بحران آب تهران چقدر جدی است؟

مشکل کم آبی در استان تهران، یک بحران بسیار جدی است و اگر مورد توجه قرار نگیرد، این امکان وجود دارد تا در ماه‌های آینده با مشکلات اساسی مواجه شویم. چیزی که در تهران قابل مشاهده است، استفاده بی‌رویه از آب شرب است. برای مثال، یک فروشنده را در نظر بگیرید. برای نظافت جلوی مغازه، یک شلنگ آب در دست دارد و با فشار آب بسیار قوی، اقدام به نظافت می‌کند. خب در چنین موقعی آیا می‌دانید چه میزان آب آشامیدنی مصرف می‌شود یا بهتر بگویم هدر می‌رود؟ یا اگر بخواهم مثال دیگری در این مورد بزنیم، شست و شو خودرو است. با هر بار شست و شو در پارکینگ یا روبه رو منزل، آیا می‌دانید چه میزان آب هدر می‌رود؟ زمانی هم که به این افراد معترض می‌شوید با پر رویی تمام جواب می‌دهند که پولش را می‌دهم.

گسترش نیوز در این گزارش به بررسی وضعیت آب در کشور و همچنین راهکارهای مهم در میزان مصرف و ذخیره‌سازی آب پرداخته است.

پدرام جدی، کارشناس انرژی، در ارتباط با بحران آب پایتخت به گسترش نیوز گفت: بحران آب تهران که ما مدت بسیاری درگیر آن هستیم و در رسانه‌ها مورد بحث قرار گرفته است، فقط مربوط به شهر تهران نیست. بسیاری از شهرهای ما درگیر این موضوع هستند. دلیل اصلی هم به بارش‌هایی است که در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم، به ویژه در سال آبی ۱۴۰۰.

جدی ادامه داد: کمبود بارش‌ها سبب شد تا سدهای موجود به میزان مناسب نرسد و ما ذخایر مناسبی را برای تامین آب شرب نداشته باشیم. اما ابعاد دیگری هم در بحث کمبود آب شهر تهران وجود دارد. یکی از این ابعاد بحث‌های فنی و اکولوژیک است.

این کارشناس انرژی در ادامه اظهار کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که کاهش میزان بارش در کشور بسیار مشهود است، امکان دارد دارد در بعضا از سال‌ها بارش به میزان مطلوب باشد اما در بعضی از سال ها، کشور با خشکی و سال آبی خشک مواجه باشد. در بحث مربوط به بعد اکولوژیک، درسته که ما شاهد بارش هایی هستیم اما جنس این بارش ها، متفاوت شده است.

وی گفت: در فصلی که باید شاهد بارش برف باشیم و ما ذخیره برف داشته باشیم در ارتفاعات، شاهد بارش باران هستیم و این ۲ خیلی با یکدیگر تفاوت دارند. زمانی که برف می‌آید ما ذخیره‌ای را داریم که به آهستگی آب می‌شود و آبراه‌ها و سفره‌های زیر زمینی جاری می‌شود. اما زمانی که باران می‌آید، سرعت تبخیر و روان آب بسیار بالاست و ذخیره‌سازی از مدیریت و دسترس خارج می‌شود.

تغییر جنس بارش ها در کشور

جدی ادامه داد: مسئله‌ای که در سال‌های اخیر متوجه آن بودیم این است که جنس بارش‌ها تغییر کرده است. نکته دیگری که وجود دارد این است که شدت بارش‌ها فرق کرده است. به آن معنا که، بارندگی که به طور متداول در سال می‌آمده، در مدت یک هفته همان میزان بارش را تجربه می‌کنیم. چنین چیزی تبدیل به سیل و روان آب شده و همچنین راه به دشت‌ها دارد. در دشت‌ها سطح دما بالا تر است و باعث تبخیر و شوری آب می‌شود.

این کارشناس انرژی افزود: از طرف دیگر، هرچقدر دمای هوا بالا برود، شرایط برای تبخیر، فراهم می‌شود. کشور ایران از لحاظ جغرافیا، در کمربند گرم و خشک کره زمین قرار دارد و به طور طبیعی دمای هوا بالا است. این دمای بالا، متاثر از تغییر اقلیم جهانی است و چنین چیزی در کشور ما تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت. ما ظرفیت یک کشور گرم و خشک را داریم حالا فرض کنید اگر نیم درجه دمای کره زمین گرم شود، تاثیرگذاری بیشتری بر روی کشور ما دارد.

وی ادامه داد، نکته دیگری که وجود دارد این است که مصرف آب شرب ما ۱۲درصد است. اما در شهر‌های مختلف بالا و پایین دارد. در قیاس با ۱۰۰درصد، این مقدار عدد کمی محسوب می‌شود. بخشی از همین ۱۲درصد، در شبکه‌های شهری، هدر می‌رود. بخشی از این آب در شبکه‌های انتقال از دست می‌رود.

جدی خاطرنشان کرد: جمعیتی که در تهران وجود دارد، از جاهای مختلف کشور وارد تهران شده‌اند و یک سری نیازهای جدید تعریم می‌شود. یک کلانشهری که حدود ۱۴ میلیون جمعیت دارد، از ابتدا که چنین جمعیتی نداشته است. یکی از نیازهای اولیه برای هر کسی آب است. این اکوسیستم یک ظرفیت برد دارد. ییعنی یک گنجایشی برای تامین نیازهای اولیه انسان دارد.

جمعیت بیش از حد تهران

این کارشناس انرژی ادامه داد: برای مثال اگر برای ۲میلیون نفر درطول سال آب پیش‌بینی شده است، این جمعیت اگر به ۵میلیون نفر برسد، مشخص است که این اکوسیستم بیشتر از این آب ندارد. تهران بیشتر از ظرفیت برد اکوسیستمی خود، جمعیت دارد. دلیلش به خاطر تمرکز در خدمات، مراکز اقتصادی، پایتخت سیاسی و اجتماعی و سیاسی بودن و... است. به همین دلیل جمعیت بسیاری وارد تهران شده است و این اکوسیستم نمی‌تواند پاسخگو این نیازها باشد.

وی گفت: ما الان آب را از کرج و قزوین می‌آوریم. این امکان وجود دارد، فشار افکار عمومی موجب شود تا چند وقت دیگر از خلیج‌فارس آب بیاوریم. درحال‌حاضر، سازمان محیط محیط‌زیست جلوی چنین اقدامی ایستاده، اما قابل پیش‌بینی است که چنین اقدامی انجام شود. اگر آب تهران تامین نشود، همین ۱۴میلیون نفر که در تهران حضور دارند، معترض خواهند شد و مسئولان مجبور هستند از خلیج‌فارس برای شهروندان تهرانی آب بیاورند.

جدی ادامه داد، تهران گنجایش این جمعیت را ندارد. حتی در بحث آلودگی هوای تهران، این استان گنجایش این تعداد خودرو را ندارد. فارق از آنکه بدانیم آیا این سوخت که وارد خودرو می‌شود پاک است یا خیر و آیا این خودرو از استانداردهای کافی برخوردار است، تهران بیش از گنجایش خودرو دارد.

این کارشناس انرژی ادامه داد، یکی از شرط‌های لازم برای توسعه، آب است. در تاریخ هم اگر دیده باشید، هرکجا که آب در جریان بوده است، تمدنی در آنجا برقرار شده است. یک انسان شهری، تنوع مصرفی و نیاز مصرفی بالایی دارد. اما در روستا و شهرهای کوچک چنین چیزی وجود ندارد.

وی افزود: همین بحث آلودگی هم مصرف آب را افزایش می‌دهد. شما نگاه کنید زمانی که در تهران هوا آلوده است و باران می‌بارد، خودروی شما کثیف می‌شود و مجبور هستید به کارواش مراجعه کرده یا خودتان اقدام به تمیزی خودرو کنید. حالا این را در نظر بگیرید که در تهران چند میلیون ماشین وجود دارد؟ یک دهم این تعداد هم اقدام به تمیزی خودرو کنند، می‌دانید چه حجمی از آب مصرف می‌شود؟ آب تصفیه شده و لوله کشی برای این کار مصرف می‌شود. صنایع، رستوران ها، زیباسازی شهری، پارک‌ها و... جدا از این ماجرا و مصرف بیش از حد آب نیستند.

اهمیت کنترل میزان مصرف آب

جدی در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: ما که نمی‌توانیم بر روی اقلیم فعالیت کنیم و این اقلیم را تغییر دهیم. ما باید در میزان مصرف یک کنترل قابل توجه داشته باشیم. حالا در این میزان مصرف، از تکنولوژی هم می‌توانیم استفاده کنیم. برای مثال در روزهای گرم تابستان، مشاهده کرده اید، کولرهای آبی دائم درحال فعالیت هستند و تعدادی برای این کولرها سایه بان درست می‌کنند. اما یکی از این افراد برای کولر خود سلول خورشیدی گذاشته است. در تعدادی از شهرهای کوچک چنین اقدامی صورت گرفته است.

این کارشناس انرژی گفت: دستگاه ها، شرکت‌ها و مجموعه‌های دولتی می‌توانند به این بحث ورود کنند و آب باران را در سقف‌های خود ذخیره کنند و در فضای سبزشان استفاده کنند. همچنین همان آب را می‌توانند برای شست و شو ماشین مورد استفاده قرار هند. اما همین آب را هم می‌شود تصفیه کرد. ما باید به سمت کمک گرفتن از فناوری و تکنولوژی برویم. ما باید به سمتی برویم که بتوانیم از آب‌های جاری استفاده کنیم. از آسفالتی در سطح خیابان استفاده کنیم که آب را به سمت سفره‌های آب زیر زمینی هدایت کند.

وی در ادامه صحبت هایش در ارتباط با بحران آب و همچنین کمبود ذخایر آبی اظهار کرد: ما در فصل پاییز قرار داریم و زمستان در راه است. همچنین در این ۲فصل احتمال بارندگی وجود دارد. این تنش در طول این ۲فصل رد خواهد شد اما در بهار و تابستان آینده دچار بحران خواهیم شد. در صورتی این بحران را رد خواهیم کرد که میزان بارش‌ها به گونه‌ای باشد تا سدها پر از آب شوند.