم موانع بسیاری در مسیر تولید یک محصول در کشور وجود دارد. به نظر من در آن زمان مسئولان به دنبال مهندسی بازار برای افزایش نرخ خودروهای داخلی بودند و همان موقع هم من در مصاحبه هایم گفتم که خودروسازی در مالکیت دولت است و برای بهره بیشتر، باید همه رقبای خودروسازی از میدان به در شوند. در گزارش‌های تحقیق و تفحص مجلس نهم به زیان‌های انباشته صنعت خودرو طی دهه ۸۰ شمسی اشاره شده بود و معتقدم دولت با این تصمیم سعی در انحصاری کردن بازار برای پوشاندن زیان‌ها و افزایش نرخ خودروهای داخلی داشت.
- مگر خودروهای وارداتی با تعداد محدود و قیمت‌های بالا در سطح خودروهای تولیدی قرار داشتند که مسئولان واردات را سدی برای افزایش نرخ خودروهای داخلی بدانند؟
به عقیده من خودرو وارداتی شاخصی برای ارزشگذاری خودرو داخلی است. به نظر شما اگر امروز یک سانتافه هم نرخ یکی از خودروها تولید داخل باشد، مردم آن خودرو تولید داخل را انتخاب می‌کنند؟ مسئولان در ابتدا به اسم حمایت از تولید، دیوار تعرفه را بنا کردند و خودرویی که مثلا می‌توانست با نرخ ۱۵۰ میلیون تومان وارد بازار کشور شود را به ۳۰۰ میلیون تومان رساندند. تعرفه در ابتدا ۴۵، ۵۵ و ۷۵ درصد بود و بعد آن را به سه سطح ۵۵، ۷۵ و ۹۵ درصد افزایش دادند و دیدند آنطور که باید بین خودروهای داخلی و وارداتی خلاء ایجاد نشده است لذا آمدند اسقاط الزامی برای هر خودرو وارداتی را از دو برگ اسقاط به ۸ برگ اسقاط افزایش دادند و در قدم آخر هم واردات را به طور کل ممنوع کردند. به نظر من خودروهای وارداتی سقفی برای افزایش نرخ خودروهای تولید داخل محسوب می‌شد که سعی کردند آن را تا حد ممکن افزایش دهند اما در یک نقطه برای فراهم کردن شرایط افزایش نامحدود نرخ خودروهای داخلی، به طور کل وارداتی‌ها را حذف کردند تا مشکلی از این بابت نباشد.
- آیا با ممنوعیت واردات، مسئولان به هدفی که می‌گویید رسیدند؟
همزمان با این تصمیم، ترامپ اعلام کرد که می‌خواهم ایران را تحریم کنم و از برجام خارج شوم. مسئولان این قسمت را محاسبه نکرده بودند چرا که با این تصمیم نرخ ارز افزایش پیدا کرد، خودروهای خارجی در بازار کمتر از تقاضا شد و بازار به شرایطی رسید که هم اکنون می‌بینیم.
- مسئولان آماده تحریم‌ها نبودند؟
مسئولان ما استراتژی زمان تحریم در صنعت خودرو نداشتند. ما در این صنعت مدیر برنامه‌ریزی و تولید نداریم چرا که وقتی ترامپ می‌گوید ۶ ماه دیگر ایران را تحریم می‌کنیم و تا این حد وابستگی به واردات قطعات دارید یک مسئول تامین قطعات باید سریعا قرارداد‌های بزرگ ببندد و به گونه‌ای قطعات را تامین کند که در دوران تحریم هم بتوانیم خودرو تولید کنیم. لذا برنامه‌ای برای تحریم نداشتیم و سنگینی این عدم برنامه‌ریزی با افزایش قیمت‌ها روی دوش مردم بوده است.
- انجمن واردکنندگان ۹پیشنهاد برای آغاز مجدد واردات ارائه کرده است که همه آنها بر مبنا ارزی به غیر از ارز بانک مرکزی است. هدف اصلی از این راهکارها چیست و آیا اجرای آنها در سال‌های ۹۵ و ۹۶ میسر نبود؟
این امکان در آن زمان هم وجود داشت اما چون ضرورتش به‌وجود نیامده بود، این راهکار به ذهن کسی نرسیده بود. حوزه واردات خودرو ۱۵هزار نیروی خبره دارد که با ممنوعیت واردات، ۱۳ هزار نفر از آنها بیکار شدند. سرمایه گذاری‌های کلانی در زمینه خدمات پس از فروش و... در استان‌های مختلف انجام شده بود و این سرمایه‌ها داشت از بین می‌رفت. در این شرایط ما می‌رفتیم به مسئولان می‌گفتیم که این سرمایه‌ها و کسب و کارها در حال از بین رفتن هستند اما در جواب می‌گفتند، در شرایط تحریم به دنبال واردات خودرو لوکس هستید؟ ما دیدیم درست می‌گویند و در این شرایط، نباید تصمیمی بگیریم که موجب خروج منابع از کشور شود آن هم منابعی مانند نفت و گاز که برای آیندگان است و با خرج این منابع برویم ماشین بیاوریم؟ قطعا اگر این کار را می‌کردیم ایراد بزرگی به ما وارد بود لذا گفتیم باید کار کنیم که با منافع کشور منافات نداشته باشد لذا بعد از بیش از ده ماه بررسی، راهکارها را گرد هم آوردیم تا به حفظ کسب و کارها و سرمایه‌های واردات خودرو در کشور کمک کند و نیازی به استفاده از ارز بانک مرکزی در آنها وجود نداشته باشد.
- به نظر می‌رسد مجلسی‌ها به راهکارهای شما چراغ سبز نشان داده‌اند و گفته‌اند با آغاز طرح کنترل و اصلاح بازار و صنعت خودرو، واردات خودرو نیز با استفاده از ارز بدون منشا ممکن است آزا دشود؟
پس از ارائه این ۹ راهکار، برای نمایندگان مجلس سوالات بسیاری پیش آمد و به همین دلیل جلسات متعددی با افراد متفکر و هوشمند در مجلس برای ارائه اطلاعات تکمیلی داشتیم و بسیاری از سوء تفاهم‌ها در زمینه واردات خودرو برطرف شد. مثلا نمایندگان فکر می‌کردند خیلی خودرو لوکس تا کنون وارد کشور شده و ارزبری زیادی را تحمیل کرده است در حالی که بر اساس استعلام ما از گمرکات، از سال ۱۳۷۴ تا کنون تنها حدود ۷۰۰ هزار خودرو وارداتی وارد کشور شده است و از طرف دیگر ارزبری خودروهای وارداتی در بالاترین سال تنها ۳درصد از کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است لذا مشخص شد که ارزبری بالای واردات خودرو صحت ندارد. پس از این جلسات برخی نمایندگان در مصاحبه‌ها به طرح واردات خودرو اشاره کردند اما به نظر نمی‌رسد این اشاره چندان جدی باشد و مجلس تلاش زیادی برای این امر انجام دهد. ما در طرح‌های ارائه شده گفته‌ایم که برخی از واردکنندگان خودشان سرمایه خارجی دارند و می‌توانند از این سرمایه برای واردات استفاده کنند و یا واردکنندگان با افراد سرمایه‌گذار مذاکره کنند تا آنها پول هایشان را در قالب خودرو وارد ایران کنند. برخی مسئولان در زمینه این طرح به ما می‌گفتند که چرا این سرمایه گذارها پولشان را به غیر از بهانه واردات خودرو به کشور وارد نمی‌کنند؟ پاسخ این است که آنها قبلا سرمایه شان را خواستند بیاورند منتهی آنقدر مشکلات برایشان به‌وجود آمده که دست آخر دستشان به سرمایه‌ای که وارد کشور کرده بودند نرسید. همچنین برخی می‌گویند چرا با این روش دارو یا مواد اولیه وارد نکنیم؟
در پاسخ به این سوال هم باید بگوییم که دارویی‌ها باید برای حل مشکلشان به دنبال چنین راهکاری باشند، مشکل ما تعطیلی کسب و کارهای واردات خودرو و بیکاری ده‌ها هزار نفر بود که برایش به این راهکار رسیدیم و مسئولان فعال در موارد دیگر نظیر دارو یا مواد اولیه هم باید به دنبال راهکارهای اینچنینی باشند. عده‌ای گفتند اینگونه تراز تجاری منفی می‌شود در حالی که با ورود ارز نشات گرفته از خارج از کشور، این تراز منفی نمی‌شود. یکی دیگر از راهکارهای پیشنهادی انجمن واردکنندگان خودرو این بود که خودمان صادرات غیر نفتی و غیر پتروشیمی انجام دهیم و از ارز حاصله خودرو بیاوریم. به طور کلی جمع آوری تمام این ۹ پیشنهاد ۱۰ ماه به طول انجامید و ما در این بین دو هدف اصلی را دنبال می‌کردیم؛ نخستین هدف این بود که مردم ما باید خودرویی سوار شوند که لیاقتش را دارند و به عنوان دومین هدف می‌خواستیم کسب و کاری که بیش از ۵۰ سال سابقه دارد و برایش زحمات فراوانی کشیده شده به هر روشی حفظ شود.
- شرکت‌های واردکننده با ممنوعیت واردات به دنبال تولید رفتند و هر کدام یک کارخانه احداث کردند اما با تحریم‌ها این کارخانه‌ها غیر فعال ماند، با هدف آزادسازی مجدد واردات، تکلیف این کارخانه‌ها چه می‌شود؟
با ممنوعیت واردات و الزام به تولید خودروهای خارجی، تمامی واردکنندگان بلا استثنا وارد عرصه تولید با حداقل ۲۰درصد داخلی‌سازی شدند و تمامی مدارک و مستندات این موضوع نشان دهنده استناد به سیاست‌های اعلامی مقام معظم رهبری مبنی بر تولید است اما به علت تحریم‌ها و بروز مشکل در تبادلات بانکی این موضوع متوقف شد. در شرایط کنونی سرمایه گذارانی که ارز را تامین می‌کنند بیشتر ترجیح می‌دهند خودرو CBU وارد شود و سریعتر به سرمایه شان برسند چرا که اگر سرمایه آنها وارد بحث CKD و تولید شود با قوانین داخل کشور در زمینه‌های مختلف تا مرحله شماره‌گذاری این سرمایه در ریسک قرار دارد اما با این حال برای حل این مشکل هم فکر کرده‌ایم و این صنایع باید فعال شوند. راه‌حل هایی دیده شده تا شرکت‌ها قطعات مورد نیازشان را وارد کشور و کارخانه‌ها را فعال کنند که احتمالا از اسفندماه شاهد نشانه‌های اولیه باشیم اما نمی‌توان انتظار تیراژ بالایی داشت.
- آیا هدفگذاری اصلی طرح‌های پیشنهادی روی خودروهای هایبریدی و زیر ۱۵۰۰ سی سی است؟
خودروهای هایبریدی در برنامه مد نظر ما نیست بلکه بیشتر به دنبال خودروهای زیر ۱۵۰۰ سی سی هستیم که نرخ تمام شده پایین‌تری نسبت به دیگر خودروها دارند اما این موضوع بدان معنا نیست که خودروهای بالای ۱۵۰۰ سی سی نمی‌توانند وارد شوند بلکه مانند گذشته و بر اساس قانون خودروهای زیر ۲۵۰۰ سی سی امکان واردات دارند اما تمرکز ما بیشتر روی خودروهایی است که امکان عرضه آنها با نرخ بهتر به بازار وجود دارد.
- ارزان‌ترین خودرو وارداتی در شرایط کنونی چه قیمتی می‌تواند داشته باشد؟
اگر اراده کنیم، دیوار تعرفه نباشد و برخی قوانین هم مانعمان نشود می‌توانیم حتی خودروهای صفر کیلومتر ۲۰۱۸ را با تخفیف ۵۰درصدی وارد کشور کنیم اما در شرایط کنونی معتقدیم دولت اجازه نخواهد داد هیچ یک از خودروهای وارداتی ما قیمتی کمتر از یک میلیارد تومان داشته باشد. ارزان‌ترین خودرویی که هم اکنون می‌توانیم وارد کنیم باید در گمرک حدود ۲۰ هزار دلار قیمتش اظهار شود که در نهایت نرخ دلاری آن حدود ۵۰۰ میلیون تومان می‌شود که با تعرفه و دیگر موارد به یک میلیارد تومان می‌رسد و با احتساب سود شرکت و دیگر هزینه‌ها حداقل قیمتش یک میلیارد و دویست میلیون تومان می‌شود.
- خیلی‌ها فکر می‌کنند اگر واردات باز شود، خودروهای داخلی بی‌مشتری می‌مانند، آیا خودروهای وارداتی می‌توانند نزدیک نرخ داخلی‌ها شوند؟
اگر نرخ یک خودرو وارداتی را در حداقل حالت یعنی ۱۰ هزار دلار هم در نظر بگیریم، با احتساب نرخ دلار و تعرفه، نرخ آن کمتر از ۶۰۰ میلیون تومان نمی‌شود! در صورت تصویب آزادسازی واردات ما باید مدل ۲۰۲۱ را وارد کنیم در حالی که در کشور‌های منطقه به ازای هر سال که از مدل خودرو می‌افتد درصدی از نرخ آن کم می‌شود مثلا همین الآن می‌توانیم خودروهای مدل ۲۰۲۰ را با حدود ۲۰درصد تخفیف بخریم، مدل ۲۰۱۹ حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد ارزان تر هستند و در مدل‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۷ این کاهش نرخ به حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد هم می‌رسد. با این شرایط اگر قانون ممنوعیت واردات خودروهای بالای یکسال نبود می‌توانستیم کرولا صفر کیلومتر مدل ۲۰۱۷ وارد کنیم و با نرخ ۲۵۰ میلیون تومان به بازار عرضه کنیم.
- در صورت آزدسازی واردات خودرو، چه تعداد خودرو می‌تواند در سال وارد شود؟
حداکثر ۱۰ تا ۱۵ هزار دستگاه! ما اعلام کتبی کرده‌ایم که اگر همه واردکنندگان جمع شوند و از تمامی ۹ طرح پیشنهادی واردات خودرو استفاده کنیم اوج آمار واردات به ۱۰ تا ۱۵ هزار دستگاه می‌رسد و دلیلش این است که ارزان‌ترین خودرویی که می‌توانیم وارد کنیم حدود ۱.۲ میلیارد تومان نرخ خواهد داشت. مگر چند نفر چنین قدرت خریدی دارند؟
- واردات خودرو آن هم در این حجم و چنین نرخ هایی چطور می‌تواند به بهبود قیمت‌ها در بازار کمک کند؟
من معتقدم بازار خودرو یک چرخه است. کسی که خودرو کارکرده دارد و می‌تواند این بودجه را برای خرید خودرو وارداتی بپردازند، خودرو کارکرده‌اش را هر طور شده در بازار می‌فروشد و به مصرف‌کننده دوم می‌دهد و مصرف‌کننده دوم هم خودرو خود را با نرخ پایین تر می‌فروشد تا صاحب این خودرو شود و همین چرخه که از یک نفر برای خرید خودرو وارداتی آغاز می‌شود موجب به حرکت در آمدن خودروها در بازار دست دو خواهد شد و در نتیجه قیمت‌ها در بازار رو به نزول حرکت می‌کنند.
- اگر همین امروز، واردات خودرو آزاد شود نخستین خودرو چه زمانی وارد کشور خواهد شد؟
این موضوع حداقل یک سال طول می‌کشد چرا که برای واردات خودرو، هر یک از مدل‌ها باید هومولوگیت شوند و آخرین هومولوگیشن مربوط به سال ۲۰۱۸ است و از آنجایی که واردات خودروهای بالای یکسال ممنوع است، نمی‌توان از این هومولوگیت منقضی شده استفاده کرد برای همین به محض آنکه واردکنندگان تصمیم به شروع مجدد بگیرند و بخواهند به دنبال بحث‌های استاندارد و هومولوگیشن بروند یک سال زمان نیاز است و در بهترین حالت می‌توان مهر و آبان ماه سال آینده را نخستین زمان برای آغاز واردات عنوان کرد. البته این در شرایطی است که همه چیز خوب و بدون مشکل پیش برود، خیلی شرکت‌ها که نماینده رسمی هستند مطمئنا با هومولوگیت محصولاتشان که دیگر شرکت‌ها قصد واردات دارند موافقت نمی‌کنند و برخی می‌گویند از کجا معلوم خودرو وارد کنیم و اجازه ترخیص بدهند؟ همانطور که ۳ سال پیش این موضوع اتفاق افتاد. واردات خودرو ۱۶ تصمیم گیرنده دارند که هر کدام مستقل هستند.
- راهکار شما برای بهبود شرایط واردات خودرو چیست؟
ما باید در کشور واردات آزاد داشته باشیم و این حق مسلم هر ایرانی است. به نظر من هر ایرانی بالای ۱۸ سال باید هر ۱۰ سال اجازه واردات خودرویی که می‌خواهد سوار شود را داشته باشد. مسئولان ما مدت زیادی است که خودشان را درگیر مسائل ساده‌ای مثل خودرو، گوجه و... کرده‌اند در حالی که نباید اینچنین باشد و مسائلی مانند خودرو و خانه نباید دغدغه مردم باشد در حالی که این موضوع برای شهروندان بسیاری از کشورها به هیچ وجه دغدغه نیست. این موضوع که آرزوی بسیاری این است که روزی ب ام و سوار شوند یا خانه دار شوند در بسیاری از کشور‌های جهان اصلا دغدغه نیست.
- هم اکنون چند شرکت واردکننده وجود دارند و آیا در صورت آغاز مجدد واردات فعالیت خواهند داشت؟
ما در کشور ۱۵ واردکننده خودرو داریم که ۱۳ تای آنها عضو انجمن واردکنندگان خودرو هستند. پیشبینی ما این است که هم شرکت‌های واردکننده رسمی و هم واردکنندگان گری مارکت با آزادسازی واردات، فعالیت گسترده‌ای داشته باشند.
ارسال نظر