فلج مغزی چیست ؟

مشکلاتی که برای کودکان در دوران جنینی یا در ابتدای تولد پیش می‌آید ممکن است تاثیرات جدی بر سلامت او باقی بگذارد. از آنجا که در دوران جنینی سرعت رشد بالا و به دلیل عدم شکل‌گیری اندام‌ها، جنین بسیار آسیب‌پذیر است، وارد شدن آسیب به او بسیار محتمل است.

در این میان آسیب به مغز می‌تواند اثرات شدیدتری داشته باشد. یکی از این آسیب‌ها، فلج مغزی است. در دوره‌های متفاوتی از رشد کودک ممکن است به دلایل گوناگونی آسیب به مغز وارد شود که در نتیجه آن مشکلات حرکتی برای و ایجاد شود.

فلج مغزی از رفتارهای حرکتی نوزاد قابل مشاهده است. این مسئله معمولاً توسط پدر و مادر مشاهده شده و با مراجعه به کلینیک مغز و اعصاب کودکان  به‌طور دقیق تشخیص داده می‌شود. از آنجا که هرچه زودتر این مسئله تشخیص داده شود، احتمالا بهبودی کامل بیشتر است، توجه به کوچکترین رفتارها و شرایط غیر عادی از جانب نوزاد باید مورد توجه والدین قرار گرفته و به سرعت در مورد آن با بهترین متخصص مغز و اعصاب تهران مشورت نمود.

علائم فلج مغزی عموماً در دوران نوزادی و خردسالی ظاهر می‌شوند و در افراد گوناگون یکسان نیستند. در صورت عدم برخورد صحیح، این علائم می‌توانند پیشرفت کنند. به طور کلی نشانه‌های این اختلال شامل مشکلات حرکتی، تکلم، یادگیری و مسائل دیگر است.

1. مشکلات حرکتی
2. مشکل در تکلم
3. مشکلات رشد
4. علائم دیگر

مشکلات دیگری نیز در کودکان مبتلا به فلج مغزی ممکن است دیده شود. از جمله آن‌ها می‌توان به تشنج در کودکان ، مشکل در شنوایی یا بینایی مانند عدم پاسخ به محرک‌های صوتی محیطی یا حرکات غیر طبیعی چشم یا احساس درد اشاره کرد. مشکلاتی در اندام‌های دیگر نیز ممکن است مشاهده شود. در برخی کودکان مشکلات گوارشی یا اختلال در عملکرد مثانه به صورت یبوست یا بی‌اختیاری ادرار مشاهده می‌شود. برخی کودکان نیز دچار مشکلات روان و عاطفی و رفتاری می‌شوند.

مشاهده چنین رفتارهایی از کودک در سنین ابتدایی عمر می‌تواند زنگ خطری برای والدین باشد تا برای مطالعات بیشتر به پزشک مراجعه کنند. پزشک با انجام آزمایش‌های کامل از جمله آزمایش‌های عصبی مانند نوار مغزی الکتروانسفالوگرام، انجام CT اسکن MRI، سونوگرافی، نمونه‌برداری از خون برای بررسی خونریزی مغزی احتمال ابتلای کودک به بیماری فلج مغزی را بررسی کرده و پس از تشخیص ابتلای کودک به CP، آزمایش‌های تکمیلی مانند بینایی سنجی، شنوایی سنجی، بررسی عملکرد در گفتار و حرکات کودک انجام تستهای نوار عصب و عضله و بررسی توانایی‌های حرکتی او نیز ممکن است انجام شود تا گستره آسیب‌های وارد شده به کودک در جریان بیماری مورد بررسی قرار گرفته و اقدامات متناسب با آن‌ها از سوی پزشک تجویز شوند. این علائم با افزایش سن کودک بیشتر آشکار می‌شوند اما این به معنای عود کردن بیماری نیست. با این حال مشکلات عضلانی می‌توانند جدی‌تر شوند.

علت اصلی ابتلا به فلج مغزی این است که مغز کودک رشد مناسبی نداشته و یا در مراحل رشد مغز به آن آسیب وارد شده است. این آسیب ممکن است در مرحله جنینی، هنگام تولد و یا پس از تولد نوزاد به مغز وارد شود. در پاسخ به این سوال که آسیب به مغز به چه علتی رخ می‌دهد می‌توان به موارد گوناگونی اشاره کرد. یکی از این عوامل، مسائل ژنتیکی است. برخی اختلالات ژنتیکی می‌تواند روند رشد مغز را مختل کند و موجب بروز فلج مغزی شود

عوامل زیادی می‌تواند احتمال ایجاد فلج مغزی در کودک را افزایش دهد. یکی از این عوامل سلامت مادر است. درصورتی که مادر در دوران بارداری دچار عفونت، مسمومیت یا تب شود، این مسئله می‌تواند به مغز در حال رشد جنین آسیب وارد کند.

از دیگر عوامل آسیب به مغز جنین، ابتلای مادر به ویروس سیتومگالوویروس است. اگر مادر در اولین بیماری خود در دوران بارداری به این ویروس مبتلا شود، می‌تواند بر رشد مغزی جنین تاثیر منفی داشته باشد. علائم این بیماری بسیار شبیه به آنفوالانزاست.

از دیگر بیماری‌هایی که ابتلا به آن در دوران بارداری می‌تواند تاثیر منفی بر رشد مغز جنین داشته باشد می‌توان به سرخک آلمانی، تبخال، سیفلیس، توکسوپلاسموز، عفونت‌های داخل رحم، تماس با مواد سمی مثل جیوه، تیروئید و تشنج اشاره کرد.

اولین اقدام در رابطه با کودکان مبتلا به این بیماری، کنترل علائم و جلوگیری از پیچیده‌تر شدن آن‌هاست. بدین منظور به صورت ترکیبی از درمان‌های دارویی، بازپروری و کار درمانی و تجهیزات کمکی استفاده می‌شود. بسته به اینکه این اختلال چه تاثیری بر سلامت کودک گذاشته است، درمان متناسب با آن انجام می‌شود. در درجه اول ممکن است از داروهای شل کننده عضلات و ضد تشنج استفاده شود. در کنار آن ممکن است از تجهیزات کمکی مانند سمعک، عینک، ویلچر، بریس یا تجهیزات کمک حرکتی استفاده شود تا نواقص به وجود آمده را بر طرف کنند.

در صورت ایجاد ناهنجاری در وضعیت اسکلت یا عضلات ممکن است پزشک لازم بداند تا برای اصلاح آن عمل جراحی انجام شود. در کنار این روش‌ها ممکن است لازم باشد تا روش‌های کمک درمانی مانند گفتار درمانی، کار درمانی، فیزیوتراپی، مشاوره روانشناسی و اقداماتی از این قبلی نیز در پیش گرفته شود تا بتوان از طریق آن ناتوانی‌های جسمی و آسیب‌های روحی کودک را درمان نمود.

از آنجا که ابتلا به فلج مغزی در اغلب مواقع ناشی از حوادث است، عملا امکان پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال مواردی که به دلیل بارداری یا زایمان نامناسب اتفاق می‌افتند قابل کنترل هستند. به همین دلیل لازم است تا مادران باردار مواردی را در نظر داشته باشند و مراقبت‌های مورد نیاز را از خود و فرزندانشان داشته باشند.

یکی از این اقدامات، واکسینه شدن مادر است. عفونت‌ها و بیماری‌های مادر می‌توانند تاثیر منفی بر سلامت جنین و رشد مناسب او داشته باشند. به همین دلیل واکسن‌هایی مانند سرخچه می‌تواند از ابتلا به عفونت‌ها پیشگیری کند. بهتر است واکسیناسیون پیش از بارداری انجام شود.